Công viên Bạch Đằng có vị trí đắc địa ở trung tâm TP.HCM. Ảnh: Hoàng Anh
Tiến sĩ Jackie Ong, giảng viên cấp cao ngành Quản trị du lịch và khách sạn tại Đại học RMIT Việt Nam, cho biết khách du lịch, đặc biệt là giới trẻ, đang tìm kiếm những không gian mở, năng động, nơi họ có thể thư giãn, chụp ảnh, thưởng thức ẩm thực địa phương và tham gia sự kiện.
“Công viên là lựa chọn lý tưởng vì dễ tiếp cận, linh hoạt và thường miễn phí, phù hợp với nhiều đối tượng du khách”, bà chia sẻ.
Theo bà Ong, những công viên được thiết kế bài bản không chỉ nâng cao chất lượng sống mà còn có thể trở thành nơi tổ chức các sự kiện văn hóa, mang đến trải nghiệm địa phương sống động, có thể tạo ra doanh thu trực tiếp và gián tiếp từ các hoạt động như tổ chức sự kiện, cho thuê mặt bằng, ẩm thực và chi tiêu của du khách.
Bài học từ Singapore và Hàn Quốc
Là công dân Singapore, tiến sĩ Ong lấy ví dụ về sức hút của các công viên Gardens by the Bay thu hút gần 12 triệu lượt khách tham quan năm ngoái, còn Botanic Gardens - di sản thế giới được UNESCO công nhận - cũng thu hút hàng triệu du khách.
“Đây không chỉ là những không gian xanh, mà là trải nghiệm được định vị với câu chuyện, cách thiết kế và cơ sở hạ tầng hướng đến du khách toàn cầu. Thậm chí, những điểm đến nhỏ hơn như 'giếng trời' ở Fort Canning cũng gây sốt nhờ những góc ảnh đẹp”, bà Ong nói.
Dẫn câu chuyện sang Việt Nam, chuyên gia này cho hay, các thành phố như Hà Nội, TP.HCM, Huế và Đà Nẵng đều sở hữu nhiều không gian xanh nằm ngay trung tâm với giá trị văn hóa, lịch sử lớn. Tuy nhiên, phần lớn công viên vẫn chưa được phát triển, quảng bá hay tổ chức hoạt động hướng đến du lịch.
Ví dụ, công viên Thống Nhất ở Hà Nội tuy nằm ở vị trí trung tâm nhưng thiếu câu chuyện thu hút cũng như các tiện ích thân thiện với du khách.
Hoặc tại TP.HCM, công viên Tao Đàn thường chỉ sôi động vào dịp Tết với lễ hội hoa, còn lại khá yên ắng. Trong khi đó, công viên Bạch Đằng dù ở vị trí đắc địa ven sông nhưng chủ yếu được dùng như trạm trung chuyển hơn là điểm đến tham quan.
Tương tự, Thảo Cầm Viên Sài Gòn dù mang giá trị di sản lớn nhưng hiếm khi được quảng bá như một điểm đến đáng chú ý.
“Vấn đề khiến các công viên của Việt Nam không hút khách du lịch không nằm ở việc thiếu không gian xanh, mà là thiếu đòn bẩy, câu chuyện và thiết kế hướng đến du khách”, tiến sĩ Ong nhận định.
Bà cho rằng hầu hết du khách chỉ tình cờ ghé qua công viên, và ngay cả khi như vậy, họ cũng ít lưu lại lâu.
"Việc thiếu thiết kế theo chủ đề, chuyện kể mang yếu tố văn hóa, các hoạt động trải nghiệm hay hạ tầng được nâng cấp, các công viên khó lòng xuất hiện trong lịch trình trải nghiệm của du khách, và đây là cơ hội đang bị bỏ qua một cách đáng tiếc", bà Ong chia sẻ.
Tại Nhật Bản, Namba Parks ở Osaka biến sân thượng trung tâm thương mại thành khu vườn bậc thang thu hút hàng triệu du khách. "Các sự kiện theo mùa, đặc biệt là lễ hội hoa anh đào, mang lại doanh thu hàng triệu đô cho du lịch hằng năm cho Namba Parks", bà Kanagasapapathy, Phó chủ nhiệm bộ môn Quản trị du lịch và khách sạn tại Đại học RMIT Việt Nam, nói.
Ở Seoul, bờ sông Hàn từng bị bỏ quên được “thay áo” thành dãy công viên sôi động với chợ đêm, xe đồ ăn, dịch vụ cho thuê xe đạp – trở thành trung tâm giao lưu văn hóa, kinh tế của thành phố.
"Những công viên ven sông này hiện là các trung tâm giao lưu xã hội - kinh tế quan trọng, thu hút đông đảo cả người dân địa phương lẫn khách du lịch", bà Kanagasapapathy chia sẻ.
Việt Nam: Tiềm năng lớn chưa được khai thác
Tiến sĩ Ong cho rằng, Việt Nam không nên sao chép rập khuôn các mô hình này mà vận dụng những chiến lược cốt lõi, thông qua thiết kế tinh tế, phối hợp với yếu tố văn hóa cùng hạ tầng thân thiện với du khách, phù hợp với bối cảnh địa phương.
Trước hết, Việt Nam cần đầu tư vào hạ tầng công viên phù hợp với du lịch. Theo bà Ong, việc cải thiện các yếu tố cơ bản như hệ thống chiếu sáng, biển chỉ dẫn đa ngôn ngữ, nhà vệ sinh, ghế nghỉ có mái che và lối đi rõ ràng có thể nâng cao đáng kể trải nghiệm của du khách và khiến các công viên ở Việt Nam trở nên thân thiện hơn với khách quốc tế.
Bà cũng cho rằng nên khai thác công viên theo hướng sinh thái và giáo dục. “Nhiều công viên, đặc biệt là những nơi có hệ sinh thái đa dạng hoặc hồ nước, rất phù hợp để phát triển du lịch sinh thái”, bà Ong nói.
Ngoài ra, những hoạt động như tour ngắm chim, khu vui chơi khám phá thiên nhiên cho trẻ em hay nâng cấp Thảo Cầm Viên thành trung tâm di sản và bảo tồn sinh học là những hướng tiếp cận có thể mang lại giá trị lâu dài.
Bà đề xuất các công viên cũng nên được kết nối qua các hành lang xanh và hành trình văn hóa thay vì là những điểm đến tách biệt.
Chẳng hạn, Hà Nội có thể phát triển tuyến đi bộ hoặc đạp xe nối từ công viên Thống Nhất đến khu phố cổ. Tại TP.HCM, hành lang xanh ven sông có thể kết nối công viên Bạch Đằng với Nhà hát Thành phố, các bảo tàng và chợ.
“Hướng tiếp cận này giúp công viên hòa quyện vào mạch du lịch đô thị, mở rộng hành trình khám phá của du khách ra ngoài những điểm đến quen thuộc”, tiến sĩ Ong nhận định.
Còn theo tiến sĩ Kanagasapapathy, cần tổ chức hoạt động quanh năm để giữ nhiệt cho công viên. Bà gợi ý: “Công viên Tao Đàn thường sôi động vào dịp Tết, vậy sao không mở rộng mô hình này ra suốt cả năm?”.
Hoặc, công viên Thống Nhất có thể trở thành không gian kể chuyện, triển lãm nghệ thuật hoặc tổ chức các hội chợ văn hóa cuối tuần.
Trong khi đó, với vị trí đắc địa ven sông, công viên Bạch Đằng rất phù hợp để tổ chức chợ đêm, biểu diễn ngoài trời hoặc trình diễn tương tác ánh sáng.
Tiến sĩ Kanagasapapathy cũng chỉ ra cơ hội tôn vinh văn hóa ẩm thực đường phố nổi tiếng thế giới của Việt Nam. Ví dụ, có thể triển khai như khu ẩm thực tuyển chọn, cà phê ven sông có mái che và nhạc sống, hay các xe bán đồ ăn lưu động kết hợp cùng các sự kiện văn hóa như “Hương vị Việt Nam” luân phiên tổ chức hàng tuần ở công viên Bạch Đằng.
Đặc biệt, đây là thời điểm chín muồi khi công trình xây dựng cây cầu đi bộ dài 720 mét với thiết kế ấn tượng lấy cảm hứng từ hình dáng lá dừa nước nối liền bến Bạch Đằng và Thủ Thiêm, đã chính thức khởi công. Cầu được thiết kế với các sàn ngắm cảnh mở, làn đường dành cho xe đạp và các tiện ích hỗ trợ tiếp cận.
Công trình dự kiến sẽ thu hút lượng lớn người đi bộ đổ về công viên, tạo nên một “sân khấu tự nhiên” cho các hoạt động ẩm thực và văn hóa, đồng thời đánh dấu một biểu tượng kiến trúc mới bên sông Sài Gòn.
Bên cạnh đó, thiết kế công viên phù hợp với văn hóa số cũng là điểm then chốt thu hút du khách trẻ.
Tiến sĩ Kanagasapapathy cho biết: “Những điểm nhấn thiết kế đơn giản như cổng hoa, tường tranh bích họa hay hệ thống chiếu sáng sáng tạo có thể biến công viên thành điểm ‘check-in’ hấp dẫn cho Instagram. Hợp tác với người có tầm ảnh hưởng, nhiếp ảnh gia hoặc KOL có thể giúp tăng độ phủ và quảng bá du lịch một cách tự nhiên”.
An Nhiên