COP30: Biến đổi khí hậu không phải nguy cơ của tương lai mà là thảm kịch của hiện tại

3 giờ trướcBài gốc

Hội nghị của sự thật

Nhà ngoại giao kỳ cựu về khí hậu người Brazil, đồng thời là Chủ tịch COP30 André Corrêa do Lago đã chính thức khai mạc Hội nghị, với cam kết rằng Belém sẽ là “COP của sự thật”.

Tổng thống Brazil Luiz Inácio Lula phát biểu tại lễ khai mạc COP30 ngày 10/11. Ảnh: EPA

Phát biểu tại lễ khai mạc, Tổng thống Brazil Luiz Inácio Lula da Silva đã đặt khủng hoảng khí hậu vào vị thế ưu tiên hàng đầu, khẳng định vai trò của COP30 là nơi tìm kiếm giải pháp: "Biến đổi khí hậu không còn là mối đe dọa của tương lai, mà là "thảm kịch của hiện tại". Việc tổ chức hội nghị COP30 để chứng minh rằng nhân loại có thể vượt qua thách thức khí hậu với thiện chí và cam kết mạnh mẽ".

Ông Lula da Silva đặc biệt đề xuất việc tăng mạnh nguồn tài chính cho khí hậu và chấm dứt dần sử dụng nhiên liệu hóa thạch, coi đây là điều kiện tiên quyết để đạt được các mục tiêu toàn cầu về giảm phát thải.

Theo ông Lula da Silva, việc đầu tư 1.300 tỷ USD mỗi năm cho khí hậu rẻ hơn nhiều so với 2.700 tỷ USD mà thế giới chi cho chiến tranh trong năm 2024, đồng thời chỉ trích sự chậm trễ của các nước phát triển trong việc thực hiện nghĩa vụ tài chính và chuyển giao công nghệ cho các nước đang phát triển.

Thảm họa khí hậu đang hủy hoại cuộc sống của chúng ta

Phát biểu tại phiên khai mạc, Tổng thư ký Công ước khung của LHQ về biến đổi khí hậu (UNFCCC) Simon Stiell cảnh báo rõ ràng về cái giá phải trả nếu thế giới thất bại trong cuộc chiến chống khủng hoảng khí hậu. Ông lưu ý thế giới đang chứng kiến tác động ngày càng nghiêm trọng của thời tiết cực đoan, từ bão, lũ lụt đến hạn hán, gây ra lạm phát giá hàng hóa, đặc biệt là thực phẩm trên phạm vi toàn cầu.

Hình ảnh Cebu, Philippines tan hoang sau khi siêu bão Kalmaegi đổ bộ tuần trước. Ảnh: EPA

“Không một quốc gia nào có thể chịu được việc thảm họa khí hậu cướp đi hàng chục phần trăm GDP”, ông nói. “Chúng ta chùn bước trong khi chứng kiến hạn hán, lũ lụt nghiêm trọng tàn phá mùa màng, khiến giá lương thực tăng vọt - điều đó hoàn toàn vô nghĩa về cả kinh tế lẫn chính trị. Chúng ta mải tranh cãi trong khi nạn đói lan rộng”. "Chứng kiến thảm họa khí hậu hủy hoại cuộc sống của hàng triệu người trong khi chúng ta đã có sẵn giải pháp, điều đó sẽ không bao giờ, không bao giờ được tha thứ”.

Để củng cố tinh thần đoàn kết, ông Simon Stiell đã sử dụng hình ảnh mang tính biểu tượng của địa điểm tổ chức hội nghị để kêu gọi hợp tác: "Nhân loại cần phải đoàn kết, đồng lòng trong công cuộc ứng phó với biến đổi khí hậu như câu chuyện cả nghìn con sông hợp lại để tạo nên quần thể Amazon hùng vĩ. Nhân loại chỉ có thể đạt được các mục tiêu bằng cách đẩy nhanh việc thực hiện các cam kết quốc tế về giảm phát thải khí nhà kính thông qua thúc đẩy hợp tác quốc tế".

Chương trình nghị sự được thông qua nhanh chóng

Chương trình nghị sự chính thức của COP30 đã được thông qua vào chiều 10/11 giờ địa phương (sáng 11/11 giờ Việt Nam) mà không gặp bất kỳ trở ngại nào, mặc dù trước đó, một số quốc gia lo ngại rằng các vấn đề quan trọng như tài chính khí hậu có thể lại bị xếp xuống hàng thứ yếu.

Nước chủ nhà Brazil đã triệu tập các nhà đàm phán của các quốc gia một ngày trước lễ khai mạc và bày tỏ rõ mong muốn thông qua một chương trình nghị sự đầy đủ trước khi hội nghị thượng đỉnh khai mạc vào sáng 10/11.

Chủ tịch COP30 André Corrêa do Lago hoan nghênh sự đồng thuận của các nước thành viên về chương trình nghị sự, coi đây là bước khởi đầu tích cực để tháo nút thắt cho các vòng thương lượng sắp tới. Ông Corrêa do Lago nhấn mạnh các bên có thể bắt đầu làm việc một cách mạnh mẽ và tập trung và việc thông qua chương trình nghị sự được coi là phép thử chính trị quan trọng, định hình mức độ hợp tác trong các chủ đề then chốt như tài chính khí hậu, chuyển đổi năng lượng và thích ứng với tác động của biến đổi khí hậu.

Việc chương trình nghị sự được thông qua đồng nghĩa với việc các cuộc đàm phán nghiêm túc có thể bắt đầu ngay lập tức. Điều này phần nào giúp thế giới "nhẹ nhõm" hơn trước tính chất dày đặc của hội nghị này. Tuy nhiên, cách thức chương trình nghị sự được thông qua (một số mục chính được gộp chung) đồng nghĩa với việc cần phải làm rõ một số vấn đề quan trọng, bao gồm tài chính cho khí hậu và cách thức duy trì mức tăng nhiệt độ trong giới hạn 1,5°C.

Bên cạnh đó, cuộc thảo luận về "chuyển đổi từ nhiên liệu hóa thạch" đã được nhất trí tại Hội nghị COP28 ở Dubai năm 2023 và được coi là một nghĩa vụ theo luật pháp quốc tế, theo phán quyết mang tính bước ngoặt về khí hậu của Tòa án Công lý Quốc tế hồi tháng 7, có thể khó được đưa vào chương trình nghị sự chính thức và được chuyển sang "chương trình nghị sự hành động". Đây là một nhóm vấn đề riêng biệt mà Brazil đã thiết lập, không giống như các mục trong chương trình nghị sự COP chính thức, có thể được tiến hành mà không cần sự đồng thuận.

Kỳ vọng và thách thức

Một trong những nội dung trọng tâm của COP30 là kêu gọi tăng gấp ba nguồn tài chính khí hậu toàn cầu, từ mức 300 tỷ USD/năm hiện nay lên 1.300 tỷ USD vào năm 2035, theo lộ trình được nhất trí tại COP29 ở Baku (Azerbaijan). Mục tiêu này được kỳ vọng sẽ tạo nền tảng tài chính vững chắc cho quá trình chuyển đổi xanh, giảm phát thải và thích ứng với biến đổi khí hậu tại các quốc gia đang phát triển.

Tổng Thư ký Công ước khung LHQ về biến đổi khí hậu Simon Stiell cảnh báo rằng, tốc độ thực hiện các cam kết hiện nay chưa đủ nhanh để giữ mức tăng nhiệt toàn cầu dưới ngưỡng 1,5°C. Ông Stiell cho biết, đến nay, 113 quốc gia đã đệ trình Mục tiêu đóng góp quốc gia tự quyết (NDC), bao phủ khoảng 69% lượng phát thải toàn cầu. Tuy nhiên, mức giảm phát thải ước tính chỉ đạt 12% vào năm 2035, thấp hơn nhiều so với yêu cầu của Thỏa thuận Paris. Tình hình này đặt các nước đang phát triển dưới áp lực lớn phải hoàn thành xây dựng và gửi NDC3.0 cho giai đoạn đến năm 2035. Các nước đang phát triển bị yêu cầu cam kết giảm phát thải nhiều hơn, trong khi nguồn lực hỗ trợ từ các nước giàu không được đảm bảo.

Trước thực tế này, Tổng thống Lula da Silva kêu gọi củng cố cơ chế giám sát quốc tế bằng việc thành lập Hội đồng Khí hậu trực thuộc LHQ, có quyền đánh giá, giám sát và xử phạt các quốc gia không tuân thủ cam kết khí hậu nhằm bảo đảm tính ràng buộc và hiệu quả của các nỗ lực toàn cầu.

Bên cạnh đó, Hội nghị cũng tập trung vào các nội dung: Thiết lập Mục tiêu định lượng tổng thể mới về tài chính khí hậu, quy mô và cơ chế cung cấp nguồn lực; tiêu chí và thủ tục tiếp cận Quỹ Ứng phó tổn thất và thiệt hại.

Hội nghị cũng sẽ tập trung vào việc xây dựng bộ chỉ số mục tiêu thích ứng toàn cầu theo chương trình làm việc UAE-Belém (GGA) và tiếp tục thảo luận việc triển khai, tăng cường tính minh bạch của các quy tắc về chuyển giao kết quả giảm phát thải khí nhà kính theo Điều 6 Thỏa thuận Paris (thị trường carbon). Đặc biệt, việc nâng cao mục tiêu cam kết, tính minh bạch và trách nhiệm giải trình của các quốc gia khi xây dựng và gửi NDC3.0 là một điểm nóng trong nghị sự.

COP30 dự kiến diễn ra đến hết ngày 21/11, quy tụ đại diện chính phủ, các tổ chức quốc tế, các nhà khoa học, doanh nghiệp và các nhóm cộng đồng bị ảnh hưởng nặng nề bởi biến đổi khí hậu.

Mỹ, quốc gia có lượng khí thải lớn nhất thế giới, đã vắng mặt vào ngày đầu tiên khi không có quan chức Chính phủ nào và rất ít cơ quan truyền thông tham dự.

Hội nghị được nhìn nhận là một phép thử quan trọng cho việc liệu cộng đồng quốc tế có thể chuyển từ “lời hứa” sang “kế hoạch thực thi” rõ ràng hay không. Kết quả của hai tuần thương lượng sẽ được cộng đồng quốc tế theo dõi chặt chẽ, vì không chỉ quyết định mục tiêu khí hậu những năm tới mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến an ninh lương thực, di cư khí hậu và ổn định trên toàn cầu.

Quỳnh Vũ

Nguồn Đại Biểu Nhân Dân : https://daibieunhandan.vn/cop30-bien-doi-khi-hau-khong-phai-nguy-co-cua-tuong-lai-ma-la-tham-kich-cua-hien-tai-10395182.html