CSGDĐH trọng điểm quốc gia về kỹ thuật và công nghệ: Cơ hội và trọng trách

6 giờ trướcBài gốc

Phó Thủ tướng Lê Thành Long đã ký Quyết định số 454/QĐ-TTg phê duyệt Quy hoạch mạng lưới cơ sở giáo dục đại học và sư phạm thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 (Quy hoạch).

Theo đó, Học viện Công nghệ Bưu chính viễn thông và Trường Sư phạm Kỹ thuật Thành phố Hồ Chí Minh là 2 trong số 5 trường sẽ được nâng cấp thành cơ sở giáo dục đại học trọng điểm quốc gia về kỹ thuật và công nghệ, có chất lượng và uy tín ngang tầm khu vực.

Học viện Công nghệ Bưu chính Viễn thông là cơ sở giáo dục đại học trọng điểm về Máy tính và Công nghệ thông tin

Trao đổi với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, Giáo sư, Tiến sĩ Từ Minh Phương - Chủ tịch hội đồng Học viện Công nghệ Bưu chính Viễn thông cho biết:

Học viện Công nghệ Bưu chính Viễn thông, tiền thân là Trường Bưu điện – Vô tuyến điện (1953) được thành lập theo quyết định số 516/TTg của Thủ tướng Chính phủ ngày 11 tháng 7 năm 1997 trên cơ sở sắp xếp lại 4 đơn vị nghiên cứu, đào tạo thành viên thuộc Tổng Công ty Bưu chính Viễn thông Việt Nam, nay là Tập đoàn Bưu chính Viễn thông Việt Nam.

Từ ngày 1/7/2014, theo Quyết định số 878/QĐ-BTTTT của Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông, Học viện Công nghệ Bưu chính Viễn thông được điều chuyển từ Tập đoàn Bưu chính Viễn thông Việt Nam về trực thuộc Bộ Thông tin và Truyền thông (nay là Bộ Khoa học và Công nghệ).

Khi mới thành lập, nhà trường tập trung vào 2 ngành chính là Điện tử viễn thông và Công nghệ thông tin, ngoài ra, còn có ngành Quản trị kinh doanh cho viễn thông và bưu chính. Đến nay, học viện trở thành cơ sở đào tạo đại học đa ngành với gần 20 ngành đào tạo, trong đó “xương sống” vẫn là Kỹ thuật công nghệ, đặc biệt là Công nghệ số bao gồm các lĩnh vực Máy tính, Công nghệ thông tin, Điện tử, Viễn thông, Công nghệ đa phương tiện.

Các ngành thuộc lĩnh vực Kinh tế, Quản trị, Báo chí, Truyền thông mà học viện đang đào tạo đều được đặc trưng bởi hàm lượng công nghệ số cao, có tính đa ngành. Điển hình là các ngành Fintech (công nghệ tài chính), Marketing số, Thương mại điện tử, Truyền thông đa phương tiện...

Theo Giáo sư, Tiến sĩ Từ Minh Phương, việc trở thành cơ sở giáo dục đại học trọng điểm quốc gia theo Quyết định số 454/QĐ-TTg, trước hết là niềm tự hào đối với Học viện Công nghệ Bưu chính Viễn thông, cho thấy sự công nhận của Nhà nước, xã hội đối với chất lượng đào tạo, nghiên cứu và những đóng góp của học viện. Điều này cũng sẽ nâng cao uy tín, hình ảnh của học viện, đồng thời giúp nhà trường nhận được ưu tiên đầu tư của Nhà nước để phát triển hơn nữa trong những năm tới.

Bên cạnh đó, Quy hoạch cũng đặt ra thách thức với nhà trường. Trước hết, đó là trách nhiệm với người học, với xã hội, với đất nước nhằm thực hiện tốt vai trò của một cơ sở giáo dục đại học trọng điểm trong đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, trong nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ, đổi mới sáng tạo, trong thực hiện các định hướng, chương trình phát triển của Đảng, Nhà nước về giáo dục, khoa học công nghệ

Cán bộ, giảng viên của học viện sẽ phải cố gắng, nỗ lực, có hành động cụ thể để phát triển cơ sở vật chất, năng lực giảng dạy, nghiên cứu xứng tầm với yêu cầu đặt ra cho cơ sở giáo dục trọng điểm.

Giáo sư, Tiến sĩ Từ Minh Phương nói: "Học viện đang xây dựng các đề án cụ thể nhằm nâng cao cơ sở vật chất, thu hút thêm nhiều giảng viên giỏi, phát triển các chương trình phù hợp với yêu cầu đào tạo STEM và mở rộng mối quan hệ với các doanh nghiệp cũng như hợp tác quốc tế.

Việc quy hoạch mạng lưới cơ sở giáo dục đại học không chỉ là động lực cho các trường trong diện quy hoạch trọng điểm mà còn thúc đẩy sự cố gắng chung của toàn bộ hệ thống giáo dục đại học.

Để phát triển hệ thống giáo dục đại học, trong đó có các trường trọng điểm về kỹ thuật, công nghệ, rất mong Nhà nước sớm có những ưu tiên về quỹ đất để mở rộng các cơ sở đào tạo, đầu tư cơ sở vật chất phục vụ nghiên cứu và giảng dạy, đặc biệt là nâng cao năng lực thực hành trong đào tạo STEM.

Ngoài ra, Nhà nước cần có dự báo, đưa ra định hướng rõ ràng về cơ cấu việc làm và nghề nghiệp trong lĩnh vực STEM nói chung, Máy tính và Công nghệ thông tin nói riêng, bởi thị trường lao động đang thay đổi nhanh, đặc biệt trong vài năm gần đây, chủ yếu do sự thay đổi nhanh của công nghệ".

Chủ tịch Hội đồng Học viện Công nghệ Bưu chính Viễn thông chia sẻ thêm, Nghị quyết số 57-NQ/TW về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia do Bộ Chính trị ban hành đã tạo ra sự quan tâm, hào hứng đặc biệt trong các trường đại học. Việc triển khai Nghị quyết thể hiện sự quyết liệt với tiến độ cực nhanh.

Cũng như nhiều trường đại học khác, Học viện Công nghệ Bưu chính Viễn thông đã có các hội nghị quán triệt và đang xây dựng chương trình hành động cụ thể. Trước mắt, Học viện đã quyết định dành khoản kinh phí cao hơn mức kinh phí trung bình (ít nhất 3%) được ghi trong Nghị quyết 57 từ nguồn thu của nhà trường cho hoạt động khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.

Thực tế, trong nhiều năm gần đây, Học viện Công nghệ Bưu chính viễn thông đã thực hiện chuyển đổi số và tạo ra những thay đổi lớn trong nhiều công tác của học viện từ chất lượng đào tạo đến trải nghiệm sinh viên, công tác quản lý.

Hiện tại, bên cạnh chuyển đổi số còn có khoa học công nghệ đổi mới sáng tạo, chắc chắn những thay đổi và hiệu quả sẽ còn ấn tượng hơn.

Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật Thành phố Hồ Chí Minh là cơ sở giáo dục đại học trọng điểm về Công nghệ kỹ thuật

Tiến sĩ Quách Thanh Hải – Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật Thành phố Hồ Chí Minhchia sẻ, việc là cơ sở giáo dục đại học trọng điểm về Công nghệ kỹ thuật mang đến sự tự hào và là động lực hành động cho mỗi giảng viên, cán bộ nhân viên và người học của nhà trường.

Khi Tập đoàn Intel (của Hoa Kỳ) vào Việt Nam năm 2006 ở Khu Công nghệ cao thành phố Hồ Chí Minh, sau thời gian tìm hiểu một cách độc lập, Công ty Trách nhiệm hữu hạn Intel Việt Nam đã lên danh sách Top 5 trường đào tạo khoa học công nghệ tốt nhất Việt Nam, trong đó có Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật Thành phố Hồ Chí Minh.

Ngay từ năm 2008, Công ty Trách nhiệm hữu hạn Intel Việt Nam và Cơ quan Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ (USAID) đã kiên trì đầu tư, đào tạo, tài trợ thiết bị cho Top 5 trường trong hơn 10 năm.

Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật Thành phố Hồ Chí Minh đã có những phòng lab thuộc hạng tốt nhất thế giới từ các tập đoàn của Hoa Kỳ, Nhật, Đức, châu Âu.

"Với việc trở thành cơ sở giáo dục đại học trọng điểm, trong thời gian tới nhà trường tiếp tục được trao cơ hội để thu hút nhân lực (các nhà khoa học, các chuyên gia, các nhà quản lý hàng đầu), vật lực và tài lực để phát triển hơn nữa về năng lực đào tạo, nghiên cứu, phát triển công nghệ kỹ thuật.

Hòa cùng với kỷ nguyên vươn mình của dân tộc, sự phát triển vũ bão của khoa học công nghệ; đặc biệt, một thế hệ lãnh đạo mới của Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật Thành phố Hồ Chí Minh vừa được hình thành, hứa hẹn sẽ tạo ra kỷ nguyên mới của nhà trường.

Quyết định số 454/QĐ-TTg chính là thời cơ vàng để đơn vị vươn mình mạnh mẽ, nhanh chóng đạt được tầm nhìn: Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật Thành phố Hồ Chí Minh là trung tâm đào tạo và nghiên cứu ứng dụng hàng đầu của Việt Nam trong lĩnh vực công nghệ và giáo dục nghề nghiệp, ngang tầm với các trường đại học uy tín thuộc khu vực và quốc tế" - thầy Hải nói.

Được biết, Hiện nay Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật Thành phố Hồ Chí Minh có 11/14 khoa có ngành đào tạo về STEM hoặc liên quan đến STEM.

Cụ thể là Điện – điện tử; Cơ khí máy; Kinh tế (logistic); Cơ khí động lực; Xây dựng; Công nghệ hóa học và thực phẩm; Công nghệ thông tin, In và truyền thông (công nghệ in ấn, thiết kế đồ họa). Khoa học ứng dụng (công nghệ vật liệu, vật lý kỹ thuật), Thời trang và du lịch (với ngành công nghệ may); Khoa đào tạo quốc tế (có nhiều ngành có STEM).

Thầy Hải khẳng định, việc đào tạo các ngành STEM ở Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật Thành phố Hồ Chí Minh có nhiều thuận lợi vì đội ngũ giảng viên tích cực, năng động được đào tạo ở các nước phát triển có nền khoa học, công nghệ kỹ thuật phát triển (48% đội ngũ giảng viên có trình độ Tiến sĩ, Phó Giáo sư, Giáo sư).

Cơ sở vật chất tốt, có số lượng lớn phòng thí nghiệm và xưởng thực hành và luôn được đầu tư hằng năm. Các chương trình đào tạo đã được xây dựng và nâng cấp thường xuyên trong lịch sử hơn 60 năm hoạt động theo nhu cầu của thị trường lao động, định hướng phát triển quốc gia và có khả năng hội nhập.

Chia sẻ thêm về thách thức đặt ra, Tiến sĩ Quách Thanh Hải nhận định: "Nghiên cứu theo hướng kỹ thuật công nghệ, tạo ra những sản phẩm có thể chuyển giao cho lĩnh vực sản xuất hay thương mại hóa các sản phẩm nghiên cứu hiện đang ở mức rất hạn chế. Giảng viên có trình độ cao, được đào tạo sau đại học ở nước ngoài chủ yếu vẫn tập trung nghiên cứu lý thuyết, mô phỏng; sản phẩm nghiên cứu đa phần là các bài báo khoa học quốc tế.

Từ bài báo khoa học, mà thường chỉ dừng ở mức chứng minh ý tưởng khoa học, tới các công nghệ có thể đi vào cuộc sống luôn có những khoảng trống lớn, nhỏ mà chúng ta phải vượt qua. Điều này đòi hỏi phải có sự đầu tư bài bản về con người, thiết bị, chính sách khuyến khích…

Tóm lại, chúng ta cần phải có đội ngũ người nghiên cứu và phát triển công nghệ tiên tiến, phải có cơ sở vật chất, tài chính dồi dào được huy động từ nhiều nguồn khác nhau, và phải có tư duy đổi mới trong quản lý để có thể có các chính sách khuyến khích mạnh nhằm tạo ra sự khác biệt đủ lớn. Những nội dung “phải có” ở trên cũng là các thách thức mà nhà trường đang đối diện.

Khi thuộc diện quy hoạch, Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật Thành phố Hồ Chí Minh mong muốn có thêm nguồn lực và sự đầu tư. Trách nhiệm của nhà trường là phải sử dụng hiệu quả nhất những nguồn lực được hỗ trợ từ Nhà nước.

Song song với đó là việc huy động các nguồn lực ngoài trường khác để nhanh chóng cung cấp lượng lớn nguồn nhân lực STEM chất lượng cao; đặc biệt là nhân lực các lĩnh vực tiên phong, mũi nhọn của thế giới".

Xây dựng hệ sinh thái STEM toàn diện với sự tham gia của nhiều bên

Chia sẻ thêm về vấn đề đào tạo STEM, Giáo sư, Tiến sĩ Từ Minh Phương nhận xét, nguồn nhân lực STEM ảnh hưởng lớn đến năng lực cạnh tranh của mỗi quốc gia. Các quốc gia có nguồn nhân lực STEM mạnh thường dẫn đầu về kinh tế, công nghệ, quốc phòng và chất lượng cuộc sống.

Trước hết, nguồn nhân lực STEM tốt là cơ sở để phát triển công nghệ và đổi mới sáng tạo, giúp tạo ra sản phẩm và dịch vụ giá trị cao. Các ngành công nghiệp dựa trên STEM thường có giá trị gia tăng cao và tốc độ tăng trưởng nhanh, dẫn tới tăng trưởng kinh tế tổng thể của quốc gia. Công nghệ và kỹ thuật tiên tiến trên nền tảng STEM giúp cải thiện năng suất lao động và giảm chi phí, từ đó tăng khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp và quốc gia.

Nhân lực STEM chất lượng cao cũng giúp thu hút đầu tư nước ngoài, do các công ty đa quốc gia thường lựa chọn các quốc gia có nhân lực STEM dồi dào để đặt cơ sở sản xuất hoặc trung tâm nghiên cứu. Bên cạnh tăng trưởng kinh tế, các tiến bộ về STEM giúp cải thiện chất lượng cuộc sống người dân thông qua các dịch vụ y tế, giáo dục, môi trường, hạ tầng. Cuối cùng, công nghệ, kỹ thuật và khoa học tiên tiến giúp tăng cường năng lực an ninh quốc phòng đặc biệt qua công nghệ quốc phòng hiện đại.

Trong Quy hoạch có đặt ra mục tiêu phát triển mạng lưới cơ sở giáo dục đại học đào tạo STEM với hơn 1 triệu người học, trong đó 7% trình độ thạc sĩ, 1% tiến sĩ, theo thầy Phương: “Giáo dục là công việc của toàn xã hội, do vậy cần xây dựng một hệ sinh thái STEM.

Muốn tăng quy mô nhân lực trước hết phải thu hút được người học, khởi đầu là học sinh từ các cấp học dưới. Chúng ta phải truyền thông, phổ biến cho học sinh biết sự quan trọng của STEM, nhu cầu xã hội, vị trí việc làm, đãi ngộ với người theo học STEM. Tiếp đó, cần tạo điều kiện, cung cấp công cụ để các em tiếp xúc sớm với STEM.

Học viện Công nghệ Bưu chính Viễn thông chúng tôi đã làm ra các bộ kit để dạy về STEM như AI, tự động hóa, robot… và đang có kế hoạch chuyển giao cho các trường phổ thông.

Về phía các cơ sở giáo dục đại học, phải có phải đảm bảo chất lượng đào tạo bao gồm về cơ sở vật chất, giảng viên, chương trình đào tạo. Trong quá trình đó phải có sự kết hợp của doanh nghiệp công nghệ từ các khâu như xây dựng chương trình đào tạo đáp ứng nhu cầu công việc thực tiễn, đến việc cung cấp nền tảng thực hành và tạo điều kiện để sinh viên được làm quen với công việc ngay từ khi ngồi trên ghế nhà trường.

Ngoài ra, Nhà nước cần có dự báo, định hướng cũng như là dành ra nguồn lực quốc gia cho việc phát triển STEM. Hay nói cách khác là cần xây dựng hệ thống STEM toàn diện với sự tham gia của nhiều bên”.

Đề cập đến nguồn nhân lực STEM hiện tại của Việt Nam, Tiến sĩ Quách Thanh Hải cho biết: "Theo thống kê đầu vào đại học, nhóm STEM chiếm khoảng 1/3 trong tổng số hơn 650.000 tân sinh viên hàng năm. Đây chính là thời kỳ vàng để phát triển nguồn nhân lực STEM của Việt Nam.

Người Việt Nam có truyền thống học tốt các môn khoa học tự nhiên. Điều này đã được khẳng định từ lâu; thế giới công nhận. Không phải ngẫu nhiên khi các "ông lớn" công nghệ đã có mặt ở Việt Nam từ rất sớm; đặc biệt là trong khoảng 2 năm gần đây.

Chúng ta không thiếu nhân lực STEM truyền thống nhưng thiếu trầm trọng nhân lực trong các ngành mũi nhọn, tiên phong của thế giới. Đây chính là rào cản lớn đến năng lực cạnh tranh hay bứt phá của nền kinh tế".

Góp ý thêm để thực hiện việc phát triển mạng lưới cơ sở giáo dục đại học đào tạo STEM, Tiến sĩ Quách Thanh Hải khẳng định, mục tiêu đặt ra trong Quy hoạch có tính khả thi, có thể thực hiện và để làm được điều đó cần một thế hệ mới những người làm khoa học/giảng viên đại học có khả năng nghiên cứu phát triển công nghệ mới trong các lĩnh vực tiên phong cùng nguồn lực tài chính dồi dào từ nhiều nguồn, và chính sách mạnh tạo ra sự khác biệt để hỗ trợ toàn bộ quá trình.

Hồng Linh

Nguồn Giáo Dục VN : https://giaoduc.net.vn/csgddh-trong-diem-quoc-gia-ve-ky-thuat-va-cong-nghe-co-hoi-va-trong-trach-post249972.gd