Cú hích từ 'quy tắc hữu cơ': HTX cần chuẩn bị gì để xuất khẩu sang Mỹ?

6 giờ trướcBài gốc

Với quy mô hơn 330 triệu dân và sức tiêu thụ mạnh mẽ, Mỹ luôn là thị trường xuất khẩu nông sản hàng đầu của Việt Nam. Đặc biệt, trong những năm gần đây, xu hướng tiêu dùng xanh đã thúc đẩy mạnh mẽ nhu cầu về các sản phẩm hữu cơ, mở ra những cơ hội cho các HTX, doanh nghiệp Việt.

Không còn "phương án B"

Tuy nhiên, để bước chân vào “đại lộ” này, các sản phẩm hữu cơ phải tuân thủ nghiêm ngặt các quy định của Chương trình Hữu cơ Quốc gia (National Organic Program - NOP) do Bộ Nông nghiệp Mỹ (USDA) quản lý.

Một trong những quy định quan trọng nhất là NOP Import Certificate (NOPIC) - Giấy chứng nhận nhập khẩu hữu cơ. NOPIC không chỉ là một giấy thông hành mà còn là bằng chứng xác thực về nguồn gốc và quy trình sản xuất của sản phẩm, đảm bảo hàng hóa hữu cơ đáp ứng đầy đủ các tiêu chuẩn khắt khe của Mỹ.

Trước ngày 1/10/2025, nếu một lô hàng hữu cơ đến Mỹ mà không có NOPIC, HTX-doanh nghiệp vẫn còn 4 phương án để xử lý. Trong đó, một phương án được nhiều đơn vị coi là "lối thoát" cuối cùng là xóa nhãn (recondition) để chuyển lô hàng thành hàng thường và bán trong thị trường Mỹ. Điều này giúp HTX- doanh nghiệp tránh được các chi phí khổng lồ của việc tái xuất hoặc tiêu hủy.

Nhiều HTX đang có nông sản xuất đi thị trường Mỹ.

Tuy nhiên, từ ngày 1/10/2025, quy định này sẽ chính thức thay đổi. USDA/NOP sẽ loại bỏ hoàn toàn phương án "recondition". Thay đổi này mang một ý nghĩa then chốt: hàng hóa hữu cơ đến Mỹ mà không có NOPIC sẽ không còn bất kỳ cơ hội nào để thông quan như hàng thường. Điều này đồng nghĩa với việc rủi ro cho các lô hàng không có đầy đủ giấy tờ đã tăng lên gấp nhiều lần.

Nếu lô hàng không có NOPIC, HTX-doanh nghiệp chỉ còn lại 3 lựa chọn, đều đi kèm với những rủi ro và chi phí đáng kể.

Theo chuyên gia của Control Union, lựa chọn đầu tiên là HTX-doanh nghiệp thực hiện tái xuất (Reexport): Lô hàng phải được xuất trả ra khỏi Mỹ. Quá trình này yêu cầu đầy đủ chứng từ CBP 7512 và booking xác nhận, đi kèm với chi phí vận chuyển và thủ tục hải quan phức tạp. Đây là một phương án tốn kém và mất thời gian, nên không chỉ khó khăn với doanh nghiệp lớn mà còn gây rất nhiều khó khăn và vượt khả năng của doanh nghiệp nhỏ, HTX.

Nếu thực hiện quyên tặng (Donation), lô hàng không có NOPIC chỉ được phép quyên tặng cho các tổ chức từ thiện/phi lợi nhuận và chỉ áp dụng cho các nhà nhập khẩu đã được chứng nhận. HTX- doanh nghiệp phải có đầy đủ chứng từ chứng minh việc quyên tặng, dưới sự giám sát chặt chẽ.

Còn khi thực hiện tiêu hủy (Destruction), đây là lựa chọn cuối cùng và tốn kém nhất. Hàng phải được tiêu hủy hoàn toàn, và HTX- doanh nghiệp phải có chứng thư tiêu hủy chính thức của CBP (Certificate of Destruction) để cung cấp cho USDA hoặc đơn vị chứng nhận khi được yêu cầu.

Từ thực tiễn cho thấy, sự thay đổi trong quá trình xuất khẩu không chỉ là một điều chỉnh về mặt thủ tục mà còn là một lời cảnh tỉnh mạnh mẽ. Nó đòi hỏi các HTX sản xuất và cả doanh nghiệp phải thay đổi tư duy, từ việc coi NOPIC là một thủ tục "có thể giải quyết" tại cảng, sang một điều kiện tiên quyết bắt buộc trước khi lô hàng được vận chuyển.

Áp lực đi liền với cơ hội

Sự thay đổi trong quy định NOPIC có ý nghĩa lớn đối với ngành xuất khẩu nông sản của Việt Nam, đặt ra những thách thức rõ rệt nhưng cũng là một "phép thử" để nâng cao năng lực và uy tín của các HTX, doanh nghiệp.

Một chuyên gia trong lĩnh vực chứng nhận nông sản cho biết: Với quy định mới, nếu hàng tới Mỹ mà không có NOPIC, việc bỏ nhãn và coi như là hàng thường để thông quan cũng không còn được chấp nhận. Đây là một thay đổi rất lớn.

Vì vậy, bằng mọi giá, các HTX và doanh nghiệp phải có NOPIC được duyệt trước khi cho tàu chạy. Đây là nguyên tắc cốt lõi, không thể sai sót. Nếu quên, không có cách nào có thể cứu vãn lô hàng. Chi phí cho một lô hàng bị tiêu hủy hoặc tái xuất có thể lên tới hàng chục, thậm chí hàng trăm nghìn USD, đủ để một doanh nghiệp nhỏ bị phá sản.

Đối với các HTX và các đơn vị sản xuất quy mô nhỏ, những thay đổi này không chỉ là vấn đề tài chính mà còn là áp lực tâm lý vô cùng lớn. Anh Nguyễn Văn An, Giám đốc một HTX sản xuất trái cây hữu cơ tại Hưng Yên, chia sẻ các thành viên trong HTX làm nông sản theo tiêu chuẩn hữu cơ đã rất vất vả. Mọi thứ đều phải ghi chép tỉ mỉ, từ nguồn nước, phân bón đến cách phòng trừ sâu bệnh. Giờ đây, với quy định mới về NOPIC, một sai sót nhỏ về giấy tờ cũng có thể khiến cả lô hàng bị mất trắng. Đối với các doanh nghiệp lớn, đó có thể là một tổn thất, nhưng với HTX, đó có thể là cả năm lao động của bà con bị đổ xuống sông, xuống biển.

Anh An cho biết thêm, việc đào tạo cho bà con về các quy định phức tạp của nước ngoài là một thách thức lớn. Bà con chỉ quen làm nông nghiệp, giờ phải học cả về thủ tục hải quan, chứng từ..., điều đó thực sự khó khăn.

Nỗi lo này của HTX không phải là vô căn cứ. Các HTX thường thiếu nhân sự chuyên trách về xuất khẩu, và một sai lầm nhỏ trong khâu chuẩn bị chứng từ có thể dẫn đến hậu quả nghiêm trọng, đe dọa trực tiếp đến sinh kế của cả một cộng đồng thành viên và hộ liên kết.

Do đó, các chuyên gia cho rằng, để đảm bảo quy trình xuất khẩu suôn sẻ và an toàn, các HTX và doanh nghiệp cần phải có một kế hoạch hành động chi tiết và thực hiện nghiêm túc trong việc tăng cường sự phối hợp nội bộ. Bộ phận xuất nhập khẩu, bộ phận sản xuất và bộ phận chứng nhận phải có sự liên kết chặt chẽ ngay từ giai đoạn đầu. Tất cả các bên cần nắm rõ các mốc thời gian quan trọng, từ việc chuẩn bị hồ sơ đến thời hạn nộp đơn xin NOPIC.

Đặc biệt, nhiều HTX đang thiếu đội ngũ nhân sự không nên đợi đến sát ngày tàu chạy mới hoàn thiện giấy tờ. Việc chuẩn bị chứng từ NOPIC phải được ưu tiên hàng đầu, hoàn thành trước khi lô hàng được đóng gói. Điều này giúp HTX có đủ thời gian để xử lý các vấn đề phát sinh nếu có.

Muốn vậy, các HTX nên làm việc sát sao với nhà nhập khẩu tại Mỹ và các đơn vị chứng nhận uy tín để đảm bảo mọi thủ tục được thực hiện đúng và đủ. Một mối quan hệ đối tác bền vững và minh bạch sẽ giúp giảm thiểu rủi ro.

Ông Đỗ Thanh Hiệp, Giám đốc HTX Thanh long Hòa Lệ (Lâm Đồng) cho rằng, một khi xác định xuất khẩu là con đường dài của HTX thì những thay đổi trong quy định xuất khẩu của đối tác không phải là một rào cản, mà là một bước lọc cần thiết. Đối với các HTX và doanh nghiệp Việt Nam, đây là cơ hội để chứng minh sự cam kết về chất lượng và uy tín sản phẩm.

Khi đã vượt qua được rào cản này, sản phẩm đảm bảo chất lượng của HTX sẽ có vị thế vững chắc hơn, được người tiêu dùng Mỹ tin tưởng và đánh giá cao. Đó là con đường duy nhất để HTX xây dựng một thương hiệu bền vững và nâng cao giá trị nông sản.

Huyền Trang

Nguồn Vnbusiness : https://vnbusiness.vn//hop-tac-xa/cu-hich-tu-quy-tac-huu-co-htx-can-chuan-bi-gi-de-xuat-khau-sang-my-1108987.html