Cú sảy chân của tượng đài nghệ thuật hiện đại Anh

3 giờ trướcBài gốc

Không gian triển lãm tại Tate Modern. Ảnh: Tate/Madeleine Buddo.

Trong khi Hệ thống Bảo tàng Tate (London, Anh) đang loay hoay tìm lại bản sắc, Viện Nghệ thuật Quốc gia Anh (National Gallery) lại hồi sinh mạnh mẽ sau đại dịch, thậm chí lấn sân sang lĩnh vực vốn là “đặc quyền” của Tate: nghệ thuật hiện đại.

Khủng hoảng khán giả và tài chính

Tate gần đây khiến công chúng liên tưởng đến ban nhạc hài Spın̈al Tap với câu nói nổi tiếng: “Khán giả không hề ít đi, họ chỉ chọn lọc hơn”. Bất chấp lượng khách sụt giảm và khủng hoảng tài chính dẫn đến cắt giảm nhân sự, Tate khẳng định đang thu hút “kỷ lục khán giả trẻ” đến Tate Modern.

Tuy nhiên, Giám đốc Maria Balshaw lại thừa nhận sự thiếu vắng khách 16-24 tuổi từ châu Âu lục địa mới là nguyên nhân chính. Nói cách khác, Tate vẫn hướng đến giới trẻ, nhưng dường như lại đang “nhầm đối tượng”, theo The Guardian.

Ngày 14/9, Tate Modern khai mạc triển lãm Theatre Picasso, hứa hẹn hút khách trả phí. Tuy nhiên, phần lớn tác phẩm đều nằm trong bộ sưu tập sẵn có của bảo tàng, lẽ ra phải được trưng bày thường xuyên và miễn phí. Đây là một bước lùi nếu so với những triển lãm tầm cỡ trước kia như Cézanne (2022), Picasso – Matisse, Gauguin hay Rauschenberg vốn quy tụ tác phẩm mượn từ các bảo tàng hàng đầu thế giới.

Ngược lại, National Gallery thông báo đã huy động đủ kinh phí để phát triển thêm một khu trưng bày hoàn toàn mới, đồng thời chấm dứt chính sách chỉ sưu tập tác phẩm trước năm 1900, một thỏa thuận từng giúp Tate “độc quyền” mảng nghệ thuật hiện đại. Sau thành công của triển lãm Van Gogh, National Gallery giờ công khai “lấn sân” vào địa hạt nghệ thuật hiện đại, khẳng định vị thế như một điểm đến hàng đầu thế giới.

Trong năm nay, National Gallery cũng gây ấn tượng với việc tái sắp xếp trưng bày, kéo dài từ Cimabue đến Picasso, đồng thời mở thêm quán bar Locatelli mang phong cách Italy, mang lại diện mạo mới mẻ và hiện đại cho không gian bảo tàng.

Nhu cầu thay đổi để duy trì vị thế

Tate Modern từ lâu luôn tập trung vào nghệ thuật đương đại, ít chú trọng các “bậc thầy” đầu thế kỷ 20. Ngược lại, National Gallery lại có lợi thế đặt những cuộc cách mạng nghệ thuật giai đoạn 1870–1920 (từ Cézanne đến Picasso, từ lập thể đến vị lai) vào dòng chảy lịch sử nghệ thuật châu Âu. Điều này giúp công chúng hiểu rõ sự tiếp nối và biến đổi của nghệ thuật, điều Tate chưa làm được.

National Gallery sẽ mở rộng với một khu trưng bày mới và chấm dứt chính sách chỉ sưu tập tác phẩm trước năm 1900. Ảnh: National Gallery.

Tuy nhiên, giới chuyên môn cũng cảnh báo nếu National Gallery mở rộng sưu tập hiện đại, cần giữ sự nghiêm túc thay vì chọn tác phẩm ngẫu nhiên, để tránh trở thành “Tate thứ năm” ngay tại Quảng trường Trafalgar.

Hiện Tate Liverpool đóng cửa tu sửa, cơ sở tạm thời bị ví như “vỏ rỗng” thiếu sức sống. Tate Britain, dù sở hữu bộ sưu tập nghệ thuật Anh trước 1800 lớn nhất, lại không mặn mà khai thác, cũng tránh xa thế hệ YBA (Young British Artists) lừng danh thập niên 1990. Trong khi đó, nhiều nghệ sĩ nổi bật như Jenny Saville lại được National Portrait Gallery ưu ái.

Các chương trình từng làm nên thương hiệu Tate - như tác phẩm đặt hàng cho Turbine Hall hay ưu tiên cho video, trình diễn, sắp đặt - nay không còn tạo ra đột phá, trong khi nghệ thuật đương đại đã trở nên đa dạng khi quay lại mạnh mẽ với tranh, điêu khắc, hội họa. Sắp tới, Tate Modern tổ chức triển lãm hồi cố Tracey Emin là một dấu hiệu tích cực bởi bà là nghệ sĩ tiên phong đưa hội họa trở lại trung tâm của nghệ thuật đương đại.

Giới quan sát cho rằng Tate đang mắc kẹt trong công thức từng thành công nhưng giờ đã lỗi thời. Triển lãm hiện tại của Tate Britain bị phê phán vì nặng tính áp đặt và lý thuyết, thiếu sự tôn vinh trọn vẹn 500 năm thành tựu nghệ thuật Anh. Nếu không cải tổ, Tate có nguy cơ đánh mất vị thế hàng đầu.

Ngược lại, National Gallery đang tận dụng tốt lợi thế. Trong bối cảnh ranh giới giữa “tiên phong” và “bảo thủ” ngày càng mờ nhạt, sự đổi mới có thể xuất hiện trên cả canvas lẫn màn hình. Đây là câu chuyện mà Tate cần kể, nếu không muốn một ngày phải trao lại những Picasso hay Rothko quý giá cho đối thủ ngay tại trung tâm London.

Thư Vũ

Nguồn Znews : https://lifestyle.znews.vn/cu-say-chan-cua-tuong-dai-nghe-thuat-hien-dai-anh-post1585614.html