Cú sốc
Những ngày qua, vụ việc Cát Phượng chê phim mình đóng và đạo diễn yếu nghề ngay trong buổi ra mắt dự án Tiệm cầm đồ: Có chơi có chịu thu hút sự quan tâm của khán giả. Đây được xem là chuyện hi hữu, chưa từng có tiền lệ trong showbiz Việt.
Trao đổi với Tiền Phong, chuyên gia truyền thông Nguyễn Ngọc Long nhận xét việc nghệ sĩ Cát Phượng thẳng thắn chê phim mình tham gia cũng như tay nghề của đạo diễn là một cú sốc đối với cả khán giả lẫn ê-kíp.
Trong lĩnh vực nghệ thuật, quyền tự do ngôn luận và quyền đưa ra ý kiến cá nhân là điều hoàn toàn chính đáng. Tuy nhiên, khi phát ngôn đó diễn ra ngay trong giai đoạn bộ phim cần khán giả ủng hộ, thì nó lập tức mang tính phá vỡ dòng chảy truyền thông.
Nghĩa là thay vì tạo ra dư luận xoay quanh câu chuyện, thông điệp hoặc chất lượng nghệ thuật của phim, sự chú ý lại bị chuyển hướng sang mâu thuẫn nội bộ.
Đạo diễn Hoàng Anh Duy cho rằng việc diễn viên công khai chê phim mình đóng là kém duyên, gây thiệt hại cho nhiều người.
“Ở đây, vấn đề không nằm ở việc chê phim đúng hay sai, mà nằm ở cách, thời điểm và bối cảnh phát ngôn. Người nghệ sĩ vốn được công chúng nhìn nhận như một phần linh hồn của dự án, nên khi họ công khai phủ nhận sản phẩm mình góp mặt, hiệu ứng ngược sẽ lan rất nhanh, dễ khiến khán giả mặc định rằng bộ phim thật sự không đáng xem”, chuyên gia phân tích.
Nhà phê bình Nguyễn Phong Việt cho rằng không đạo diễn nào muốn làm một bộ phim thảm họa để mang ra trình chiếu bởi đó là tự trọng nghề, chi phí sản xuất lớn với ê-kíp lên đến hàng trăm người.
Tuy nhiên, mong muốn và hiện thực đôi khi không đồng nhất. Nhà phê bình Nguyễn Phong Việt cho rằng câu chuyện Cát Phượng chê phim mình đóng và đạo diễn yếu nghề có phần nhạy cảm.
“Bản thân diễn viên không muốn đóng vai diễn dở nhưng góp ý ở bối cảnh ra mắt phim là không hợp lý. Mọi người có quyền chê bai, đánh giá tác phẩm nếu cảm thấy chất lượng bộ phim không tốt như kỳ vọng, nhưng đó là câu chuyện ở sau hậu trường. Tôi cho rằng diễn viên chỉ cần im lặng, không cần chê trách bởi suất chiếu, doanh thu phim tự thân đã nói lên tất cả. Đây là bài học về cách ứng xử trong ê-kíp làm phim với nhau. Nên có hành xử văn minh hơn, góp ý một cách tinh tế, tránh trường hợp công kích, chê bai ở không gian mở”, nhà phê bình Nguyễn Phong Việt nói.
Bài học
Ra mắt từ 12/9, bộ phim Tiệm cầm đồ: Có chơi có chịu mới đạt doanh thu 142 triệu đồng, theo số liệu của Box Office Vietnam. Đây là con số thấp kỷ lục với dự án nội địa trong năm nay.
Riêng trong ngày 17/9, bộ phim chỉ bán được 72 vé trên tổng số 128 suất chiếu. Sang ngày 18/9, dự án giữ 120 suất chiếu, bán được 8 vé. Như vậy, chia trung bình, nhiều suất chiếu rơi vào tình trạng không có khán giả. Khả năng phim sớm rút rạp, thua lỗ là điều không cần dự đoán.
Vấn đề gây tranh luận là ồn ào diễn viên chê phim có “giết chết” tác phẩm đang thoi thóp ngoài rạp.
Phát ngôn chê phim và tay nghề đạo diễn của Cát Phượng bị nhận xét kém duyên, thiếu văn minh.
Chuyên gia Nguyễn Ngọc Long nhận định ồn ào việc diễn viên chê phim chắc chắn có tác động tiêu cực, nhưng nói rằng nó “chặn đường sống” của bộ phim thì hơi cực đoan.
Thực tế, một tác phẩm điện ảnh tồn tại nhờ nhiều yếu tố: chất lượng nội dung, chiến lược marketing, hiệu ứng truyền thông, và quan trọng nhất là trải nghiệm khán giả tại rạp.
Nếu phim thật sự hấp dẫn, dư luận ban đầu dù ồn ào tiêu cực vẫn có thể chuyển hóa thành hiệu ứng “đi xem để kiểm chứng”. Nhưng trong trường hợp Tiệm cầm đồ: Có chơi có chịu, bản thân phim đã không tạo được tiếng vang, doanh thu trước khi xảy ra sự cố cũng rất khiêm tốn. Vì vậy, phát ngôn của nghệ sĩ chỉ như “một cú bồi” vào tâm lý khán giả, khiến một bộ phim vốn yếu thế càng khó tìm đường sống.
Nói cách khác, lời chê bai của Cát Phượng không phải nguyên nhân chính giết chết bộ phim, chỉ làm lộ rõ hơn những điểm yếu vốn đã tồn tại. Đây là điều ê-kíp cần nhìn nhận khách quan, thay vì đổ lỗi cho cá nhân, cần tập trung giải quyết tận gốc vấn đề, đó là làm sao để nâng chất lượng sản phẩm và tìm hướng truyền thông phù hợp hơn cho các dự án sau.
Đồng quan điểm, nhà phê bình Nguyễn Phong Việt phân tích khủng hoảng của Tiệm cầm đồ: Có chơi có chịu xuất phát từ chất lượng không tốt. Nhà rạp có đánh giá riêng để ưu tiên suất chiếu, giờ chiếu. Hơn nữa, trong bối cảnh Mưa đỏ vẫn càn quét phòng vé, ngay cả những dự án được đánh giá có chất lượng tốt như Làm giàu với ma, Khế ước bán dâu, Nghi lễ cuối cùng… cũng không thể soán ngôi vương thì doanh thu dự án của đạo diễn Hoàng Anh Duy thấp là dễ đoán.
Theo chuyên gia, doanh thu bộ phim, phản ứng khán giả là câu trả lời, không cần phân tích hay dở. Khi một bộ phim ra rạp, phải chấp nhận quy luật của thị trường, thành công hay thất bại cũng là bài học.
Bom tấn Mưa đỏ là bài học cho các đạo diễn trẻ về bộ phim vừa có tính nghệ thuật, vừa giải trí, truyền tải thông điệp ý nghĩa. Thất bại của Có chơi có chịu là bài học vì không có sự chuẩn bị tốt, kịch bản đủ hay, ê-kíp đủ giỏi để làm nên bộ phim chất lượng.
Ngoài ra, thất bại của Có chơi có chịu cho thấy sức mạnh của khán giả là có thật. Suất chiếu vẫn tốt, doanh thu èo uột, rõ ràng là sức mạnh của khán giả, họ không xem phim trào lưu mà thể hiện thị hiếu. Minh chứng là Mưa đỏ chưa hạ nhiệt sau gần một tháng ra rạp, trong khi nhiều tác phẩm vừa ra rạp vẫn đau đầu vì khả năng bán vé hạn chế.
“Khi chúng ta chưa thể đánh giá tác phẩm thông qua định tính thì định lượng bằng doanh thu. Phim nghệ thuật hay phim giải trí đều lấy thước đo doanh thu để đánh giá nó thành công hay thất bại. Doanh thu không phải yếu tố quan trọng nhất nhưng là công cụ dễ thấy nhất phản ánh bộ phim được khán giả chào đón hay không”, chuyên gia nhấn mạnh.
Đỗ Quyên