Cửa Nam – Phép thử chiến lược cho mô hình đô thị phát thải thấp và sáng tạo

3 giờ trướcBài gốc

Xây dựng khu phát thải thấp gắn chặt phát triển trung tâm công nghiệp vănhóa

TheoPhó Chủ tịch Thường trực UBND TP Hà Nội Lê Hồng Sơn, việc xây dựng khu phát thảithấp và phát triển trung tâm công nghiệp văn hóa không thể tách rời. Một thànhphố không thể thu hút du lịch, nuôi dưỡng sáng tạo nếu môi trường sống ô nhiễm,đặc biệt là không khí. Hà Nội đang triển khai thực hiện Chỉ thị 20 của Thủ tướngChính phủ, với lộ trình cấm dần phương tiện sử dụng nhiên liệu hóa thạch trongkhu vực Vành đai 1, qua đó hình thành vùng phát thải thấp.

Hiện nguồn phát thải tại Hà Nội không chỉ phát sinh từgiao thông. Phường Cửa Nam được chọn làm địa bàn thí điểm, triển khai trước đểnhân rộng theo mô hình “vết dầu loang” ra toàn bộ khu vực Vành đai 1. Với thơìgian còn lại khoảng một năm để thực hiện Chỉ thị 20, đề án cần được xây dựngtheo lộ trình chi tiết từng tháng, đồng thời triển khai đồng bộ các giải pháp gồmcơ chế hỗ trợ, phát triển hạ tầng xe điện, trang thiết bị và công tác tuyêntruyền vận động.

Tuynhiên, vấn đề không chỉ nằm ở việc kiểm soát giao thông hay cắt giảm phát thải.Thách thức lớn hơn là dung hòa giữa phát triển hiện đại với gìn giữ “hồn đô thị”,giữa đổi mới công nghệ và bảo tồn sinh kế người dân.

Phó Chủ tịch Thường trực UBND TP. Hà Nội Lê Hồng Sơn - Lắng nghe, chỉ đạo sâu sát tại phường Cửa Nam. Ảnh: Hương Giang

Cần quy hoạch tổngthể và giữ gìn bản sắc riêng

GS.TS Mạc Quốc Anh – Ủy viên UBTƯ MTTQ Việt Nam, Việntrưởng Viện Kinh tế và Phát triển Doanh nghiệp cho rằng Cửa Nam sở hữu vị trí"đầu não" trong bản đồ quy hoạch Thủ Đô. Nơi đây kết nối phố cổ, phốcũ, khu hành chính thương mại và các trục giao thông huyết mạch. Khu vực này đồng thời là vùng lõi văn hóa - lịchsử, quy tụ những công trình mang dấu ấn thời gian như Ga Hà Nội, Bảo tàng Mỹthuật, Nhà hát Quân đội…

GS.TS Mạc Quốc Anh – Ủy viên UBTƯ MTTQ Việt Nam, Viện trưởng Viện Kinh tế và Phát triển Doanh nghiệp

Theo ông, Cửa Nam hoàn toàn có thể trởthành hạt nhân cho mô hình đô thị sáng tạo, nơi gặp gỡ giữa phát triển kinh tế- văn hóa - du lịch và bảo tồn di sản. Tuy nhiên, để tránh xung đột giữa “hồn đô thị” (di sản, cộng đồng bản địa)và “hình hài đô thị mới” (sáng tạo, thương mại, công nghệ), dự án cần bám sát bốnnguyên tắc then chốt.

Thứ nhất, bảo tồn thích ứng thay vì phábỏ, cần chuyển đổi công năng của các di tích hoặc công trình cũ thành khônggian sáng tạo, triển lãm, hội thảo…

Thứ hai, đồng kiến tạo, huy động sựtham gia của nhà đầu tư, kiến trúc sư, nghệ sĩ, doanh nghiệp và cộng đồng dâncư trong thiết kế, vận hành, khai thác không gian.

Thứ ba, gắn giá trị kinh tế với bản sắcđịa phương, các mô hình kinh doanh cần xuất phát từ yếu tố bản địa để tạo sựkhác biệt và duy trì tính bản sắc.

Thứ tư, lấy con người làm trung tâm, đảmbảo sinh kế, quyền sử dụng đất, chỗ ở và không gian sinh hoạt cộng đồng.

Cũng theo GS.TS Mạc Quốc Anh, để chủ trương phát triểnCửa Nam thành khu thương mại - văn hóa thực sự tạo đột phá, cần có những giảipháp đồng bộ về quy hoạch, thể chế và xây dựng thương hiệu mang bản sắc riêng.

Trước hết, về quy hoạch tổng thể, cần ban hành một đêà́n tích hợp không gian sáng tạo, kết nối liên hoàn giữa ga Hà Nội, tuyến đườngTrần Hưng Đạo, khu phố Pháp và khu phố cổ, hình thành một trục không gian đặctrưng mang đậm dấu ấn Hà Nội. Đồng thời, các không gian công cộng tại địa bànnên được thiết kế lại theo hướng đa chức năng, vừa phục vụ nhu cầu đi bộ, sinhhoạt cộng đồng, vừa là nơi trưng bày nghệ thuật và giao lưu văn hóa.

Về thể chế và chính sách, cần thành lập Ban điều phôíphát triển sáng tạo phường Cửa Nam với sự tham gia của chính quyền, doanh nghiệp,nghệ sĩ và các viện nghiên cứu nhằm thống nhất điều hành các sáng kiến tại địabàn. Song song, nên thí điểm các chính sách đặc thù như giảm thuế cho doanhnghiệp sáng tạo và văn hóa; cho phép sử dụng tạm thời các không gian công cộnghoặc công trình cũ để phát triển không gian sáng tạo với chi phí hợp lý; hỗ trợkhởi nghiệp sáng tạo thông qua các gói tài chính vi mô và mô hình vườn ươm tạichỗ.

Gắn với bảo tồnvà sinh kế cộng đồng

Đồng quan điểm, PGS.TS Đinh Trọng Thịnh,Chuyên gia kinh tế nhận định việc xây dựng khu công nghiệp văn hoátrong môi trường đô thị cũ là một hướng đi tích cực, song cần đặc biệt lưu ýtránh xung đột lợi ích giữa phát triển kinh tế và bảo tồn sinh kế của người dânđịa phương.

Chủ trương hình thành vùng phátthải thấp gắn với trung tâm thương mại và công nghiệp văn hóa tại nhữngkhu vực như phường Cửa Nam được xem là cần thiết và có tầm nhìn chiến lược. Tuynhiên, yếu tố quyết định vẫn nằm ở cách thức triển khai. Nếu thiếu sự khéo léovà thấu hiểu bối cảnh, quá trình cải tạo có thể vô tình phá vỡ lối sống cùng câútrúc đô thị truyền thống đã được định hình qua nhiều thế hệ. Khi đó, thay vìthúc đẩy phát triển bền vững, khu đô thị có nguy cơ bị chệch hướng khỏi giá trịvốn có của mình.

PGS.TS Đinh Trọng Thịnh, Chuyên gia kinh tế.

Theo PGS.TS Đinh Trọng Thịnh, đô thị cũ như Cửa Nam vốndĩ phát triển trên nền tảng lịch sử và ký ức cộng đồng. Việc áp đặt mô hình mơímột cách cứng nhắc, mà không xét đến yếu tố văn hóa và thói quen sinh sống củangười dân, có thể dẫn đến thất bại.

Đề xuất một số giải pháp duy trì hài hòa giữa phát triểnkinh tế sáng tạo và gìn giữ bản sắc văn hóa đô thị, PGS.TS Đinh Trọng Thịnh chorằng, nền tảng cốt lõi phải là văn hóa. Cần xây dựng văn hóa phát triển bền vữngtrong từng hành vi hàng ngày của người dân. Văn hóa ấy phải được gieo từ nhỏthông qua giáo dục trong sách giáo khoa, và lan tỏa đến cộng đồng qua truyềnthông báo chí, truyền hình”. Ông cũng đề xuất mạnh tay với những hành vi gây tổnhại đến môi trường sống đô thị:

“Cần xử phạt nghiêm và công khai những người vi phạmquy định về phát thải, làm xấu đi bộ mặt đô thị. Khi hành vi văn minh trở thànhthói quen, thì lúc đó chúng ta mới thực sự xây dựng được một nền văn hóa đô thịbền vững”, ông Thịnh nói.

Thanh Tâm - Hương Giang

Nguồn Pháp Luật VN : https://baophapluat.vn/cua-nam-phep-thu-chien-luoc-cho-mo-hinh-do-thi-phat-thai-thap-va-sang-tao.html