Hiểm họa bất ngờ từ vết thương nhẹ ngoài da
Tại Viện Y học Nhiệt đới, Bệnh viện Bạch Mai ghi nhận nhiều ca mắc uốn ván nặng, thậm chí phải can thiệp mở khí quản do cứng hàm, chẹn ngực, suy hô hấp, nguy cơ tử vong cao. Nguyên nhân đến từ việc nhiều người chủ quan với các vết thương nhẹ trên da.
Một bệnh nhân nguy kịch do mắc uốn ván vì chủ quan với vết thương trên cánh tay.
Điển hình là bệnh nhân nam (65 tuổi, Thái Bình) xuất hiện đau cứng hàm, khó nói, yếu chân tay, gia đình đưa vào viện địa phương và được chẩn đoán theo dõi đột quỵ não. Sau đó, dấu hiệu bệnh nặng lên, bệnh nhân được chẩn đoán mắc uốn ván và chuyển về Bệnh viện Bạch Mai.
Tại Viện Y học Nhiệt đới, Bệnh viện Bạch Mai, bệnh nhân biến chứng co giật gồng cứng người tăng dẫn đến chẹn ngực khó thở, suy hô hấp và được mở khí quản cấp cứu. Hiện bệnh nhân đã tự thở, giật gồng cứng giảm song vẫn tăng trương lực cơ.
Theo người nhà bệnh nhân, cách vào viện 20 ngày, người đàn ông này ngã dập tay vào miếng gỗ xây nhà, có vết xước rách da ở cẳng tay phải dài khoảng 15cm, chảy máu nhiều. Sau đó, anh tự rửa vết thương, sát khuẩn Betadine, không khâu vết thương và tiêm dự phòng uốn ván SAT.
Uốn ván là bệnh nhiễm trùng cấp tính nguy hiểm, do độc tố thần kinh của vi khuẩn Clostridium tetani - loại vi khuẩn tồn tại phổ biến trong môi trường đất, phân động vật, kim loại rỉ sét, gỗ mục... Khi xâm nhập qua các vết thương hở, đặc biệt là vết đâm sâu hoặc không được làm sạch đúng cách, vi khuẩn có thể sinh độc tố. Độc tố này rất mạnh, xâm nhập vào máu và đi đến các xi-náp thần kinh-cơ, làm tăng mức độ kích thích dẫn truyền, gây co cứng cơ và co giật.
Về triệu chứng lâm sàng, sau khoảng 1-2 tuần khi có vết thương, bệnh nhân sẽ có biểu hiện sớm: Cứng hàm, khó nhai nuốt, diễn tiến cứng cơ, tăng trương lực cơ toàn thân, mức độ nặng co giật, toàn thân uốn cong, kèm theo khó thở, suy hô hấp, rối loạn thần kinh thực vật.
Nếu không xử trí kịp thời bằng các biện pháp hồi sức tích cực sẽ nhanh chóng dẫn tới tử vong hoặc các biến chứng trên hệ tim mạch, hô hấp, tiết niệu, tiêu hóa, xương khớp.
Tại đây, một cụ bà 90 tuổi (Chương Mỹ, Hà Nội) cũng nhập viện với triệu chứng đau vùng hàm phải, tay phải cử động kém, được chẩn đoán theo dõi uốn ván. Sau 4 ngày nhập viện, cụ bà xuất hiện tăng trương lực cơ, cứng hàm và biến chứng viêm phổi. Hiện tình trạng ổn định, viêm phổi đỡ, uốn ván đã qua giai đoạn nguy hiểm.
Được biết, khoảng trước 10 ngày nhập viện, bệnh nhân bị cành cây tươi đâm vào vùng cổ tay phải. Bệnh nhân tự dán cao, mua kháng sinh không rõ loại điều trị, vết thương bị sưng tấy, chảy mủ. Hơn 1 tuần sau, bệnh nhân tự làm sạch vết thương, lấy dị vật (cành cây) ra khỏi vết thương, vết thương khô dần.
Chậm điều trị uốn ván gây tử vong
PGS.TS. Đỗ Duy Cường, Viện trưởng Viện Y học Nhiệt đới, Bệnh viện Bạch Mai cảnh báo: "Uốn ván là bệnh không lây truyền từ người sang người, nhưng diễn tiến rất nhanh và nguy hiểm. Chỉ cần một vết trầy xước, vết đâm nhỏ, người bệnh không xử trí đúng cách, tiêm phòng đầy đủ cũng có thể nhiễm bệnh. Tỷ lệ tử vong rất cao nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời".
Các đối tượng có nguy cơ cao bị mắc bệnh uốn ván là: Nông dân, công nhân chưa được tiêm phòng uốn ván và tiếp xúc nhiều với đất, bùn, nước thải, môi trường chăn nuôi gia súc gia cầm, công trường. Trẻ sơ sinh mà trong thời kỳ mang thai mẹ không tiêm phòng uốn ván. Ngoài ra uốn ván sơ sinh có thể bị lây truyền qua dụng cụ y tế không tiệt trùng khi cắt dây rốn cho trẻ, đây là một thể rất nặng của bệnh uốn ván, tỷ lệ tử vong cao.
PGS Cường cũng cho biết thêm, mỗi năm Viện Y học Nhiệt đới tiếp nhận hàng chục ca uốn ván, phần lớn đến viện muộn do chủ quan. Đáng tiếc là đa số đều có thể phòng ngừa được bằng vaccine và xử trí đúng cách ngay từ đầu.
Hiện nay, điều trị uốn ván đòi hỏi hồi sức tích cực, thở máy, sử dụng huyết thanh kháng độc tố, kháng sinh và kiểm soát cơn co giật. Quá trình này kéo dài, chi phí cao và tiềm ẩn nhiều biến chứng. Trong khi đó, việc phòng ngừa bằng tiêm chủng đầy đủ lại dễ dàng và hiệu quả lâu dài.
Vũ Vũ