Cuộc chiến bán dẫn Mỹ - Trung bước sang hồi mới

2 giờ trướcBài gốc

Sự thay đổi chính sách của Mỹ

Trong nhiều năm, Washington đã hành động quyết liệt nhằm hạn chế Bắc Kinh tiếp cận các loại chip tiên tiến, với hy vọng làm chậm bước tiến của Trung Quốc trong lĩnh vực AI và điện toán hiệu năng cao. Tuy nhiên, các lệnh trừng phạt lại mang về những hậu quả không mong muốn: gây tổn hại cho doanh nghiệp (DN) Mỹ, thúc đẩy sự tự lực của Trung Quốc và khuyến khích sự xuất hiện của các chuỗi cung ứng thay thế.

Cuộc chiến bán dẫn Mỹ - Trung bước sang hồi mới

Cụ thể hơn, Trung Quốc chiếm khoảng ⅓ doanh số bán dẫn toàn cầu. Nên, việc thị trường bán dẫn lớn nhất thế giới bị loại trừ đã làm gián đoạn mô hình kinh doanh theo quy mô của các nhà sản xuất chip Mỹ. Theo CEO NVIDIA Jensen Huang, sau chính quyền Biden, thị phần của DN này ở Trung Quốc đã giảm từ 95% xuống 50%. Ước tính, thiệt hại doanh thu riêng từ lệnh cấm xuất khẩu chip H20 vào khoảng 15 tỷ USD.

Bên cạnh đó, các lệnh trừng phạt đã thúc đẩy Trung Quốc thúc đẩy tự lực. Được hỗ trợ bởi khoản trợ cấp nhà nước, các DN Trung Quốc như Huawei và SMIC đã đẩy nhanh hoạt động thiết kế, chế tạo chip. Chip Ascend 910C của Huawei và tiến bộ của SMIC trong hướng tới quy trình 5 nm cho thấy sự tiến bộ, dù vẫn còn chậm so với các DN hàng đầu của Mỹ về hiệu suất tiên tiến. Những phát triển này, củng cố dự báo rằng chip AI nội địa sẽ đạt 55% thị phần vào năm 2027, báo hiệu sức cạnh tranh ngày càng tăng của Trung Quốc, nhất là trên các thị trường khu vực.

Do đó, Mỹ đang đổi cách tiếp cận. Tháng 8 qua, Washington đã phê duyệt việc xuất khẩu chip H20 của NVIDIA sang Trung Quốc theo một thỏa thuận chia sẻ doanh thu mới, yêu cầu nơi này nộp 15% doanh thu bán hàng cho chính phủ Mỹ. Tổng thống Trump cũng tỏ ý sẵn sàng cho phép xuất khẩu các phiên bản hạ cấp của chip Blackwell của NVIDIA. Sự thay đổi này phản ánh nhận thức rằng lệnh cấm hoàn toàn có thể phản tác dụng và mục tiêu của chiến lược mới là giữ Trung Quốc gắn chặt với công nghệ Mỹ, duy trì đòn bẩy thông qua sự phụ thuộc có chọn lọc.

Bằng cách cho phép bán hàng hạn chế, Washington hy vọng sẽ ngăn chặn DN Trung Quốc cắt đứt hoàn toàn quan hệ, đồng thời duy trì vị thế của DN Mỹ trên thị trường toàn cầu. Nói như Bộ trưởng Thương mại Howard Lutnick thì, "chúng tôi muốn người Trung Quốc tiếp tục sử dụng công nghệ Mỹ, bởi vì họ vẫn phụ thuộc vào nó."

Phản ứng kép từ Trung Quốc

Phản ứng của Trung Quốc đối với sự thay đổi của Washington rất phức tạp và nhiều lớp. Một mặt, Bắc Kinh tiếp tục ưu tiên việc tự chủ về chip như một vấn đề an ninh quốc gia. Sáng kiến Made in China 2025 và các kế hoạch 5 năm liên tiếp cam kết nguồn lực khổng lồ cho đổi mới nội địa. Chip Ascend 910C của Huawei hiện đang cạnh tranh với H20 của Nvidia về các tác vụ suy luận AI, ngang bằng hiệu suất xử lý tổng thể và vượt trội hơn về hiệu quả năng lượng. Thành tựu này đáng chú ý vì 910C được sản xuất bằng quy trình 7 nm của SMIC, chậm hơn khoảng 3 năm so với công nghệ 2 nm của TSMC. Cùng với hệ thống CloudMatrix 384 của Huawei, sử dụng mạng toàn quang, những tiến bộ này nhấn mạnh sự độc lập về công nghệ ngày càng tăng của Trung Quốc.

Mặt khác, nhu cầu ngắn hạn với chip Mỹ vẫn tiếp tục. Theo Wall Street Journal, sau khi Washington nới lỏng kiểm soát xuất khẩu H20, các DN công nghệ lớn của Trung Quốc đã đặt hàng ít nhất 700.000 đơn vị. Nhu cầu này được thúc đẩy bởi hiệu quả đào tạo vượt trội của H20 và quan trọng là khả năng tích hợp của nó vào hệ sinh thái CUDA của NVIDIA. Ngược lại, các lựa chọn thay thế của Trung Quốc đang đối mặt với thách thức về độ hoàn thiện phần mềm và khả năng áp dụng hệ sinh thái. Khoảng cách này làm tăng chi phí bảo trì ước tính khoảng 30-50%. Tất cả những yếu tố này khiến chip Mỹ trở nên được ưa chuộng hơn cho đào tạo AI quy mô lớn.

Nhưng, nhu cầu thực tế này đang bị kìm hãm bởi sự thận trọng ngày càng tăng. Vào ngày 31/7/2025, Cục Quản lý Không gian mạng Trung Quốc (CAC) được cho là đã triệu tập NVIDIA sau các cáo buộc rằng chip H20 của DN này bán ở Trung Quốc tiềm ẩn lỗ hổng bảo mật. Reuters nói CAC cũng đã triệu tập các DN như Tencent, ByteDance để yêu cầu giải trình về việc mua chip H20 và ưu tiên lựa chọn thay thế trong nước.

Các quan chức đã nêu rõ nguy cơ chip Mỹ có thể được tích hợp hệ thống theo dõi, củng cố lo ngại rằng việc phụ thuộc vào công nghệ Mỹ có thể bị khai thác như một lỗ hổng chiến lược. Việc mua sắm thực dụng trong ngắn hạn nhưng độc lập chiến lược trong dài hạn phản ánh nghịch lý trong lập trường của Trung Quốc. Nói cách khác, Washington càng cố gắng điều chỉnh sự phụ thuộc, Bắc Kinh càng có động lực xóa bỏ nó.

Hai hệ sinh thái song song

Bằng cách nới lỏng các hạn chế xuất khẩu, Mỹ muốn duy trì đòn bẩy, khiến DN Trung Quốc phụ thuộc vào công nghệ Mỹ. Nhưng thời điểm hiện tại không thuận lợi và xu hướng chung cho thấy sự xuất hiện của 2 hệ sinh thái song song: một do Mỹ và đồng minh dẫn đầu, một do Trung Quốc và đối tác dẫn đầu. Ngoài ra, bối cảnh toàn cầu cũng đang ủng hộ điều này.

Theo đó, các đồng minh của Mỹ như Hàn Quốc, Nhật Bản và phần lớn châu Âu có thể vẫn tuân thủ tiêu chuẩn Mỹ. Nhưng ở Nam Bán cầu, nơi chi phí và khả năng tiếp cận thường vượt hơn hiệu suất đỉnh cao, lựa chọn thay thế của Trung Quốc sẽ ngày càng hấp dẫn. Đương nhiên, 2 hệ sinh thái này sẽ không hoàn toàn bị cô lập, do áp lực thương mại và các tiêu chuẩn chung gây ra một số chồng chéo. Nhưng, chúng chắc chắn sẽ ngày càng trở nên không tương thích. Hệ thống do Mỹ dẫn đầu, với những NVIDIA, AMD và Intel, sẽ thống trị ở Bắc Mỹ, châu Âu và giữa các đồng minh. Trong khi đó, hệ sinh thái của Trung Quốc, thúc đẩy bởi Huawei, SMIC và các startup, sẽ thu hút sự chú ý tại khu vực có liên hệ với Bắc Kinh qua Sáng kiến Vành đai và Con đường.

Điều này sẽ dẫn đến việc các quốc gia điều hướng sự phân chia theo mối liên kết chính trị và tính toán chiến lược. Các nước như Malaysia sẽ đứng giữa, tìm kiếm sự linh hoạt bất chấp chi phí của việc tuân thủ kép và hội nhập. Với các DN toàn cầu, sự phân chia đặt ra những thách thức sâu sắc: chuỗi cung ứng trùng lặp, chế độ tuân thủ khác biệt, phần mềm không tương thích và rủi ro an ninh mạng gia tăng. Một trật tự công nghệ toàn cầu thống nhất đang dần nhường chỗ cho sự phân mảnh, phức tạp, chi phí cao hơn và dù Washington có thể làm chậm sự trỗi dậy của Trung Quốc qua thay đổi chính sách, xu hướng tiến tới hệ sinh thái song song khó có thể bị đảo ngược.

Khởi Vũ

Nguồn DNSG : https://doanhnhansaigon.vn/cuoc-chien-ban-dan-my-trung-buoc-sang-hoi-moi-324999.html