'Cuộc dịch chuyển lịch sử' của Thụy Điển

7 giờ trướcBài gốc

Sau 8 năm chuẩn bị, chi phí hơn 500 triệu kronor (tương đương 52 triệu USD) và một nghi lễ ban phước vào sáng sớm, nhà thờ Kiruna Kyrka - biểu tượng văn hóa hơn 100 năm tuổi - đã chính thức bắt đầu hành trình di dời dài 5 km vào ngày 19/8.

Công trình nặng 672 tấn, được khánh thành từ năm 1912, sẽ được di chuyển với tốc độ nửa km mỗi giờ và dự kiến hoàn tất trong hai ngày.

Đây là bước đi nằm trong kế hoạch tái thiết quy mô nhiều thập kỷ, khi toàn bộ thị trấn Kiruna ở vùng cực Bắc Thụy Điển buộc phải di dời để nhường chỗ cho sự mở rộng của mỏ quặng sắt ngầm lớn nhất châu Âu.

“Truyền hình chậm” thu hút cả nước

Kiruna - nơi sinh sống của hàng chục nghìn người - đang đứng trước nguy cơ biến mất, khi nền đất ngày càng suy yếu bởi hoạt động khai thác của tập đoàn quốc doanh LKAB. Để bảo tồn thành phố và các công trình văn hóa, chính quyền và doanh nghiệp đã lên kế hoạch di dời toàn bộ khu đô thị, dự kiến kéo dài đến năm 2035.

Đỉnh điểm trong tiến trình này chính là việc di chuyển Kiruna Kyrka - một trong những nhà thờ được người Thụy Điển yêu thích nhất, nổi bật với kiến trúc gợi nhớ đến lều truyền thống lávvu của người Sámi bản địa.

Khoảng hơn 10.000 người dân, cùng Quốc vương Carl XVI Gustaf, đã xuống đường chứng kiến sự kiện. Các tuyến phố quanh nhà thờ được mở rộng riêng để phục vụ công tác vận chuyển. Cuối tuần trước, một cuộc thử nghiệm trên đoạn đường 30 mét đã diễn ra thành công.

Đài truyền hình SVT gọi sự kiện này là “Den stora kyrkflytten” - Cuộc di chuyển nhà thờ lớn - và lắp đặt hàng chục máy quay dọc tuyến đường để phát sóng trực tiếp. Hình ảnh ngôi nhà thờ gỗ đỏ từ từ lăn bánh trở thành “truyền hình chậm” thu hút đông đảo khán giả trong và ngoài nước.

Thụy Điển di dời nhà thờ gỗ trăm năm nặng 672 tấn Nhà thờ Kiruna Kyrka, biểu tượng hơn 100 năm tuổi ở miền Bắc Thụy Điển, bắt đầu hành trình 5 km để nhường chỗ cho mỏ quặng sắt lớn nhất châu Âu, với chi phí hơn 500 triệu kronor.

Trong khuôn khổ sự kiện, một buổi lễ cầu nguyện và cà phê cộng đồng cũng được tổ chức với hy vọng lập kỷ lục thế giới, kèm theo chương trình hòa nhạc với sự góp mặt của ca sĩ nổi tiếng Carola. Nhà thờ dự kiến sẽ mở cửa trở lại tại địa điểm mới vào cuối năm 2026.

Những tranh cãi quanh di sản và văn hóa bản địa

Dù được ca ngợi là “sự kiện độc nhất vô nhị trong lịch sử thế giới”, dự án cũng vấp phải nhiều chỉ trích. Cộng đồng Sámi - người bản địa vùng Bắc Cực - lo ngại việc chia cắt đất đai sẽ khiến nghề chăn nuôi tuần lộc bị ảnh hưởng nghiêm trọng, đe dọa nền văn hóa truyền thống.

Karin K Niia, một chủ tuần lộc kiêm thành viên ban quản trị làng Gabna Sameby, cho rằng việc di chuyển nhà thờ chỉ là “màn trình diễn lớn” nhằm che giấu hậu quả môi trường và xã hội.

“Thật khó để chứng kiến cảnh di dời nhà thờ khi tôi biết rõ tác động của khai thác mỏ đối với đa dạng sinh học, không khí, nguồn nước, đàn tuần lộc và động vật hoang dã”, bà nói.

Theo bà Niia, việc bảo tồn nhà thờ chỉ là một phần rất nhỏ, trong khi những vùng đất chăn thả quan trọng của người Sámi đang bị thu hẹp dần.

Trước những chỉ trích, ông Stefan Hämäläinen, Phó chủ tịch cấp cao phụ trách phát triển đô thị của LKAB, khẳng định: “Di dời nhà thờ Kiruna là cần thiết để công trình tồn tại. Chúng tôi đã lên kế hoạch từ hơn 20 năm trước và có trách nhiệm bồi thường, đồng thời tìm giải pháp để hạn chế ảnh hưởng đến nghề chăn nuôi tuần lộc”.

Tổng giám đốc LKAB, ông Jan Moström, lần đầu tiết lộ chi phí di dời vượt 500 triệu kronor, nhưng cho rằng khoản tiền này là cần thiết.

“Nếu mỏ vẫn còn hoạt động, chúng ta buộc phải di dời trung tâm thành phố. Một Kiruna không có nhà thờ thì không thể hình dung, nên không có lựa chọn nào khác”, ông khẳng định trên sóng trực tiếp của SVT.

Công trình di dời công phu

Để chuẩn bị, bàn thờ với bức tranh phong cảnh màu pastel do Hoàng tử Eugen vẽ và cây đàn organ hơn 2.000 ống đã được bọc kỹ lưỡng. Nền đất cũ cũng được đào để đặt dầm chịu lực, sau đó hai hàng rơ-moóc được đưa vào nâng toàn bộ khối kiến trúc.

Theo quản lý dự án Stefan Holmblad Johansson, nhà thờ hiện được đặt trên hệ thống dầm chắc chắn, và toàn bộ khối nặng hàng trăm tấn từ từ được đẩy đi trên các rơ-moóc. Tháp chuông - công trình tách biệt - sẽ được di chuyển trong tuần tới.

Sơ đồ dịch chuyển của nhà thờ Kiruna. Ảnh: Guardian.

Với người dân Kiruna, sự kiện di dời nhà thờ không chỉ là thách thức kỹ thuật mà còn là biểu tượng cho sự đấu tranh giữa bảo tồn văn hóa và phát triển công nghiệp.

Trong khi nhiều người háo hức chứng kiến cuộc di chuyển, không ít người khác lo lắng về tương lai của cả thành phố và di sản Sámi khi mỏ quặng tiếp tục mở rộng.

Kiruna Kyrka sẽ có mái nhà mới vào năm tới, nhưng câu hỏi lớn hơn là làm sao cân bằng giữa kinh tế và bản sắc văn hóa vẫn còn treo lơ lửng đến năm 2035, khi toàn bộ thành phố hoàn tất hành trình lịch sử của mình.

Phương Linh

Nguồn Znews : https://znews.vn/cuoc-dich-chuyen-lich-su-cua-thuy-dien-post1578343.html