Cuộc đua kịch tính mới ở Nhật Bản

4 giờ trướcBài gốc

Cuộc đua giữa 5 ứng viên giành ghế lãnh đạo LDP là phép thử cho đảng cầm quyền lâu đời nhất tại Nhật Bản. (Nguồn: CNN)

Quyết định từ chức sau 11 tháng cầm quyền của Thủ tướng Ishiba Shigeru để lại khoảng trống quyền lực trong chính trường Nhật Bản. Đảng Dân chủ Tự do Nhật Bản (LDP) sẽ bầu lãnh đạo mới ngày 4/10 và người thắng cử gần như chắc chắn trở thành thủ tướng tiếp theo của đất nước Mặt trời mọc.

Vì sao LDP phải chọn lãnh đạo mới?

Chưa đầy một năm tại vị, Thủ tướng Ishiba Shigeru đã phải từ chức ngày 7/9. Đằng sau sự ra đi này là những chia rẽ nội bộ LDP - điều chính ông thừa nhận “không thể hàn gắn” cùng loạt thất bại bầu cử khiến uy tín LDP thêm lung lay.

Từ khi thành lập năm 1955, LDP gần như thống trị chính trường và chỉ gián đoạn hai lần vào năm 1993 - 1994 và 2009 - 2012. Sau khi Thủ tướng Abe Shinzo đưa LDP trở lại quyền lực năm 2012, liên minh LDP - Komeito (Đảng Công minh) đã thắng sáu cuộc bầu cử quốc gia liên tiếp, giành “siêu đa số” trong Quốc hội. Tuy nhiên, theo The Economist, vụ ám sát ông Abe ngày 8/7/2022 và bê bối tài chính 2023 - 2024 đã khiến nhiều phe phái trong đảng bị giải thể, làm rạn nứt cơ chế điều hòa lợi ích vốn là nền tảng ổn định của đảng. Hệ quả là lần đầu tiên trong lịch sử, liên minh LDP - Komeito mất đa số ghế ở cả Hạ viện (27/10/2024) và Thượng viện (20/7/2025).

Cùng lúc, các đối thủ mới đã nổi lên mạnh mẽ. Trong đó, Đảng cực hữu Sanseito tăng ghế ở Thượng viện từ 2 lên 15 với thông điệp “Nhật Bản trên hết”. Đảng Duy tân Nhật Bản (Ishin) tiếp tục mở rộng ảnh hưởng tại Osaka. Đáng chú ý nhất là Đảng Dân chủ vì Nhân dân (DPP) với phong cách pha trộn giữa kỹ trị và dân túy đang dẫn trước LDP trong nhóm cử tri dưới 40 tuổi và tăng gấp đôi số ghế tại Thượng viện.

Trong khi đó, một cử tri trẻ trong Đảng thừa nhận LDP “lỗi thời, truyền thống và tách rời khỏi các xu hướng mới”. Theo Giáo sư Hosoya Yuichi (Đại học Keio, Nhật Bản): “Đây là mối đe dọa lớn đối với ban lãnh đạo LDP”.

So với năm 2012 khi ông Abe đưa LDP trở lại từ bờ vực, tình hình hiện nay còn nghiêm trọng hơn bởi đảng không còn dư giả thời gian để thử nghiệm. LDP buộc phải chọn một lãnh đạo đủ mạnh để hàn gắn nội bộ, trấn an cử tri và giữ vững quyền lực.

Những lựa chọn khác biệt

Cựu Bộ trưởng An ninh kinh tế Takaichi Sanae, từng về nhì sau ông Ishiba trong cuộc bầu cử năm ngoái, hiện là một trong hai ứng cử viên sáng giá. Thuộc cánh bảo thủ và từng được cố Thủ tướng Abe hậu thuẫn, nữ chính trị gia Takaichi theo đuổi đường lối dân tộc chủ nghĩa, thúc đẩy sửa đổi hiến pháp và xây dựng một LDP thống nhất. Tuy nhiên, lập trường cứng rắn này có thể gây mâu thuẫn với đối tác liên minh là Đảng Komeito. Về kinh tế, bà cam kết giảm thuế thu nhập, tăng miễn thuế cho lao động bán thời gian và áp dụng tín dụng thuế hoàn lại cho các hộ gia đình có thu nhập thấp. Nếu thắng cử, bà sẽ trở thành nữ thủ tướng đầu tiên của Nhật Bản.

Trong khi đó, Bộ trưởng Nông - Lâm - Ngư nghiệp và Thủy sản Shinjiro Koizumi, người về thứ ba trong cuộc đua trước, là đối thủ lớn nhất của bà Takaichi Sanae. Thuộc cánh tự do, ông Koizumi chủ trương xây dựng hình ảnh LDP như một “đảng bảo thủ toàn dân”, linh hoạt và gắn bó với mọi tầng lớp. Về kinh tế, ông Koizumi đề xuất điều chỉnh khấu trừ thuế theo lạm phát, hướng đến công bằng xã hội. Cách tiếp cận này có thể giảm xung đột nội bộ và mở rộng cơ hội hợp tác chính trị với phe đối lập, song ông vẫn phải đối mặt với tình trạng mất niềm tin nghiêm trọng vào LDP. Nếu giành chiến thắng, Bộ trưởng Koizumi sẽ trở thành thủ tướng trẻ nhất của Nhật Bản thời hậu chiến.

Ba ứng cử viên còn lại là Chánh Văn phòng Nội các Yoshimasa Hayashi, người nhấn mạnh hợp tác với các đảng đối lập và tăng cường khả năng ứng phó thiên tai. Cựu Tổng thư ký LDP Motegi Toshimitsu, tập trung củng cố quan hệ Mỹ - Nhật trong bối cảnh an ninh bị đe dọa bởi hành động đơn phương của nhiều quốc gia; và cựu Bộ trưởng An ninh Kinh tế Kobayashi Takayuki ưu tiên xử lý các vấn đề kinh tế để điều chỉnh Chiến lược an ninh quốc gia. Dù có sự dạng khía cạnh, các định hướng chính sách an ninh chưa thực sự thu hút được sự quan tâm rộng rãi trong cử tri, vốn mong muốn sự rõ ràng về những vấn đề thiết yếu.

Trong bối cảnh liên minh cầm quyền chỉ còn thiểu số, đảng viên mong chờ một lãnh đạo có khả năng hợp tác với phe đối lập để thúc đẩy chương trình nghị sự, thay vì đẩy mạnh ý thức hệ dễ gây chia rẽ. Điều này khiến ứng viên Shinjiro Koizumi được đánh giá có lợi thế, song để thắng cử, ông cần thuyết phục được cả nghị sĩ lẫn đảng viên cơ sở trong vòng một, hoặc ít nhất giành vé vào vòng hai để đối đầu với bà Takaichi.

Cuộc đua giành ghế lãnh đạo LDP lần này là phép thử cho đảng cầm quyền lâu đời nhất tại Nhật Bản. Chính trường tại đất nước Mặt trời mọc đang đứng trước bài toán hóc búa: tiếp tục duy trì ổn định phe phái và thỏa hiệp để bước vào kỷ nguyên đổi mới, khôi phục niềm tin công chúng trong nước, giải quyết các thách thức đối ngoại với các đối tác quan trọng trong và ngoài khu vực.

Bạch Hoàng Diệu Linh - Trần Thương Huyền

Nguồn TG&VN : https://baoquocte.vn/cuoc-dua-kich-tinh-moi-o-nhat-ban-329741.html