Cuộc đua phát triển chiến đấu cơ thế hệ thứ 6

2 ngày trướcBài gốc

Để nâng cao sức mạnh trên không, Trung Quốc mới đây tiết lộ thông tin về dự án chiến đấu cơ thế hệ thứ 6 nặng gần 50 tấn của mình. Không lâu trước đó, không quân Mỹ chia sẻ thêm thông tin về chiến đấu cơ tàng hình F-47 mà họ đang phát triển; châu Âu cùng Nhật Bản cũng hợp tác trong dự án GCAP Tempest nhằm ra mắt chiến đấu cơ đa năng thế hệ tiếp theo. Tất cả đều đánh dấu sự khởi đầu một kỷ nguyên mới, khi chiến tranh phụ thuộc nhiều hơn vào khả năng tàng hình, cảm biến, vũ khí tầm xa lẫn khả năng phối hợp giữa máy bay có người lái với máy bay không người lái.

Các thế hệ chiến đấu cơ

Chiến đấu cơ được chia thành từng thế hệ dựa trên công nghệ mà chúng mang đến chiến trường. Thế hệ đầu tiên ra mắt động cơ phản lực cơ bản sau Thế chiến thứ 2, với máy bay tiêu biểu là F-86 Sabre hay MiG-15. Thế hệ thứ 2 bổ sung radar và tên lửa tầm nhiệt, máy bay như F-104 Starfighter xuất hiện từ lúc này. Sang thế hệ thứ 3, chiến đấu cơ trở nên linh hoạt hơn đồng thời đảm nhiệm được nhiều nhiệm vụ khác nhau. Chúng cũng sử dụng động cơ phản lực cánh quạt hoạt động tốt hơn.

Sau đó là thế hệ thứ 4, chiến đấu cơ như F-16 hay Su-27 sở hữu vật liệu tốt hơn, hệ thống điều khiển bay kỹ thuật số, hệ thống điện tử hàng không tiên tiến. Chiến đấu cơ thế hệ thứ 5 như F-35 Lightning II hay J-20 trình làng công nghệ tàng hình, khiến radar hay cảm biến nhiệt khó phát hiện máy bay. Chúng còn có radar cùng phần mềm mạnh mẽ giúp phi công nắm rõ tình hình chiến trường theo thời gian thực.

Chiến đấu cơ được chia thành từng thế hệ dựa trên công nghệ mà chúng mang đến chiến trường - Ảnh: US Air Force

Thế hệ thứ 6

Không như máy bay thế hệ trước tập trung vào tốc độ cùng sự linh hoạt, chiến đấu cơ thế hệ thứ 6 chú trọng khả năng sống sót và chiến thắng. Chúng sẽ khó bị phát hiện hơn, di chuyển xa hơn, điều khiển cũng như hoạt động cùng máy bay không người lái tốt hơn.

Chúng không chỉ là vũ khí bay mà là trung tâm chỉ huy trên không. Chuyên gia quốc phòng John Hoehn (tổ chức nghiên cứu RAND) cho biết tuy hiện tại chưa có định nghĩa rõ ràng, nhưng nhìn chung chiến đấu cơ thế hệ thứ 6 tàng hình tốt hơn F-35 hay F-22, tầm hoạt động rộng, được trang bị cảm biến lẫn thiết bị điện tử hiện đại.

“Máy bay đầu tiên phát hiện ra kẻ địch thường giành chiến thắng. Đây là lý do vì sao khả năng phát hiện mục tiêu tàng hình và ẩn núp hiện quan trọng hơn tốc độ hay tính cơ động”, theo chuyên gia Hoehn.

Vì vậy mà chiến đấu cơ thế hệ thứ 6 mang thiết kế, lớp phủ lẫn hệ thống mới để ẩn mình trước radar, cảm biến nhiệt hay bất cứ công nghệ theo dõi nào khác. Máy bay sở hữu động cơ mới giúp bay xa cũng như cung cấp nhiều năng lượng vận hành các hệ thống công nghệ cao. Radar cùng cảm biến của máy bay được kỳ vọng phát hiện ra kẻ địch từ xa, ngay cả khi kẻ địch dùng công nghệ tàng hình.

Và quan trọng hơn, chúng không chiến đấu đơn độc nữa. Máy bay không người lái sẽ hỗ trợ do thám, gây nhiễu radar đối phương hoặc thậm chí phát động tấn công. Trí tuệ nhân tạo (AI) cũng có thể đóng vai trò lớn trong điều khiển máy bay, lập kế hoạch nhiệm vụ, chọn mục tiêu, tránh mối đe dọa. Phi công giống với chỉ huy hơn, làm việc với máy móc cùng nhiều đơn vị trên không, trên bộ, trên biển, ngoài không gian lẫn trên không gian mạng.

Chuyên gia Hoehn phân tích: “Quá trình chuyển đổi sang chiến đấu cơ thế hệ thứ 6 phản ánh thực tế hệ thống phòng không hiện đại được nâng cấp tốt đến mức các quốc gia lo ngại về khả năng sống sót ngoài chiến trường của chiến đấu cơ thế hệ thứ 5. Ngoài ra họ còn phải chiến đấu từ khoảng cách xa hơn”.

F-47 của Mỹ

Từ lâu, Mỹ đã triển khai Chương trình làm chủ bầu trời thế hệ mới (NGAD) nhằm phát triển chiến đấu cơ thế hệ thứ 6 thay thế loạt máy bay F-22. Nhưng phải đến nhiệm kỳ thứ 2 của Tổng thống Trump, mọi người mới được biết máy bay mới mang tên F-47.

Tư lệnh không quân Mỹ David Allvin gọi F-47 là “Stealth++”, báo hiệu khả năng tàng hình vượt trội hơn công nghệ hiện tại. Chiến đấu cơ sẽ bay với tốc độ hơn 2.500km/giờ, phạm vi hoạt động đạt bán kính 1.000 hải lý (xa hơn F-35 gần 50%, hơn F-22 đến 70%).

Dự kiến F-47 đi vào hoạt động trước năm 2030, được trang bị cảm biến, thiết bị tác chiến điện tử, vũ khí không đối không lẫn không đối đất. Chiến đấu cơ có thể hoạt động cùng rất nhiều máy bay không người lái.

Ảnh thiết kế F-47 - Ảnh: Fighterman_FFRC/X

J-36 của Trung Quốc

Thông tin ban đầu cho thấy J-36 dài khoảng 23 mét, nặng 49 - 59 tấn (lớn hơn J-20 rất nhiều). Chiến đấu cơ có thể sử dụng thiết kế 3 động cơ để mở rộng phạm vi hoạt động bán kính 1.500 hải lý.

Theo quân đội Trung Quốc, J-36 đủ sức ngăn máy bay Mỹ như B-21 Raider xâm phạm không phận trong 2 giờ. Tải trọng vũ khí của chiến đấu cơ lên đến 5 tấn, trong đó có tên lửa tầm xa và thiết bị tác chiến điện tử. Hệ thống buồng lái kép hỗ trợ tác chiến cùng máy bay không người lái.

J-36 cũng có radar cao cấp, hệ thống máy tính mạnh mẽ, khả năng tàng hình trướ radar, cảm biến nhiệt lẫn theo dõi điện tử. Thời điểm chiến đấu cơ đi vào hoạt động là năm 2030.

GCAP Tempest của châu Âu cùng Nhật Bản

Do Anh, Ý hợp tác Nhật Bản phát triển, GCAP Tempest dự kiến thay thế Eurofighter Typhoon từ năm 2035. Chiến đấu cơ sẽ mang nhiều vũ khí hơn, bay xa hơn và hoạt động thông minh hơn bất cứ máy bay nào của châu Âu hiện tại.

Nhóm Captain Bill thuộc không quân Anh cho biết GCAP Tempest có thể vượt Đại Tây Dương chỉ bằng nhiên liệu tự mang – điều mà chưa chiến đấu cơ Anh nào làm được nếu không tiếp liệu giữa lộ trình. Thông tin này chỉ ra chiến đấu cơ mới có phạm vi hoạt động vượt xa 1.000 hải lý.

GCAP Tempest cũng được cho có thể mang đến 5 tấn vũ khí gồm tên lửa không đối không, bom, thiết bị tác chiến điện tử. AI giúp đưa ra quyết định nhanh chóng, chia sẻ dữ liệu với nhiều hệ thống khác.

Duy trì ưu thế trên không

Ưu thế trên không nắm giữ “chìa khóa” dẫn đến thắng trận. Bên kiểm soát bầu trời sẽ bảo vệ được lực lượng dưới mặt đất của mình, tấn công mục tiêu của kẻ địch, thu thập tin tình báo quý giá. Chiến đấu cơ thế hệ thứ 6 góp phần kiểm soát toàn bộ chiến trường, phù hợp với chiến tranh đa mặt trận (trên không, trên bộ, trên biển, ngoài không gian, trên mạng). Chúng đóng vai trò trung tâm chỉ huy tập hợp dữ liệu từ vệ tinh, máy bay không người lái, lực lượng trên bộ rồi nhanh chóng chia sẻ nhằm đẩy nhanh quá trình ra quyết định.

Tuy nhiên quá trình phát triển chiến đấu cơ thế hệ thứ 6 cũng đặt ra nhiều câu hỏi. Khi AI đảm nhận nhiều nhiệm vụ hơn, ai ra quyết định bắn vũ khí? Kẻ địch có lừa được AI hay không? Không chiến vô cùng phức tạp. AI giúp máy bay nâng cao năng lực, nhưng quyền kiểm soát vẫn cần thuộc về phi công.

Cuối cùng, phát triển chiến đấu cơ thế hệ thứ 6 chính là châm ngòi cho một cuộc chạy đua vũ trang tiềm ẩn vô vàn rủi ro. Chẳng ai biết được những gì xảy ra thời gian tới, và sai lầm nào sẽ dẫn đến xung đột. Tất cả không chỉ xoay quanh sức mạnh không quân mà còn quyết định cán cân quyền lực toàn cầu trong tương lai.

Cẩm Bình

Nguồn Một Thế Giới : https://1thegioi.vn/cuoc-dua-phat-trien-chien-dau-co-the-he-thu-6-233287.html