Cuộc gặp thượng đỉnh Mỹ - Trung tại Hàn Quốc: 'Đòn gió' hay bước ngoặt thương mại?

8 giờ trướcBài gốc

Căng thẳng thương mại Mỹ - Trung đang chuẩn bị bước sang một ngã rẽ mới khi Tổng thống Donald Trump và Chủ tịch Tập Cận Bình dự kiến gặp nhau tại Hàn Quốc vào cuối tháng 10/2025. Dù chưa có xác nhận chính thức về các thỏa thuận cụ thể, giới quan sát quốc tế đánh giá đây sẽ là một cuộc đối thoại “định hình lại đường biên chiến lược” trong quan hệ hai nền kinh tế lớn nhất thế giới. Thời điểm và địa điểm diễn ra cuộc gặp không phải ngẫu nhiên: nó diễn ra giữa lúc Bắc Kinh tung “đòn đất hiếm” và Washington đáp trả bằng một loạt biện pháp thuế quan cứng rắn-đẩy căng thẳng song phương lên mức cao nhất kể từ đầu nhiệm kỳ hai của Tổng thống Donald Trump.

“Cuộc gặp ở Seoul không đơn thuần là một cuộc thảo luận thương mại. Đây là phép thử về mức độ sẵn sàng quản lý cạnh tranh của hai siêu cường, đặc biệt trong bối cảnh các ngành công nghệ chiến lược đang trở thành chiến trường mới”, chuyên gia kinh tế quốc tế Eswar Prasad (Đại học Cornell) nhận định. Theo ông, nếu hai bên không tìm được ngôn ngữ chung, nguy cơ đứt gãy chuỗi cung ứng công nghệ toàn cầu sẽ trở nên hiện hữu chứ không còn là kịch bản giả định.

Tổng thống Donald Trump (phải) và Chủ tịch Tập Cận Bình. Ảnh: EPA.

Bắc Kinh đã phát tín hiệu mạnh mẽ khi áp đặt kiểm soát xuất khẩu đối với khoáng sản đất hiếm - nguyên liệu sống còn trong các lĩnh vực từ công nghệ bán dẫn, năng lượng tái tạo cho đến quốc phòng. Với việc chiếm tới 70% nguồn cung đất hiếm toàn cầu, Trung Quốc rõ ràng đang muốn tận dụng lợi thế để tạo ra đòn bẩy trong đàm phán. Đáp lại, chính quyền Tổng thống Donald Trump cũng không kém phần quyết liệt khi gia tăng thuế đối với hàng loạt mặt hàng công nghệ cao của Trung Quốc, đồng thời đẩy mạnh chính sách “tách rời chuỗi cung ứng” nhằm giảm phụ thuộc vào Bắc Kinh.

Theo nhà phân tích chính sách thương mại Wendy Cutler, nguyên Phó đại diện thương mại Mỹ, việc chọn Hàn Quốc làm nơi gặp gỡ mang tính biểu tượng đặc biệt. Seoul không chỉ là đồng minh an ninh then chốt của Washington mà còn là “mắt xích vàng” trong chuỗi cung ứng bán dẫn và công nghệ cao. “Đây giống như việc hai võ sĩ quyết định gặp nhau ngay trên võ đài của người thứ ba - nơi mà mỗi động thái đều có thể tác động đến thị trường toàn cầu”, bà bình luận.

Khi cuộc gặp giữa Tổng thống Donald Trump và Chủ tịch Tập Cận Bình đang tới gần, điều dễ nhận thấy nhất là cả Washington lẫn Bắc Kinh đều bước vào bàn đàm phán trong tư thế “không dễ nhượng bộ”. Đối với chính quyền Tổng thống Donald Trump, căng thẳng thương mại với Trung Quốc là một trong những trọng tâm chính trị, không chỉ vì yếu tố kinh tế thuần túy mà còn vì tính biểu tượng trong chiến lược “Làm cho nước Mỹ vĩ đại trở lại” giai đoạn hai. Một thỏa thuận “mềm” sẽ khiến ông mất lợi thế trước các cử tri bảo thủ và giới công nghiệp trong nước. Ngược lại, một màn đấu cứng có thể củng cố hình ảnh “nhà thương lượng cứng rắn” vốn là thương hiệu chính trị của ông.

Phía Bắc Kinh cũng đang ở thế phải tính toán kỹ lưỡng. Tăng trưởng kinh tế chững lại, dòng vốn đầu tư nước ngoài giảm, thị trường xuất khẩu bị thu hẹp khiến Trung Quốc cần duy trì một môi trường thương mại ổn định, nhưng đồng thời không thể để hình ảnh quốc gia bị tổn thương. “Bắc Kinh sẽ không chấp nhận xuất hiện trên truyền thông quốc tế như một bên bị ép lùi bước. Nhưng họ cũng không đủ dư địa để bước vào một cuộc chiến thương mại toàn diện kéo dài”, chuyên gia kinh tế Michael Pettis (Đại học Bắc Kinh) bình luận.

Giới phân tích tại Washington cho rằng, Tổng thống Donald Trump có thể đang theo đuổi một “kịch bản kiểm soát rủi ro”: đẩy căng thẳng lên cao để tăng vị thế mặc cả, nhưng để ngỏ cánh cửa cho một tuyên bố “mang tính chiến thắng chính trị” mà không cần nhượng bộ thực chất. Trong khi đó, Bắc Kinh có thể tìm cách hoãn binh, chấp nhận một số điều chỉnh kỹ thuật nhằm đổi lấy sự ổn định ngắn hạn, tránh bị cuốn sâu vào vòng xoáy trả đũa thuế quan. Điều đó khiến cuộc gặp ở Seoul giống như một ván cờ cao tay, nơi hai bên đều muốn “ra đòn trước nhưng không muốn chịu thiệt sau”.

Nếu như chiến lược là “bàn cờ” thì kinh tế - công nghệ chính là “nước cờ thực tế” quyết định. Trung Quốc hiện kiểm soát khoảng 70% sản lượng và tinh chế đất hiếm toàn cầu - một lợi thế mà Bắc Kinh hiểu rõ hơn ai hết. Các nguyên tố đất hiếm là đầu vào quan trọng cho sản xuất chip bán dẫn, pin xe điện, động cơ gió, vệ tinh, radar quân sự và hàng loạt công nghệ quốc phòng. Khi Bắc Kinh siết chặt xuất khẩu các mặt hàng này hồi đầu tháng 10, Washington lập tức coi đây là hành động “đe dọa chuỗi cung ứng chiến lược”.

“Trung Quốc đang dùng đất hiếm như một thanh gươm Damocles treo trên đầu chuỗi cung ứng toàn cầu”, chuyên gia thương mại Scott Kennedy của Trung tâm nghiên cứu chiến lược và quốc tế (CSIS) nhận định. Theo ông, đây là một bước đi có tính toán kỹ: Bắc Kinh vừa gửi thông điệp răn đe tới Mỹ, vừa thử phản ứng của các đồng minh Washington, đặc biệt là Nhật Bản, Hàn Quốc và Liên minh châu Âu (EU) - những nơi cũng đang phụ thuộc nguồn cung đất hiếm từ Trung Quốc. Phản ứng của Mỹ cũng nhanh không kém. Chính quyền Tổng thống Donald Trump đã tăng thuế hàng loạt mặt hàng công nghệ cao của Trung Quốc, đồng thời công bố kế hoạch tăng tốc đầu tư vào khai thác đất hiếm nội địa và mở rộng hợp tác với Australia, Canada, Greenland.

Tuy nhiên, các chuyên gia thừa nhận rằng để tái cấu trúc chuỗi cung ứng đất hiếm sẽ cần ít nhất 3 - 5 năm, khoảng thời gian đủ dài để Bắc Kinh tận dụng ưu thế mặc cả. Vì thế, cuộc gặp ở Seoul thực chất là một “trận đấu giằng co” về kiểm soát nguồn lực chiến lược: ai có khả năng chịu đựng áp lực thị trường lâu hơn, người đó sẽ nắm lợi thế. Đây không phải là một cuộc đối thoại thông thường về thuế nhập khẩu mà là phép thử sức bền của hai cỗ máy kinh tế lớn nhất thế giới.

Việc cuộc gặp diễn ra tại Hàn Quốc mang ý nghĩa vượt xa phạm vi song phương. Seoul hiện là “điểm trung gian chiến lược” của cả hai siêu cường: là đồng minh quân sự thân cận của Washington, nhưng cũng là một trong những đối tác thương mại lớn nhất của Bắc Kinh. Theo giới quan sát, việc chọn Hàn Quốc làm nơi tổ chức cuộc gặp vừa là thông điệp cạnh tranh, vừa là phép thử đối với một quốc gia bị kẹp giữa hai cực quyền lực. “Chính trường Hàn Quốc không thể đứng ngoài cuộc chơi này. Những gì diễn ra ở Seoul cuối tháng 10 sẽ định hình cách Hàn Quốc tự định vị trong chuỗi giá trị công nghệ toàn cầu”, nhà phân tích an ninh Sue Mi Terry (cựu chuyên gia CIA về Đông Bắc Á) nhận xét.

Không chỉ Hàn Quốc, các quốc gia châu Âu, Nhật Bản, Ấn Độ, Australia hay ASEAN đều theo dõi sát sao, vì bất kỳ tín hiệu nào từ cuộc gặp cũng sẽ ảnh hưởng trực tiếp tới môi trường đầu tư, chuỗi cung ứng và chiến lược an ninh kinh tế của họ. Về bản chất, đây là một cuộc gặp song phương mang tầm ảnh hưởng toàn cầu. Trong khi Washington muốn gửi thông điệp “quyền lực thương mại không thể bị thách thức”, Bắc Kinh cũng muốn khẳng định rằng họ có những công cụ đủ mạnh để tạo ra áp lực ngược. Chính vì vậy, giới phân tích không kỳ vọng một thỏa thuận lớn, nhưng lại đặc biệt chú ý đến những tuyên bố bên lề, những “thỏa thuận mềm” hoặc tín hiệu hạ nhiệt, vốn có thể làm dịu các thị trường tài chính và giảm áp lực lên chuỗi cung ứng toàn cầu.

Cuộc gặp giữa hai nhà lãnh đạo Mỹ - Trung vì thế không chỉ là một sự kiện ngoại giao song phương mà là một bước ngoặt thử thách sự ổn định của trật tự thương mại toàn cầu. Trong kỷ nguyên mà công nghệ, tài nguyên chiến lược và chuỗi cung ứng trở thành “vũ khí mềm”, mọi tuyên bố hay tín hiệu phát ra từ Seoul đều có thể làm dịch chuyển thị trường và chiến lược của nhiều quốc gia. Như nhận định của chuyên gia Richard Haass, cựu Chủ tịch Hội đồng Quan hệ Đối ngoại (CFR): “Cạnh tranh Mỹ – Trung không chỉ quyết định mối quan hệ giữa hai siêu cường, mà còn định hình cách phần còn lại của thế giới vận hành”. Và trong ván cờ này, không bên nào thực sự muốn thua. Câu hỏi đặt ra là: liệu đây sẽ là một cú bắt tay hạ nhiệt hay chỉ là một đòn gió chiến thuật chuẩn bị cho một vòng đối đầu mới?

Khổng Hà

Nguồn CAND : https://cand.com.vn/binh-luan-quoc-te/cuoc-gap-thuong-dinh-my-trung-tai-han-quoc-don-gio-hay-buoc-ngoat-thuong-mai--i784657/