Một góc triển lãm “Hồi cố vọng lai”.
Ba họa sĩ đồng niên, cùng tốt nghiệp hệ đào tạo 7 năm Sơ Trung và 5 năm Đại học tại Trường Cao đẳng Mỹ thuật Việt Nam. Họ đến từ những vùng đất khác nhau, mang theo những trải nghiệm khác nhau, nhưng lại gặp nhau ở một điểm chung: nỗ lực kiến tạo một ngôn ngữ nghệ thuật Việt Nam độc lập, vừa thấm đẫm ký ức và biểu tượng bản địa, vừa hòa nhịp cùng dòng chảy toàn cầu.
Họa sĩ Đào Minh Tri lớn lên tại Hà Nội và định cư ở TPHCM từ năm 1976, mang đến những sáng tác xoay quanh hình tượng người - cá, vừa trữ tình, vừa siêu thực. Trong thế giới của ông, con người, thiên nhiên và vũ trụ kết nối trong một dòng chảy xuyên suốt. Ông kết hợp nhuần nhuyễn sơn dầu, bột màu, sơn mài, đưa biểu tượng dân gian vào ngôn ngữ hiện đại mà vẫn giữ tính bản địa. Chính sự đa dạng kỹ thuật ấy tạo nên một vũ trụ quan độc đáo, vừa phản ánh lịch sử, vừa mở ra chiều sâu triết lý. Chia sẻ về triển lãm, ông nói: “Tôi rất trân trọng việc VCCA tổ chức triển lãm này của chúng tôi để hướng tới sự kiện kỷ niệm 100 năm Trường Đại học Mỹ thuật Việt Nam”.
Nếu Đào Minh Tri hướng đến vũ trụ biểu tượng, thì Lý Trực Sơn, từ miền Trung Huế, lại đào sâu vào chất liệu đất, đá, cát, cỏ cây, coi đó như khởi nguyên của nghệ thuật. Trước khi đến với đất, ông đã có hành trình gắn bó dài lâu với sơn mài truyền thống, đặc biệt là sơn ta. Với ông, sơn mài không chỉ là kỹ thuật mà là chất liệu tư tưởng, nơi ánh sáng, độ dày của thời gian và quá trình mài - khảm - phủ trở thành ký hiệu của cảm xúc và tiềm thức. Tranh của ông vừa mang tinh thần Việt vừa mang dáng dấp của một ngôn ngữ toàn cầu, khi truyền thống được chuyển hóa qua tư duy cá nhân hiện đại.
Trong khi đó, Ca Lê Thắng - người con của Bến Tre - lấy dòng sông, mùa nước nổi và cảnh quan phù sa làm mạch nguồn sáng tạo. Tranh của ông là sự hòa quyện giữa ký ức và hiện tại, giữa nhịp điệu thiên nhiên và chất thơ của miền sông nước. Với chuỗi tác phẩm “Mùa nước nổi 2025”, dòng sông không chỉ là đề tài, mà trở thành một mạng lưới sinh thái - xã hội - tâm thức, nơi lịch sử địa phương gặp gỡ mỹ thuật hiện đại. Màu sắc mềm mại, bố cục linh hoạt trong tranh phản ánh sự dịch chuyển của nghệ thuật Việt Nam trong quá trình hội nhập. Ông chia sẻ: “Đây là một triển lãm đặc biệt đối với cả ba chúng tôi, như một cơ hội để nhìn lại và đối thoại cùng đồng nghiệp và công chúng”.
Giám tuyển Đỗ Tường Linh nhận định: “Không gian triển lãm đặt câu hỏi về di sản và sự tiếp nối: nghệ thuật Việt Nam hiện đại và đương đại không chỉ là bản sao của trào lưu quốc tế, mà là kết quả của quá trình dịch chuyển, lai ghép và thích nghi”. Nhìn từ góc độ này, “Hồi cố vọng lai” không chỉ là một cuộc hội ngộ, mà còn là một thử nghiệm thị giác và lý thuyết, khơi mở câu hỏi về bản sắc nghệ thuật Việt Nam trong đối thoại với toàn cầu.
Trong thời gian diễn ra, VCCA tổ chức nhiều hoạt động trải nghiệm, tọa đàm, tour tham quan nhằm đưa nghệ thuật đến gần hơn với công chúng. Triển lãm “Hồi cố vọng lai” mở cửa đến hết 26/10 tại VCCA, 72A Nguyễn Trãi, Hà Nội.
Về triển lãm “Hồi cố vọng lai”, họa sĩ Lương Xuân Đoàn - Chủ tịch Hội Mỹ thuật Việt Nam nhìn nhận: "Ba ngôn ngữ hội họa, ba cá tính riêng biệt, nay đồng hiện trong một không gian để tạo nên một dấu mốc đầy ý nghĩa cho lịch sử mỹ thuật Việt Nam".
Thùy Liên