Cuộc khủng hoảng đa chiều

7 giờ trướcBài gốc

Thủ tướng Pháp Francois Bayrou phát biểu tại phiên họp Quốc hội ở Paris, ngày 8/9/2025. Ảnh: THX/TTXVN

Chiều 8/9, nước Pháp đã chứng kiến một biến cố chính trị chưa từng có trong lịch sử nền Cộng hòa thứ năm kể từ năm 1958: Chính phủ của Thủ tướng François Bayrou chính thức sụp đổ sau khi thất bại trong cuộc bỏ phiếu tín nhiệm tại Quốc hội, chỉ nhận được 194 phiếu ủng hộ và tới 364 phiếu chống. Đây là lần đầu tiên một chính phủ ở Pháp phải ra đi chỉ vì thất bại trong cuộc bỏ phiếu tín nhiệm do chính Thủ tướng chủ động yêu cầu.

Điều đáng nói là chỉ trong vòng chưa đầy hai năm qua, Pháp đã có tới 4 chính phủ lần lượt ra đời rồi sụp đổ - minh chứng rõ ràng cho tình trạng bất ổn chính trị ngày càng trầm trọng tại đất nước hình lục lăng. Cuối năm 2023, Chính phủ của bà Élisabeth Borne - nữ thủ tướng thứ hai trong lịch sử chính trị hiện đại nước Pháp - phải ra đi do không còn duy trì được đa số tại Quốc hội. Đầu năm 2024, ông Gabriel Attal được kỳ vọng mang lại sức sống mới, nhưng nội các trẻ trung của ông cũng nhanh chóng tan rã sau cuộc bầu cử lập pháp giữa năm. Mùa hè 2024, cựu Ủy viên châu Âu Michel Barnier tiếp quản Điện Matignon, song chính phủ của ông cũng nhanh chóng sụp đổ vì tiếp tục rơi vào thế thiểu số. Sự ra đi của ông François Bayrou - một chính trị gia lão luyện - càng làm dấy lên lo ngại về khoảng trống quyền lực và tình trạng khủng hoảng thể chế sâu rộng.

Ngày 25/8, sau kỳ nghỉ hè, Thủ tướng Bayrou bất ngờ đề nghị Quốc hội bỏ phiếu tín nhiệm cho toàn bộ chương trình hành động của mình - một bước đi hiếm có trong chính trị Pháp, thể hiện quyết tâm buộc các lực lượng chính trị phải đối diện trực diện với thực trạng tài chính công. Kế hoạch ngân sách mới của ông bao gồm loạt biện pháp thắt chặt chưa từng có: cắt giảm 43,8 tỷ euro chi tiêu công, bãi bỏ 2 ngày nghỉ lễ, đóng băng một phần lương hưu, hạn chế đầu tư cho giáo dục, y tế và chuyển đổi xanh. Ông khẳng định “rủi ro lớn nhất là không chấp nhận rủi ro”, cảnh báo nợ công đã lên tới 114% GDP và thâm hụt ngân sách gần 6% đang đe dọa trực tiếp chủ quyền quốc gia. Tuy nhiên, thay vì tạo đồng thuận, kế hoạch này vấp phải phản đối dữ dội từ cả cánh hữu lẫn cánh tả, từ đảng Tập hợp Quốc gia (RN), Nước Pháp bất khuất (LFI), đảng Xã hội đến các nhóm Xanh.

Kết quả bỏ phiếu đã đẩy nước Pháp lún sâu vào một cuộc khủng hoảng đa chiều. Về kinh tế, thị trường tài chính chao đảo: lợi suất trái phiếu chính phủ tăng vọt, chỉ số CAC-40 sụt giảm mạnh. Giới đầu tư quốc tế lo ngại Pháp có thể không thông qua kịp thời ngân sách năm 2026, đối mặt nguy cơ bị hạ bậc tín nhiệm hoặc phải vay mượn với lãi suất cao.

Các biện pháp cắt giảm ngân sách cũng làm dấy lên phản ứng dữ dội trong xã hội. Việc bãi bỏ 2 ngày nghỉ lễ, cắt giảm chi tiêu cho y tế và giáo dục bị nhiều người coi là đòn giáng vào nền tảng phúc lợi xã hội. Phong trào “Bloquons tout” (Làm tê liệt tất cả) đã kêu gọi đình công, biểu tình toàn quốc vào ngày 10/9. Thông điệp này nhanh chóng lan tỏa trên mạng xã hội, được nhiều công đoàn và hội nhóm ủng hộ. Không khí bất mãn không chỉ giới hạn trong công nhân mà lan rộng sang tầng lớp trung lưu, sinh viên và giới trẻ.

Ở khía cạnh cải cách, ông Bayrou từng hy vọng để lại dấu ấn bằng một chương trình kỷ luật ngân sách cứng rắn. Nhưng thay vì khơi dậy đồng thuận, kế hoạch của ông bị chỉ trích là thiếu công bằng, xa rời thực tế. Việc cắt giảm đồng loạt ở các lĩnh vực nhạy cảm càng khoét sâu khoảng cách giữa chính phủ và xã hội.

Nhiều nhà quan sát cho rằng ông đã đánh cược quá lớn, đặt sự tồn tại của chính phủ vào một kế hoạch chắc chắn gây tranh cãi. Thất bại của ông không chỉ là cú ngã cá nhân, mà còn phản ánh sự khủng hoảng niềm tin trong toàn bộ hệ thống chính trị Pháp.

Trên bình diện quốc tế, sự bất ổn tại Paris cũng gây tác động lan tỏa ra châu Âu. Trong bối cảnh Liên minh châu Âu (EU) đang phải đối mặt với xung đột ở Ukraine và thách thức năng lượng, một nước Pháp không có chính phủ ổn định khiến vai trò lãnh đạo truyền thống của Paris trong EU suy yếu.

Quan hệ Pháp - Đức, vốn là trục chính của châu Âu, đối diện nguy cơ đình trệ khi Berlin thiếu một đối tác vững vàng để thúc đẩy các sáng kiến chung. Điều này ảnh hưởng trực tiếp đến các vấn đề then chốt như phòng thủ chung châu Âu, chính sách năng lượng hay viện trợ cho Kiev. Chuyên gia Éric Maurice (Trung tâm Chính sách châu Âu, Bỉ) nhận định, khủng hoảng chính trị tại Paris có thể gây hệ lụy sâu rộng cho EU, từ quan hệ kinh tế, chính sách công nghiệp đến các quyết sách về công nghệ và biến đổi khí hậu.

Toàn cảnh phiên họp Quốc hội ở Paris, ngày 8/9/2025. Ảnh: THX/TTXVN

Câu hỏi đặt ra lúc này là nước Pháp sẽ đi về đâu? Trước mắt, Tổng thống Emmanuel Macron phải nhanh chóng bổ nhiệm một thủ tướng mới. Các tên tuổi như Bộ trưởng Quân đội Sébastien Lecornu hay Bộ trưởng Nội vụ Gérald Darmanin đang được nhắc đến. Nhưng bất cứ ai lên thay cũng sẽ đối diện với quốc hội phân mảnh, không đa số tuyệt đối, cùng một xã hội đang sục sôi phản đối. Khả năng thành lập một chính phủ liên minh trung dung, với sự tham gia của đảng Xã hội hay cánh tả ôn hòa, được đề cập, song triển vọng mong manh. Trong khi đó, kịch bản bầu cử lập pháp sớm ngày càng được nhiều phe phái ủng hộ, với hy vọng phá vỡ thế bế tắc. Tuy nhiên, lựa chọn này cũng tiềm ẩn rủi ro nếu không tạo ra được một đa số đủ mạnh, có thể khiến nước Pháp tiếp tục rơi vào vòng xoáy bất ổn.

Theo giới phân tích, trong ngắn hạn, cuộc khủng hoảng chính trị - kinh tế hiện nay khó được giải quyết nhanh chóng. Nguy cơ không thông qua ngân sách, cộng với áp lực biểu tình ngày 10/9, có thể biến mùa thu này thành thời điểm đầy biến động.

Về lâu dài, nếu nước Pháp không tìm được điểm cân bằng giữa kỷ luật tài khóa và công bằng xã hội, làn sóng bất mãn có thể mở đường cho sự trỗi dậy mạnh mẽ của các lực lượng cực hữu hoặc cực tả, làm thay đổi sâu sắc bản đồ chính trị trước thềm bầu cử tổng thống năm 2027.

Sự sụp đổ của Chính phủ François Bayrou không chỉ là thất bại của một thủ tướng nhiều kinh nghiệm, mà còn là biểu hiện của một cuộc khủng hoảng thể chế toàn diện. Các trụ cột chính trị truyền thống không còn đủ sức tạo ra đồng thuận; nợ công và bất bình đẳng xã hội tiếp tục đẩy đất nước vào thế bế tắc. Thử thách lớn nhất của nước Pháp hiện nay không chỉ là tìm ra một thủ tướng mới, mà quan trọng hơn là khôi phục niềm tin của người dân vào nền dân chủ đại nghị, củng cố khả năng hành động của nhà nước và duy trì vị thế quốc tế trong giai đoạn đầy bất ổn.

Hữu Chiến (Phóng viên TTXVN tại Pháp)

Nguồn Tin Tức TTXVN : https://baotintuc.vn/phan-tichnhan-dinh/cuoc-khung-hoang-da-chieu-20250909145756323.htm