Cuộc sống tại trung tâm đất hiếm lớn nhất Trung Quốc ra sao?

5 giờ trướcBài gốc

Hơn 80% trữ lượng đất hiếm của Trung Quốc tập trung tại thành phố Bao Đầu

Cuộc sống giữa “kho báu” đất hiếm

Nằm ở vùng Nội Mông, sát rìa sa mạc Gobi, Bao Đầu với hơn 2,7 triệu dân mang dáng dấp của một đô thị phát triển. Những trung tâm thương mại hiện đại, chuỗi cửa hàng cà phê và các khu ăn uống sôi động tạo nên một nhịp sống hiện đại.

Hơn 80% trữ lượng đất hiếm của Trung Quốc tập trung tại Bao Đầu, đặc biệt là quanh mỏ Bayan Obo, cách trung tâm thành phố khoảng 150 km. Các kim loại đất hiếm như xeri và lanthanum có vai trò quan trọng trong nhiều công nghệ hiện đại, từ màn hình điện thoại thông minh đến hệ thống phanh ô tô.

Một số nguyên tố khác, như samari, được sử dụng trong sản xuất nam châm hiệu suất cao, ứng dụng trong các thiết bị điện tử, động cơ và một số lĩnh vực kỹ thuật chuyên biệt.

Nhờ vào nguồn tài nguyên này, từ những năm 1990, sản lượng khai thác đất hiếm tại Bao Đầu tăng mạnh, đưa thành phố trở thành một trong những trung tâm công nghiệp quan trọng của Trung Quốc. Cùng với sự sụt giảm sản lượng ở các quốc gia khác khiến Trung Quốc gần như độc quyền nguồn cung toàn cầu .

Theo truyền thông trong nước, riêng trong năm 2024, ngành công nghiệp này đã mang về cho thành phố Bao Đầu hơn 100 tỷ NDT (khoảng 14 tỷ USD). Cùng năm, GDP bình quân đầu người tại đây đạt khoảng 165.000 NDT, vượt xa mức trung bình toàn quốc là 95.700 NDT.

Mặt trái môi trường và các nỗ lực cải thiện

Song song với tăng trưởng kinh tế, những vấn đề môi trường kéo dài đang đặt ra thách thức lớn. Trong quá trình chế biến đất hiếm, các sản phẩm phụ độc hại có tính phóng xạ được xử lý tại các hồ chứa nhân tạo.

Nhiều chuyên gia môi trường bày tỏ lo ngại về nguy cơ các chất độc hại ngấm vào mạch nước ngầm và ảnh hưởng đến sông Hoàng Hà, nguồn cung cấp nước quan trọng của miền Bắc Trung Quốc.

Theo Bộ Sinh thái và Môi trường Trung Quốc, các dự án xử lý nguồn nước đã bước đầu đạt hiệu quả. Nồng độ nitơ amoniac đã giảm đáng kể tại một nhánh sông gần Bao Đầu trong giai đoạn 2020–2024.

Bên cạnh vấn đề nước, các nghiên cứu khoa học cũng ghi nhận nguy cơ phơi nhiễm đất hiếm thông qua bụi không khí, đặc biệt là đối với trẻ em sống gần khu công nghiệp. Một nghiên cứu công bố năm 2020 cho thấy mức tiếp xúc trong không khí ở một số khu vực vượt ngưỡng an toàn khuyến nghị.

Trong những năm 2000 - 2010, một số nghiên cứu và điều tra độc lập ghi nhận các vấn đề sức khỏe tại các làng xung quanh khu công nghiệp Bao Đầu, trong đó có các ca bệnh về cơ xương khớp, rối loạn phát triển và tỷ lệ mắc ung thư cao hơn mức trung bình.

Một số nhà nghiên cứu đặt nghi vấn về mối liên hệ giữa việc phơi nhiễm nguyên tố đất hiếm và các tác động thần kinh lâu dài, đặc biệt ở trẻ nhỏ và phụ nữ mang thai.

Trước thực trạng đó, chính quyền địa phương đã có nhiều nỗ lực cải tạo cảnh quan và giảm thiểu ô nhiễm. Năm 2022, truyền thông đưa tin một ao chứa chất thải lớn đã được chuyển đổi thành vùng đất ngập nước đô thị, thu hút các loài chim di cư.

Một số khu dân cư mới cũng được xây dựng gần các nhà máy tái định cư. Tuy vậy, một số khu vực vẫn đang trong quá trình tái thiết, và thông tin chi tiết về di dời dân cư chưa được công bố rộng rãi.

Giới chuyên gia cho rằng, dù có công nghệ giúp xử lý đất hiếm thân thiện hơn với môi trường, việc triển khai trên diện rộng vẫn gặp trở ngại về chi phí. Việc cân bằng giữa tăng trưởng kinh tế, nhu cầu tài nguyên và bảo vệ môi trường là thách thức mà không chỉ riêng Bao Đầu phải đối mặt, mà là bài toán chung của nhiều địa phương công nghiệp trên thế giới.

NGHIÊM THANH

Nguồn Văn hóa : http://baovanhoa.vn/doi-song/cuoc-song-tai-trung-tam-dat-hiem-lon-nhat-trung-quoc-ra-sao-146310.html