Cuộc tìm kiếm đáp án cho bí ẩn về sự khác biệt giữa não bộ nam giới và nữ giới

một ngày trướcBài gốc

Sự khác biệt giữa não bộ nam giới và nữ giới vẫn là điều mà nhân loại đang tiếp tục tìm hiểu, khám phá. (Nguồn: Live Science)

Trong suốt chiều dài lịch sử, con người đã cố gắng tìm kiếm sự khác biệt giữa não bộ của nam giới và nữ giới. Tuy nhiên, dù thông qua quét não, giải phẫu thi thể, nghiên cứu ứng dụng trí tuệ nhân tạo hay thí nghiệm trên động vật, người ta vẫn chưa có kết luận rõ ràng về mức độ ảnh hưởng của những khác biệt này đến tư duy và hành vi con người.

Có sự khác biệt giữa não bộ nam giới và nữ giới?

Khi quan sát hai bộ não con người, không ai có thể ngay lập tức nhận ra đâu là não của nam giới và đâu là của nữ giới. Tiến sĩ Armin Raznahan, Trưởng Bộ phận Di truyền học Phát triển Thần kinh tại Viện Sức khỏe Tâm thần Quốc gia Mỹ, cho biết: “Không có một chỉ dấu nào trên não bộ lại không có sự chồng chéo giữa nam giới và nữ giới.”

Tuy nhiên, nghiên cứu về sự khác biệt giới tính trong não vẫn có ý nghĩa quan trọng. Các bệnh về não và rối loạn tâm thần biểu hiện khác nhau giữa nam và nữ.

Hiểu rõ mức độ ảnh hưởng của yếu tố sinh học và môi trường có thể giúp cải thiện phương pháp điều trị.

Những khác biệt nhỏ nhưng đáng chú ý

Các nghiên cứu sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) đã phát hiện ra sự khác biệt tinh vi trong cấu trúc tế bào và các mạch thần kinh. Chúng có thể ảnh hưởng đến nhận thức thị giác, vận động và điều chỉnh cảm xúc.

Một số nghiên cứu khác cũng chỉ ra rằng có sự khác biệt về cấu trúc não giữa nam và nữ ngay từ khi mới sinh.

Mặc dù vậy, ý nghĩa thực sự của những khác biệt này vẫn chưa rõ ràng. Liệu chúng có ảnh hưởng đến chức năng nhận thức hay mức độ dễ mắc bệnh không? Chúng có quyết định phương pháp điều trị phù hợp cho từng giới tính? Những câu hỏi này vẫn chưa có lời giải.

Sự khác biệt trong bệnh lý thần kinh và tâm thần

Các nghiên cứu cho thấy phụ nữ có tỷ lệ mắc trầm cảm và đau nửa đầu cao hơn nam giới, trong khi nam giới có tỷ lệ mắc tâm thần phân liệt và tự kỷ cao hơn. Nam giới cũng có nguy cơ mắc bệnh Parkinson cao gấp đôi so với nữ. Nhưng ở nữ giới, bệnh này tiến triển nhanh hơn.

Tuy nhiên, nhiều nghiên cứu không tách bạch rõ ràng giữa giới tính (yếu tố sinh học) và giới (yếu tố văn hóa – xã hội). Điều này gây khó khăn trong việc xác định nguyên nhân của sự khác biệt.

Ví dụ, ở tuổi dậy thì, nữ giới dễ bị trầm cảm hơn nam giới. Nguyên nhân có thể là do bộ não của họ phản ứng khác nhau với căng thẳng, hoặc do họ gặp nhiều áp lực xã hội hơn.

Kích thước não bộ và sự khác biệt về cấu trúc

Nhờ các phương pháp quét não như chụp cắt lớp cộng hưởng từ (MRI), các nhà khoa học đã tìm thấy sự khác biệt nhỏ về kích thước, hình dạng và độ dày của các vùng não. Trung bình, não của nam giới lớn hơn 11% so với nữ giới khi trưởng thành. Tuy nhiên, điều này chủ yếu do nam giới có kích thước cơ thể lớn hơn. Khi điều chỉnh theo tỷ lệ cơ thể, sự khác biệt về cấu trúc não giữa hai giới trở nên không đáng kể.

Dù vậy, một số nghiên cứu vẫn tìm thấy những điểm khác biệt không liên quan đến kích thước cơ thể. Ví dụ, nam giới có vùng đồi thị (trung tâm xử lý thông tin cảm giác) và thể vân lớn hơn, trong khi nữ giới có hạch nhân và hồi hải mã lớn hơn (liên quan đến trí nhớ và cảm xúc).

Trí tuệ nhân tạo hé lộ những khác biệt vi mô

AI giúp phát hiện những khác biệt ở cấp độ vi mô, chẳng hạn như cấu trúc chất trắng (các bó dây thần kinh liên kết các vùng não khác nhau). Một nghiên cứu năm 2024 cho thấy AI có thể dự đoán giới tính của một người dựa trên hình ảnh quét não với độ chính xác từ 92% đến 98%.

Không có một vùng não cụ thể nào quyết định giới tính, mà AI đã nhận diện sự khác biệt trong 15 vùng chất trắng khác nhau. Đặc biệt, thể chai – bó dây thần kinh kết nối hai bán cầu não – đóng vai trò quan trọng trong dự đoán này.

Sự khác biệt có từ khi sinh ra

Một nghiên cứu khác trên hơn 500 trẻ sơ sinh cho thấy ngay từ khi mới sinh, não của bé trai lớn hơn bé gái khoảng 6%, ngay cả khi điều chỉnh theo trọng lượng cơ thể. Bé gái có tỷ lệ chất xám cao hơn so với chất trắng, điều này cũng được quan sát thấy ở người trưởng thành.

Sự khác biệt về não bộ xuất hiện ngay từ giai đoạn sơ sinh có thể do yếu tố sinh học. Tuy nhiên, những khác biệt phát triển sau này có thể bị ảnh hưởng bởi môi trường, chẳng hạn như sự thay đổi nội tiết tố ở tuổi dậy thì.

Tương lai của nghiên cứu về não bộ nam và nữ

Để hiểu rõ hơn về sự khác biệt giữa não bộ nam và nữ, các nhà khoa học cần thực hiện thêm nhiều nghiên cứu trên động vật để kiểm soát tốt hơn các yếu tố môi trường.

Ngoài ra, theo dõi sự phát triển não bộ từ lúc mới sinh cho đến khi trưởng thành sẽ giúp xác định những khác biệt nào là bẩm sinh và những khác biệt nào bị ảnh hưởng bởi môi trường sống.

Bên cạnh đó, nghiên cứu về nhiễm sắc thể X và Y cũng đang được đẩy mạnh để tìm hiểu cách chúng ảnh hưởng đến cấu trúc não và nguy cơ mắc bệnh. Ví dụ, những người có thêm nhiễm sắc thể Y có tỷ lệ mắc tự kỷ cao hơn, trong khi có thêm nhiễm sắc thể X không làm tăng nguy cơ này.

Hiện tại, vẫn còn nhiều câu hỏi chưa có lời giải, nhưng các nghiên cứu trong tương lai có thể giúp chúng ta hiểu rõ hơn về sự phức tạp của bộ não con người, cũng như cách các yếu tố sinh học và môi trường đan xen ảnh hưởng đến suy nghĩ, cảm xúc và hành vi./.

(Vietnam+)

Nguồn VietnamPlus : https://www.vietnamplus.vn/cuoc-tim-kiem-dap-an-cho-bi-an-ve-su-khac-biet-giua-nao-bo-nam-gioi-va-nu-gioi-post1022124.vnp