Cựu giáo sư toán học chiến thắng bất ngờ bầu cử Tổng thống Romania

9 giờ trướcBài gốc

Ứng cử viên Nicusor Dan cùng với người ủng hộ tại Bucharest, Romania, ngày 19/5/2025. Ảnh: Getty Images

Trong một bước lùi đối với các lực lượng dân tộc chủ nghĩa đang trỗi dậy ở châu Âu, Nicusor Dan, một thị trưởng trung dung và cựu giáo sư toán học, đã giành chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống tại Romania ngày 18/5, đánh bại một ứng cử viên cực hữu ủng hộ Tổng thống Trump và phản đối viện trợ quân sự cho Ukraine.

Theo CNN, với hơn 99% số phiếu được kiểm, kết quả sơ bộ cho thấy ông Nicusor Dan, 55 tuổi, giành được ít nhất 53% số phiếu trong vòng hai, trong khi đối thủ của ông, George Simion – một nhà dân tộc chủ nghĩa và một người ngưỡng mộ nhiệt thành Tổng thống Mỹ Donald Trump, vốn được xem là ứng viên sáng giá – chỉ đạt 46%.

Tờ New York Times cho biết, khi bị ông Dan vượt lên ngay trong những vòng kiểm phiếu đầu tiên, ông Simion tuyên bố trước người ủng hộ rằng “chúng ta mới là những người chiến thắng thực sự của cuộc bầu cử này”. Ông kêu gọi biểu tình trên toàn quốc nếu kết quả cuối cùng cho thấy ông thất cử, và lên án đây là một âm mưu “đánh cắp chiến thắng của nhân dân Romania.”

Chiến thắng của ông Nicusor Dan có khả năng sẽ làm yên lòng giới chính trị dòng chính ở châu Âu, vốn lo ngại Romania – quốc gia giáp Ukraine và đóng vai trò then chốt trong việc bảo vệ sườn đông NATO trước Nga – sẽ gia nhập liên minh phản đối viện trợ cho Ukraine, cùng với Hungary và Slovakia, và ngả theo Nga.

Tuy nhiên, chiến thắng này cũng có khả năng châm ngòi cho làn sóng giận dữ trong phe dân tộc chủ nghĩa tại Romania và những người ủng hộ họ ở nước ngoài, đồng thời khơi lại các cáo buộc rằng hệ thống bầu cử đã bị thao túng. Năm ngoái, một tòa án Romania từng ra phán quyết hủy bỏ một cuộc bầu cử tổng thống vào phút chót, trong đó một ứng viên cực hữu dường như đang có lợi thế.

Trong những ngày cuối của chiến dịch, khi các cuộc thăm dò cho thấy cuộc đua đang trở nên sít sao, ông Simion đã chuẩn bị dư luận cho một phiên bản “ngăn chặn đánh cắp bầu cử” tại Romania. Ông khẳng định rằng chỉ có gian lận mới khiến ông thất bại.

Ngay trước khi kết thúc bỏ phiếu ngày 18/5 (theo giờ địa phương), ông Simion tuyên bố rằng “nhiều người đã chết” vẫn có tên trong danh sách cử tri, tương tự như cáo buộc của Tổng thống Trump sau cuộc bầu cử năm 2020 tại Mỹ. Tuy nhiên, ông Simion không đưa ra bất kỳ bằng chứng nào cho thấy đối thủ của ông thắng cử nhờ gian lận.

Ông Nicusor Dan - từng là thần đồng toán học thời niên thiếu và lấy bằng tiến sĩ tại Pháp trước khi trở thành giáo sư tại Bucharest - vận động tranh cử với tư cách một người bảo thủ ôn hòa, cam kết gắn bó với Liên minh châu Âu (Romania gia nhập EU năm 2007) và NATO (gia nhập năm 2004).

Dù được phần lớn giới chính trị Romania ủng hộ – ít nhất là ngầm định – ông Dan tranh cử với tư cách độc lập, thể hiện mình là người ngoài cuộc không bị vấy bẩn bởi hai đảng chính tại Romania, vốn thay nhau cầm quyền kể từ khi lật đổ nhà độc tài cộng sản Nicolae Ceausescu năm 1989.

Ông Dan khởi đầu sự nghiệp chính trị bằng các chiến dịch chống tham nhũng và bảo vệ các công trình kiến trúc cổ khỏi các nhà đầu tư bất động sản có quan hệ với giới chính trị gia tham nhũng. Cả ông Dan và ông Simion đều từng tham gia các cuộc biểu tình bảo vệ khu phố cổ Bucharest vào đầu những năm 2000.

Tuy nhiên, trong khi ông Simion chuyển sang đường lối dân tộc chủ nghĩa – với cam kết “thống nhất” Romania với Moldova (một quốc gia từng thuộc Liên Xô, chủ yếu nói tiếng Romania) và một phần Ukraine có người Romania sinh sống – thì ông Dan lại theo đuổi một chương trình nghị sự ôn hòa hơn.

Ông Nicusor Dan từng là đồng sáng lập đảng Liên minh Cứu Romania (USR) theo đường lối tự do, nhưng sau đó rời đảng vì bất đồng về vấn đề hôn nhân đồng giới. Khi Romania, dưới sức ép của các nhóm cánh hữu, tổ chức trưng cầu dân ý năm 2018 nhằm sửa hiến pháp để cấm hôn nhân đồng giới, ông kêu gọi đảng của mình đứng ngoài cuộc. Cuộc trưng cầu dân ý này thất bại do tỷ lệ cử tri đi bầu quá thấp.

Giới cánh tả coi Nicusor Dan là người bảo thủ, trong khi phe dân tộc chủ nghĩa cho rằng ông đã “bán mình” cho EU. Nhưng chiến thắng của ông ngày 18/5 cho thấy cử tri Romania đang tìm kiếm một con đường trung dung, tránh xa hai thái cực chính trị.

Trong những ngày cuối cùng của chiến dịch, ông Dan nói rằng cử tri có một lựa chọn giữa “một Romania dân chủ, ổn định và được tôn trọng ở châu Âu – và một con đường nguy hiểm của sự cô lập, dân túy và xem nhẹ pháp quyền.”

Thu Hằng/Báo Tin tức và Dân tộc

Nguồn Tin Tức TTXVN : https://baotintuc.vn/the-gioi/cuu-giao-su-toan-hoc-chien-thang-bat-ngo-bau-cu-tong-thong-romania-20250519100032627.htm