Đa dạng mô hình xét nghiệm HIV: Giải pháp mở rộng tiếp cận nhóm nguy cơ cao

5 giờ trướcBài gốc

Hiện nay, ngoài hình thức truyền thống là tư vấn và xét nghiệm HIV tại cơ sở y tế, nước ta đã áp dụng thêm các mô hình xét nghiệm mới để tiếp cận rộng hơn với những nhóm nguy cơ cao, bao gồm:

1. Xét nghiệm HIV không chuyên tại cộng đồng

Nội dung

1. Xét nghiệm HIV không chuyên tại cộng đồng

2. Xét nghiệm HIV lưu động

3. Tự xét nghiệm HIV qua nền tảng trực tuyến

Đây là mô hình mà người thực hiện xét nghiệm không nhất thiết phải là cán bộ y tế. Họ có thể là đồng đẳng viên, tuyên truyền viên hoặc người đang sống trong cộng đồng có liên quan đến HIV/AIDS.

Sau khi được tập huấn đầy đủ về kỹ năng và quy trình, người được tập huấn có thể đến tận nơi, từ nhà riêng, câu lạc bộ đến các điểm hẹn để hỗ trợ xét nghiệm, tư vấn và kết nối người có kết quả dương tính vào cơ sở y tế.

Theo TS. Nguyễn Thị Thúy Vân, đại diện Tổ chức Y tế thế giới tại Việt Nam, nhờ có những người "trong cuộc", mô hình này phá vỡ rào cản tâm lý, giúp người có nguy cơ bớt mặc cảm, sẵn sàng tiếp cận dịch vụ.

Mô hình xét nghiệm HIV tại cộng đồng giúp nhiều người được tiếp cận với dịch vụ hơn.

2. Xét nghiệm HIV lưu động

Với hình thức này, cán bộ y tế chủ động mang dịch vụ xét nghiệm đến tận nơi có đông đối tượng nguy cơ (như tụ điểm ma túy, khu vui chơi giải trí, khu công nghiệp...), thay vì chỉ chờ tại bệnh viện hay phòng khám.

Mục đích của xét nghiệm HIV lưu động:

Tăng cường khả năng tiếp cận: Dịch vụ lưu động giúp những người ở xa cơ sở y tế hoặc có nguy cơ cao dễ dàng tiếp cận các dịch vụ xét nghiệm HIV.

Tư vấn và hỗ trợ: Người nhiễm HIV hoặc có hành vi nguy cơ cao được tư vấn, hỗ trợ làm xét nghiệm và kết nối với dịch vụ điều trị ARV.

Phát hiện và điều trị sớm: Phát hiện sớm HIV giúp việc điều trị hiệu quả hơn và giảm thiểu nguy cơ lây truyền.

Mô hình xét nghiệm này giảm đáng kể khoảng cách địa lý, đặc biệt hữu ích với vùng sâu, vùng xa hoặc nhóm khó tiếp cận dịch vụ y tế chính thống.

3. Tự xét nghiệm HIV qua nền tảng trực tuyến

Đây là hình thức xét nghiệm HIV mới nhưng có hiệu quả cao trong việc phát hiện sớm người nhiễm HIV, đặc biệt trong nhóm nguy cơ cao nhưng không muốn đến cơ sở y tế vì lo ngại lộ thông tin, bị kỳ thị, thậm chí tự kỳ thị, làm tăng nguy cơ lây truyền HIV trong cộng đồng.

Hình thức tự xét nghiệm HIV giúp người dân chủ động, bảo mật và an toàn hơn, đặc biệt phù hợp với nhóm e ngại kỳ thị hoặc lo sợ mất thông tin cá nhân.

Điểm đặc biệt của dịch vụ này là tính bảo mật và sự chủ động hoàn toàn thuộc về người dùng. Khách hàng chỉ cần truy cập website chính thức, tạo tài khoản, điền thông tin cơ bản và lựa chọn hình thức nhận bộ xét nghiệm bằng cách đến lấy trực tiếp tại Trung tâm Kiểm soát bệnh tật hoặc nhận theo địa chỉ yêu cầu (chỉ phải trả phí vận chuyển).

Sau khi nhận, họ tự xét nghiệm tại nhà và báo cáo kết quả trực tuyến. Nếu dương tính, hệ thống sẽ kết nối với cơ sở y tế để xét nghiệm khẳng định và điều trị ARV kịp thời; nếu âm tính, khách hàng được tư vấn dự phòng HIV bằng PrEP, bao cao su hoặc bơm kim tiêm sạch.

TS. Nguyễn Thị Thúy Vân cho biết, Việt Nam là một trong những quốc gia châu Á đi đầu trong việc đa dạng hóa mô hình xét nghiệm HIV. Ngay từ năm 2015, khi Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) khuyến cáo triển khai xét nghiệm tại cộng đồng, Việt Nam đã sớm áp dụng. Khi WHO khuyến cáo thử nghiệm tự xét nghiệm HIV, Việt Nam tiếp tục là nước thí điểm đầu tiên trong khu vực.

Các mô hình xét nghiệm này đã nhanh chóng phát huy hiệu quả. Không chỉ số người được xét nghiệm tăng lên, mà tỷ lệ phát hiện ca dương tính qua cộng đồng và tự xét nghiệm cũng chiếm tỉ trọng đáng kể, tiến gần mục tiêu 95-95-95 của Chiến lược quốc gia phòng chống HIV/AIDS, hướng tới loại trừ HIV/AIDS vào năm 2030.

Mời bạn xem tiếp video: