GIỮA NHỮNG TRIỀN ĐỒI BẠT NGÀN CỦA LÀO CAI, NƠI ĐƯỢC MỆNH DANH LÀ “SIÊU VÙNG QUẾ” CỦA CẢ NƯỚC, MỘT CUỘC “CÁCH MẠNG” THẦM LẶNG ĐANG DIỄN RA. ĐÓ LÀ HÀNH TRÌNH CHUYỂN ĐỔI TỪ PHƯƠNG THỨC CANH TÁC TRUYỀN THỐNG SANG HỮU CƠ, MỘT HƯỚNG ĐI KHÔNG CHỈ GIÚP NÂNG CAO GIÁ TRỊ CHO NGÀNH HÀNG CHỦ LỰC CỦA TỈNH MÀ CÒN LÀ GIẢI PHÁP CĂN CƠ ĐỂ BẢO VỆ ĐẤT VÀ ĐÁP ỨNG XU THẾ TIÊU DÙNG BỀN VỮNG.
Với tổng diện tích lên đến khoảng 150.800 ha, cây quế từ lâu đã là trụ cột kinh tế của địa phương. Mỗi năm, những cánh rừng quế mang về sản lượng khổng lồ với 18.000 - 22.000 tấn vỏ quế khô, trên 258.000 m³ gỗ và khoảng 1.065 tấn tinh dầu, tạo ra tổng giá trị hơn 2.300 tỷ đồng.
Thế nhưng, đằng sau những con số ấn tượng ấy lại là nỗi trăn trở về tình trạng thoái hóa đất và giá cả bấp bênh do việc phát triển còn tự phát. Trước thực trạng đó, một làn sóng chuyển đổi sang canh tác hữu cơ đã lan tỏa mạnh mẽ, bắt đầu từ nhận thức của cả chính quyền và người dân tại các địa phương, như Tân Hợp, Châu Quế, Bảo Hà.
Câu chuyện ở xã Tân Hợp là một minh chứng điển hình. Chính quyền xã đã xác định phát triển quế hữu cơ là khâu đột phá số một.
Ông Hà Trung Kiên, Chủ tịch UBND xã Tân Hợp, chia sẻ: “Trước đây, việc người dân sản xuất nhỏ lẻ theo phương pháp truyền thống chưa mang lại hiệu quả. Do vậy, để nâng cao thu nhập và giá trị sản phẩm, chúng tôi xác định phải xây dựng sản phẩm quế hữu cơ. Xã đã phối hợp với các công ty, doanh nghiệp xây dựng quy trình, tuyên truyền để bà con canh tác theo quy chuẩn”.
Sự quyết tâm đó đã biến 1.200 ha đất quế của xã thành vùng trồng hữu cơ với hơn 150 hộ tham gia.
Không chỉ riêng Tân Hợp, việc canh tác quế hữu cơ cũng đang lan tỏa mạnh mẽ đến xã Châu Quế và mang lại những “quả ngọt” đầu tiên. Trong tổng số 7.000 ha quế, xã đã có gần 600 ha được canh tác hữu cơ, với 95 trong số 130 hộ dân tham gia được cấp chứng nhận hữu cơ quốc tế như EU, USDA.
Ông Lê Quang Đạo, Chủ tịch UBND xã Châu Quế, phấn khởi cho biết: “Điều đáng mừng nhất là tư duy của người dân đã thay đổi. Bà con không chỉ thấy lợi ích kinh tế trước mắt mà còn hiểu được giá trị lâu dài của việc bảo vệ đất, bảo vệ nguồn nước. Chúng tôi đặt mục tiêu trong 5 năm tới sẽ nâng diện tích quế hữu cơ lên 1.000 ha”.
Chung một tầm nhìn, đó là hình ảnh tại xã Bảo Hà, một trong những vựa quế lớn của tỉnh. Sự đồng thuận từ chính quyền đến người dân đang tạo nên sức mạnh cộng hưởng.
Ông Trần Trung Kiên, Chủ tịch UBND xã Bảo Hà, khẳng định: “Phát triển quế hữu cơ là con đường tất yếu để nâng tầm giá trị cây quế địa phương. Chúng tôi đang tích cực kết nối doanh nghiệp với người dân để mở rộng vùng trồng, đảm bảo mỗi sản phẩm quế của Bảo Hà khi đến tay người tiêu dùng đều là sản phẩm sạch và an toàn nhất, góp phần xây dựng thương hiệu quế Bảo Hà ngày càng vững mạnh”.
Sự thay đổi không chỉ đến từ chủ trương, mà bắt nguồn từ chính những người nông dân. Ông Đặng Nguyên Minh ở thôn Đại Sơn, xã Tân Hợp, một trong những người tiên phong, chia sẻ: “Gia đình tôi có khoảng 20 ha quế, trong đó 3 - 4 ha được cấp chứng nhận hữu cơ. Từ khi tham gia chuỗi liên kết, chúng tôi được tập huấn kỹ thuật, chỉ phát luồng, làm cỏ thủ công, không dùng thuốc sâu, hóa chất. Nhờ vậy mà sản phẩm đảm bảo chất lượng, có tiềm năng và hiệu quả kinh tế cao hơn”.
Có lẽ, điều thuyết phục người nông dân mạnh mẽ nhất chính là lợi ích kinh tế rõ rệt. Các sản phẩm quế hữu cơ luôn có giá bán cao hơn từ 8% đến 30% so với quế thông thường. Đơn cử như tại Tân Hợp, giá quế sáo hữu cơ là 83.000 đồng/kg, trong khi quế thường chỉ được 73.000 đồng/kg. Sự chênh lệch về giá cùng đầu ra ổn định đã tạo nên động lực rất lớn.
Ông Phạm Văn Hiếu ở xã Trấn Yên - người đã gắn bó với cây quế hơn 20 năm, cho biết từ khi tham gia chuỗi liên kết hữu cơ, gia đình ông không chỉ thu nhập cao hơn mà còn được doanh nghiệp thưởng thêm khi tuân thủ tốt quy trình.
Thành công này không thể không kể đến vai trò của các doanh nghiệp “đầu tàu” như Công ty Cổ phần Sản xuất và Xuất khẩu Quế hồi Việt Nam (Vinasamex) hay Công ty TNHH Hương gia vị Sơn Hà. Họ không chỉ bao tiêu sản phẩm mà còn “bắt tay” chặt chẽ với nông dân, đầu tư đào tạo kỹ thuật và hỗ trợ chi phí chứng nhận.
Nhờ sự kết nối bền chặt này, cánh cửa vào các thị trường “khó tính” như Mỹ, EU, Ấn Độ, Nhật Bản, Hàn Quốc đã rộng mở, giúp thương hiệu quế Lào Cai vươn xa.
Vượt lên trên lợi ích kinh tế, giá trị lớn hơn mà canh tác hữu cơ mang lại là sự bền vững cho môi trường. Việc nói không với hóa chất độc hại giúp bảo vệ hệ sinh thái đất, chống xói mòn và giữ gìn nguồn nước ngầm. Quan trọng hơn, nó đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của người tiêu dùng về những sản phẩm an toàn, có nguồn gốc tự nhiên.
Có thể thấy, phát triển quế hữu cơ là hướng đi chiến lược, một “mũi tên trúng nhiều đích” của Lào Cai. Đây là một hành trình hài hòa giữa phát triển và bảo tồn, vừa nâng cao đời sống cho người dân, vừa bảo vệ môi trường sinh thái, từng bước xây dựng thương hiệu nông sản Việt vững bền trên bản đồ thế giới.
Trình bày: Vân Thảo
Hùng Cường