Chất thải xây dựng đổ trái phép gây ô nhiễm nguồn nước tại khu vực cạnh Nhà máy xử lý nước thải Liên Chiểu, thành phố Đà Nẵng.
Chính phủ khuyến khích tái chế chất thải rắn xây dựng để sản xuất vật liệu xây dựng và sử dụng vật liệu xây dựng tái chế tại Nghị định số 09/2021/NĐ-CP về quản lý vật liệu xây dựng và tại Chiến lược phát triển vật liệu xây dựng ở Việt Nam giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050. Công tác thu gom, phân loại đóng vai trò là tiền đề để quản lý toàn bộ vòng đời chất thải rắn xây dựng từ khi phát sinh, nhằm thúc đẩy tái sử dụng, tái chế vào các mục đích khác nhau.
Tuy nhiên, khâu thu gom, phân loại chất thải rắn xây dựng trên địa bàn thành phố Đà Nẵng còn bộc lộ nhiều bất cập và hạn chế, nhất là tình trạng đổ xả trái phép chất thải xây dựng ra ngoài môi trường.
Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường Đà Nẵng, năm 2024, các cơ quan, đơn vị phát hiện và xử lý 55 vụ vi phạm hành chính về bảo vệ môi trường, trong đó có 10 vụ đổ chất thải rắn không đúng quy định, xử phạt số tiền khoảng 42,5 triệu đồng.
Trong những năm qua, tình trạng đổ xả trái phép chất thải xây dựng ra ngoài môi trường diễn ra ở nhiều nơi gần các khu dân cư trên địa bàn thành phố, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến môi trường, mỹ quan đô thị.
Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường Đà Nẵng, năm 2024, các cơ quan, đơn vị phát hiện và xử lý 55 vụ vi phạm hành chính về bảo vệ môi trường, trong đó có 10 vụ đổ chất thải rắn không đúng quy định, xử phạt số tiền khoảng 42,5 triệu đồng.
Theo đại diện lãnh đạo phường Liên Chiểu và Hòa Khánh, mặc dù triển khai nhiều biện pháp ngăn chặn như tuần tra, tuyên truyền, lắp đặt camera giám sát và biển báo… nhưng mạng lưới các điểm tập kết, trạm trung chuyển chưa đáp ứng nhu cầu thực tế.
Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân phường Liên Chiểu Nguyễn Văn Lý cho biết: “Nhiều người dân trên địa bàn gặp khó khăn trong xử lý chất thải xây dựng vì thiếu vắng các điểm tập kết. Ngoài những hạn chế về nhận thức và ý thức tuân thủ pháp luật, thách thức lớn nhất vẫn là việc thiếu vắng điểm tập kết chất thải rắn xây dựng chính thống trên địa bàn”.
Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường Đà Nẵng, tháng 6/2023, nhằm đáp ứng nhu cầu thực tế của địa phương và bảo đảm quy định hiện hành, Ủy ban nhân dân thành phố Đà Nẵng (cũ) thống nhất lựa chọn bổ sung bốn vị trí triển khai thí điểm các điểm tập kết tạm thời chất thải rắn xây dựng và phá dỡ trên địa bàn các quận, huyện (cũ).
Theo đó, Ủy ban nhân dân quận Cẩm Lệ (cũ) đã triển khai điểm tập kết tại vị trí khu đất sân vận động 40.000 chỗ ngồi thuộc quy hoạch khu liên hợp thể dục thể thao Hòa Xuân. Tuy nhiên, đến tháng 5/2025, điểm tập kết này buộc phải tạm dừng tiếp nhận chất thải rắn xây dựng và phá dỡ. Nguyên nhân do còn nhiều vướng mắc liên quan đến cơ chế tài chính, quỹ đất và phương án xử lý chất thải, cần chờ hướng dẫn cụ thể từ thành phố.
Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Đà Nẵng Võ Như Toàn cho biết: “Hiện trạng xử lý và tái chế chất thải rắn xây dựng và phá dỡ trên địa bàn thành phố Đà Nẵng (cũ) đang là vấn đề cấp bách. Đến nay, trên địa bàn thành phố vẫn chưa có địa điểm nào có thể tiếp nhận và tái chế chất thải rắn xây dựng”. Theo báo cáo đồ án điều chỉnh quy hoạch xử lý chất thải rắn thành phố Đà Nẵng (cũ), hầu hết các bãi chứa chất thải rắn xây dựng trong thành phố là các bãi chứa tạm không có công nghệ hỗ trợ giảm khối lượng, giảm kích thước hoặc tăng giá trị của chất thải rắn xây dựng. Đồng thời, các công nghệ tái chế và công nghệ xử lý chất thải rắn xây dựng tại Đà Nẵng chưa nhận được sự đầu tư đúng mức. Vì vậy, tỷ lệ tái chế chất thải rắn xây dựng vẫn thấp so với tiềm năng.
Công tác thu gom, phân loại đóng vai trò là tiền đề để quản lý toàn bộ vòng đời chất thải rắn xây dựng từ khi phát sinh, nhằm thúc đẩy tái sử dụng, tái chế vào các mục đích khác nhau.
Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường Đà Nẵng, các vị trí tập kết tạm chất thải rắn xây dựng trên địa bàn luôn ở tình trạng quá tải, hết công suất vì mục đích san lấp trong những năm gần đây ở địa phương giảm đi đáng kể.
Thêm vào đó, bãi chôn lấp Khánh Sơn đã sử dụng gần hết công suất xử lý, do tổng lượng chất thải rắn liên tục tăng ở mức cao. Chính vì vậy, thành phố cần sớm triển khai phương án tổng thể để thu hồi và tái chế loại chất thải này.
Đồ án điều chỉnh quy hoạch xử lý chất thải rắn thành phố Đà Nẵng đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 của Ủy ban nhân dân thành phố Đà Nẵng (cũ) dự báo khối lượng chất thải rắn xây dựng phát sinh đến năm 2030 là 2.087,5 tấn/ngày và đến năm 2045 là 5.026,9 tấn/ngày. Với tỷ lệ thành phần tái chế và sử dụng lại lên đến 90%, chất thải rắn xây dựng hoàn toàn có thể biến thành tài nguyên quý giá, từ phế thải thành tài nguyên.
Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Đà Nẵng Võ Như Toàn cho biết, đến nay, Ủy ban nhân dân thành phố thống nhất đề xuất của Sở Xây dựng về vị trí thực hiện dự án đầu tư xây dựng Nhà máy xử lý/tái chế chất thải rắn xây dựng tại xã Hòa Nhơn (nay thuộc xã Bà Nà). Đây là dự án nằm trong danh mục đầu tư xây dựng các nhà máy tái chế/xử lý chất thải rắn xây dựng với tổng công suất khoảng 2.000 tấn/ngày. Trong thời gian tới, Sở Nông nghiệp và Môi trường sẽ tiếp tục rà soát, nghiên cứu, cập nhật mạng lưới thu gom, phân loại, tái chế, xử lý chất thải rắn xây dựng nhằm đáp ứng nhu cầu thực tế và phù hợp với Quy hoạch của thành phố Đà Nẵng (mới).
Bài và ảnh: CÔNG VINH