Sâm Ngọc Linh là loài cây chủ lực để Đà Nẵng thu hút nguồn lực đầu tư, hình thành ngành công nghiệp dược liệu.
Mỏ vàng dược liệu
Theo đánh giá của Viện dược liệu (Bộ Y tế) tại Đà Nẵng có trên 832 loài, 593 chi, 190 họ thực vật làm thuốc, trong đó có 36 loài cây thuốc nằm trong "Sách đỏ Việt Nam", với tổng diện tích cây dược liệu được thống kê là khoảng 2.471 ha. Trong đó, sâm Ngọc Linh được ví như "vàng xanh" của Việt Nam đã trở thành "bảo vật" trong định hướng công nghiệp dược liệu của Đà Nẵng. Đến nay diện tích quy hoạch để phát triển trồng sâm Ngọc Linh tại Đà Nẵng là 15.567 ha; đã có 18 tổ chức, doanh nghiệp và 41 nhóm hộ đã hoàn thiện hồ sơ đề nghị thuê môi trường rừng với tổng diện tích là 825,44 ha; trong đó, doanh nghiệp là 341,75 ha. Diện tích đã trồng sâm Ngọc Linh được khoảng 1.294 ha…
Với những giá trị đặc biệt của sâm Ngọc Linh, nên thành phố đã triển khai nhiều dự án để bảo tồn và phát triển, trong đó đã đầu tư 19,9 tỷ đồng để triển khai dự án bảo tồn, kiểm định sâm Ngọc Linh với hai hợp phần. Ngoài ra, đầu tư dự án trồng phục hồi rừng trên khu vực phát triển vùng sâm (Nam Trà My), với việc trồng mới 572,52 ha, nuôi dưỡng làm giàu rừng 112,69 ha, khoanh nuôi xúc tiến tái sinh rừng 140,24 ha. Thành phố cũng đã đầu tư hơn 360 tỷ đồng để xây dựng các đường giao thông vào vùng phát triển sâm Ngọc Linh như tuyến Tắc Pong - Tắc Ngo, tuyến xã Trà Linh đi Măng Lùng, tuyến Măng Lùng - Đắc G'Lây… Thành phố cũng đang triển khai thực hiện 2 dự án thuộc Chương trình phát triển sản phẩm Quốc gia đến năm 2030.
Hằng năm ngân sách hỗ trợ chăm sóc, quản lý và bảo vệ các vườn sâm gốc thuộc 2 đơn vị sự nghiệp công lập nhà nước đang thực hiện chăm sóc và bảo vệ vườn sâm giống gốc tại xã Trà Linh thuộc Trung tâm Phát triển Sâm Ngọc Linh và dược liệu Quảng Nam và Trại TăK Ngo thuộc Trung tâm Kỹ thuật nông nghiệp huyện Nam Trà My. Ngoài nhiệm vụ bảo tồn và phát triển trong những năm qua đã cung ứng cho người dân và doanh nghiệp được gần 107.000 cây giống sâm Ngọc Linh 1 năm tuổi. Tổng số tiền thu được từ việc cung ứng cây giống từ 2018 - 2020 gần 10 tỷ đồng, đã nộp vào ngân sách Nhà nước theo đúng quy định…
Đồng bào Xơ Đăng ở Nam Trà My phát triển sâm Ngọc Linh dưới tán rừng nguyên sinh.
Hút nguồn lực đầu tư
Giàu tiềm năng nhưng ngành dược liệu tại Đà Nẵng hiện vẫn còn quy mô nhỏ, giá trị kinh tế mang lại chưa tương xứng. Thành phố hiện chỉ có 10 doanh nghiệp thu mua và chế biến sâm Ngọc Linh. Vì thế, để phát triển lên quy mô công nghiệp, bên cạnh đảm bảo nguồn cung nguyên liệu, ngành dược liệu của Đà Nẵng phải thu hút được nguồn lực đầu tư từ doanh nghiệp, nhà đầu tư.
Phó chủ tịch TP Đà Nẵng Hồ Quang Bửu cho biết, địa phương đã ký kết Thỏa thuận nghiên cứu khảo sát đầu tư với 9 tổ chức, doanh nghiệp về phát triển Sâm Ngọc Linh và dược liệu, với tổng số vốn cam kết đầu tư là hơn 5.000 tỷ đồng. Trong đó có 5 doanh nghiệp nghiên cứu thực hiện xây dựng khu sơ chế, thu mua, bảo quản dược liệu, kể cả sâm Ngọc Linh tại các vùng nguyên liệu tại tỉnh Quảng Nam. Hiện nay, đã có 3 doanh nghiệp gồm Công ty cổ phần tập đoàn Trường Hải, Công ty CP Capella Quảng Nam, Công ty cổ phần Thương mại dịch vụ và Công nghệ OSP đã đăng ký khảo sát thực địa để nghiên cứu đầu tư xây dựng vùng trồng, chế biến Sâm Ngọc Linh.
Đáng chú ý, Công ty Cổ phần tập đoàn Trường Hải đã tiến hành khảo sát vùng trồng sâm Ngọc Linh và các loài cây dược liệu khác các xã Trà Linh, Trà Tập, Trà Tân, Tây Giang, Hùng Sơn … Theo số liệu báo cáo sơ bộ của Công ty Cổ phần tập đoàn Trường Hải thì dự kiến sẽ đầu tư dự án trồng sâm Ngọc Linh và các loài cây dược liệu với diện tích khoảng 1.250 ha và đang tiến hành khảo sát lựa chọn vùng để lập dự án đầu tư theo quy định.
Nhiều dự án chế biến dược liệu cũng đã hình thành, đi vào hoạt động như Nhà máy chế biến dược liệu Sâm Sâm của Công ty TNHH Sâm Sâm với mục tiêu chế biến các sản phẩm từ sâm Ngọc Linh và từ các loại dược liệu khác. Công ty Cổ phần dược liệu Hương Quế Nam cũng cấp chứng nhận đăng ký đầu tư dự án Nhà máy dược phẩm dược liệu Hương Quế Nam với quy mô 25.467 m2, tổng vốn đầu tư 234 tỷ đồng…Các khu công nghiệp tại TP Đà Nẵng cũng đã sẵn sàng quỹ đất để đáp ứng nhu cầu của nhà đầu tư. Hiện trên địa bàn tỉnh Quảng Nam (cũ) có 16 KCN đã được phê duyệt chủ trương đầu tư, cấp giấy chứng nhận đăng ký đầu tư, trong đó 8 KCN có ngành nghề thu hút đầu tư là hóa dược và dược liệu…
Phó chủ tịch TP Đà Nẵng Hồ Quang Bửu cho biết, phát triển công nghiệp chế biến sâu ngành dược liệu là một trong những động lực tăng trưởng của thành phố. Vì vậy, thành phố khẩn trương triển khai thực hiện Đề án "Phát triển và hình thành trung tâm dược liệu tại tỉnh Quảng Nam với Sâm Ngọc Linh là cây chủ lực" theo Quyết định của Thủ tướng Chính phủ.
Đà Nẵng đang triển khai Chương trình nghiên cứu, ứng dụng phát triển sản phẩm sâm Ngọc Linh và dược liệu tỉnh Quảng Nam, sẽ sớm hoàn thiện để trình phê duyệt triển khai. Đồng thời, tăng cường hợp tác giữa các nhà khoa học, doanh nghiệp và chính quyền địa phương trong lĩnh vực nghiên cứu, sản xuất và thương mại hóa sâm Ngọc Linh, dược liệu. Xúc tiến đầu tư, ký kết hợp tác với các nhà đầu tư trên lĩnh vực phát triển Sâm Ngọc Linh, dược liệu.
Thành phố Đà Nẵng cũng trình Chính phủ ban hành cơ chế ưu đãi, đặc thù về thuế, tín dụng, hỗ trợ chi phí hạ tầng... để thu hút doanh nghiệp vào đầu tư tại trung tâm công nghiệp dược liệu. "Dược liệu và sâm là lĩnh vực có tiềm năng phát triển lớn, tạo thêm động lực tăng trưởng cho thành phố Đà Nẵng. Với lợi thế là thành phố du lịch, Đà Nẵng sẽ thúc đẩy sự kết nối, bổ trợ giữa phát triển du lịch và phát triển ngành dược liệu, tạo ra giá trị gia tăng cao và bền vững. Từng bước hình thành ngành công nghiệp dược liệu", ông Hồ Quang Bửu khẳng định.
XUÂN HÒA
Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt Đề án "Phát triển và hình thành trung tâm dược liệu tại tỉnh Quảng Nam (nay là Đà Nẵng) với Sâm Ngọc Linh là cây chủ lực". Mục tiêu của Đề án là phát triển đồng bộ vùng nguyên liệu dược liệu và hệ thống chế biến, sản xuất, kinh doanh, nghiên cứu khoa học,... để từng bước đưa tỉnh Quảng Nam trở thành trung tâm của ngành công nghiệp dược liệu của cả nước. Giai đoạn 2025 - 2035, Đề án đặt mục tiêu duy trì và phát triển được diện tích vùng nguyên liệu phù hợp; ưu tiên phát triển Sâm Ngọc Linh và các loại dược liệu có lợi thế và giá trị kinh tế, có thị trường tiêu thụ và phù hợp với sinh thái của từng địa phương…