Ngày 26-8, Sở KH&CN Đà Nẵng cho hay UBND TP vừa ban hành Quyết định 1181 phê duyệt thử nghiệm có kiểm soát có thời hạn đối với phần mềm Basal Pay. Phần mềm này tập trung vào việc xây dựng một hệ thống kết hợp giữa công nghệ blockchain và tài chính truyền thống, nhằm hỗ trợ việc trao đổi tài sản mã hóa với tiền pháp định một cách minh bạch, tự động, tuân thủ đầy đủ các quy định quốc tế về phòng, chống rửa tiền và tài trợ khủng bố.
Thử nghiệm có thời hạn và khu vực chặt chẽ
Thời gian được phép thử nghiệm của dự án là 36 tháng, tại hai địa điểm: Trung tâm Hỗ trợ khởi nghiệp đổi mới sáng tạo Đà Nẵng và Khu công nghệ thông tin tập trung - Công viên phần mềm số 1 và 2.
Đà Nẵng cho phép thử nghiệm có kiểm soát việc đổi tài sản mã hóa ra tiền Việt. Ảnh minh họa: TẤN VIỆT
Sở KH&CN Đà Nẵng với vai trò là cơ quan quản lý việc thử nghiệm có kiểm soát, chịu trách nhiệm tham mưu UBND TP triển khai chính sách và kiểm soát đơn vị thực hiện dự án này với quy trình thử nghiệm qua năm giai đoạn.
Cụ thể là: Khởi động và xây dựng nền tảng (tháng thứ nhất - tháng thứ 6); Thử nghiệm giới hạn (tháng thứ 7 - tháng thứ 12); Tăng cường và mở rộng (tháng 13 - tháng 24); Hoàn thiện và đánh giá toàn diện (tháng 25 - tháng 30); Triển khai và phát triển lâu dài (tháng 31 - tháng 36).
Đây là lần đầu tiên tại Việt Nam, một giải pháp được thiết kế tích hợp chuẩn Travel Rule của Lực lượng Đặc nhiệm Tài chính (FATF) được triển khai trong hành lang pháp lý rõ ràng, tuân thủ các yêu cầu quốc tế về minh bạch giao dịch và phòng chống rửa tiền, tài trợ khủng bố (AML/CFT).
Mục tiêu phát triển sau khi kết thúc thử nghiệm sẽ triển khai giải pháp trên khắp TP Đà Nẵng và mở rộng ra toàn quốc, ưu tiên các TP lớn như Hà Nội, TP.HCM và các khu vực có nhu cầu cao về trao đổi tài sản mã hóa.
Đà Nẵng sẽ đánh giá khả năng kết nối kỹ thuật giữa hệ thống blockchain và các hệ thống đối tác tài chính truyền thống tại Việt Nam, đặc biệt trong việc xử lý, ghi nhận và xác nhận các giao dịch thanh toán.
Đồng thời, kiểm tra mức độ ứng dụng thực tiễn của công nghệ Blockchain trong việc chuyển tài sản mã hóa xuyên biên giới. Đánh giá khả năng chuyển đổi dòng tiền từ tài sản mã hóa vào nền kinh tế Việt Nam thông qua mô hình trao đổi tài sản mã hóa với tiền pháp định tuân thủ pháp lý.
Theo Sở KH&CN Đà Nẵng, ứng dụng công nghệ blockchain trong trao đổi tài sản mã hóa với tiền pháp định là một hướng đi mới tại Việt Nam.
Hiện tại, pháp luật Việt Nam chưa có quy định rõ ràng về việc vận hành mô hình này. Đặc biệt liên quan đến việc xác minh giao dịch xuyên biên giới, quản lý tài sản mã hóa và tích hợp các chuẩn AML/CFT quốc tế.
Việc thử nghiệm giải pháp này trong môi trường có kiểm soát là bước đi cần thiết, góp phần tăng cường tính minh bạch cho tài sản mã hóa.
Kỳ vọng minh bạch tài chính
Đánh giá về bước đi trên, ông Trần Huyền Dinh, Chủ nhiệm Ủy ban Ứng dụng Fintech thuộc Hiệp hội Blockchain và Tài sản số Việt Nam (VBA) nhận định dự án được coi là động thái tiên phong để Việt Nam chứng minh năng lực tuân thủ AML/CFT, qua đó củng cố minh bạch tài chính và tạo tiền đề thoát khỏi danh sách xám của FATF.
Ông Trần Huyền Dinh, Chủ nhiệm Ủy ban Ứng dụng Fintech thuộc Hiệp hội Blockchain và Tài sản số Việt Nam (VBA). Ảnh: THU HÀ
Theo vị này, hiện nay nước ta hiện nằm trong nhóm quốc gia có thị trường tài sản mã hóa sôi động nhất thế giới. Dữ liệu của Chainalysis cũng chỉ ra Việt Nam đứng thứ 5 toàn cầu về mức độ sử dụng tài sản mã hóa, tài sản số với hơn 17 triệu người dùng.
Tuy nhiên, phần lớn hoạt động diễn ra trong “vùng xám pháp lý”, chưa có cơ chế giám sát rõ ràng, tiềm ẩn nguy cơ rửa tiền, lừa đảo và thất thu ngân sách.
Chính vì thế, việc triển khai cơ chế thử nghiệm có kiểm soát (sandbox) được coi là công cụ cần thiết vừa cho phép thử nghiệm công nghệ mới, vừa bảo đảm quản lý trong phạm vi được giám sát chặt chẽ.
Kinh nghiệm quốc tế cũng cho thấy sandbox vừa giúp kiểm soát rủi ro, vừa thu hút dòng vốn quy mô lớn. Tại Singapore, tổng vốn đầu tư fintech năm 2024 đạt 1,3 tỉ USD, trong đó mảng tài sản mã hóa chiếm 267 triệu USD (KPMG Pulse of Fintech H2’24).
Tại Thái Lan, báo cáo tháng 12-2024 của SEC ghi nhận giá trị giao dịch bình quân ngày gần 128 triệu USD, với khoảng 265.000 tài khoản hoạt động, phản ánh lợi ích của khung thử nghiệm có giám sát đối với thị trường nội địa.
Đối với Việt Nam, sức ép từ việc bị đưa vào danh sách xám FATF càng làm cho sandbox trở nên cấp thiết. Theo IMF, khi một quốc gia rơi vào danh sách này, FDI có thể giảm trung bình 3% GDP, còn các dòng vốn đầu tư khác giảm tới 3,6% GDP. SWIFT ghi nhận số ngân hàng đại lý tại các nước bị giám sát giảm gần 50%. Trường hợp Pakistan là minh chứng rõ ràng khi trong giai đoạn 2008-2019, quốc gia này thiệt hại lũy kế khoảng 38 tỉ USD.
Việc thử nghiệm phần mềm Basal Pay đóng vai trò quan trọng không chỉ trong việc thúc đẩy nền kinh tế số tại Việt Nam, thu hút dòng tiền từ nước ngoài đảm bảo tính minh bạch và an toàn cho thị trường, mà còn là bước đi chiến lược đưa Việt Nam ra khỏi “danh sách xám” của FATF (Lực lượng đặc nhiệm tài chính về chống rửa tiền) theo mục tiêu của Quyết định 194/2024 của Thủ tướng chính phủ.
Bên cạnh đó, thử nghiệm cũng góp phần triển khai ứng dụng của tài sản số mã hóa theo Quyết định 1236/2024 của Thủ tướng. Bước đi này của Đà Nẵng sẽ đẩy mạnh phát triển ngành Fintech, từng bước hướng tới mục tiêu xây dựng Trung tâm Tài chính quốc tế tại Đà Nẵng.
TẤN VIỆT-THU HÀ