Chuyến đi được xem là nỗ lực ngoại giao cuối cùng của Tổng thống Mỹ trước thời hạn chót cho một lệnh ngừng bắn giữa Nga và Ukraine phải đạt được vào ngày 8/8 tới để tránh lệnh trừng phạt mà Tổng thống Mỹ cảnh báo là “chưa từng có”.
Theo thông tin từ Nhà Trắng, ông Witkoff dự kiến sẽ có một loạt các cuộc gặp với các quan chức ngoại giao Nga và Tổng thống Vladimir Putin. Chuyến đi mang theo kỳ vọng nhưng cũng là phép thử cuối cùng trong “chiến lược ngoại giao áp lực” của Chính quyền Tổng thống Donald Trump. Trước chuyến thăm, Tổng thống Trump cảnh báo “sẽ có lệnh trừng phạt thuế quan thứ cấp nếu không ngừng bắn đúng hạn”.
Đặc phái viên của Tổng thống Mỹ - ông Steve Witkoff. Ảnh: Reuters
Kể từ khi được bổ nhiệm là đặc phái viên Tổng thống, ông Steve Witkoff đã từng có 3 cuộc gặp với nhà lãnh đạo Nga Putin và các cuộc gặp đều được phía Nga đánh giá là “tích cực và hữu ích”. Tuy nhiên, các cuộc thảo luận cũng mới chỉ dừng lại trên bàn đàm phán và xung đột vẫn liên tục tiếp diễn trên thực địa. Chính vì vậy, chuyến thăm Nga lần này của ông Witkoff được nhìn nhận là “vẫn rất khó khăn”.
Dù đang chịu sức ép ngày càng lớn từ các biện pháp trừng phạt đang được Mỹ chuẩn bị, trong đó bao gồm cả việc trừng phạt với các đối tác lớn của Nga, song quan điểm của Nga về các vấn đề lãnh thổ và yêu cầu Ukraine từ bỏ tham vọng muốn gia nhập NATO là không thể thay đổi. Trong khi đó, các quan điểm của Nga lại không nhận được sự công nhận của Ukraine. Chính ông Witkoff cũng từng thừa nhận “sẽ không thể đạt được hòa bình nếu cả hai bên giữ nguyên yêu cầu tối đa”.
Tuy nhiên, nói như vậy không có nghĩa là không có cơ hội. Mặc dù còn nhiều khác biệt, nhưng các nhà ngoại giao kỳ cựu tin rằng ông Steve Witkoff vẫn có những cơ hội đạt được một thỏa thuận ngừng bắn có điều kiện nếu các bên đồng ý các điều khoản như chấp nhận giữ nguyên hiện trạng trong một thời gian nhất định; thiết lập các khu phi quân sự tạm thời dưới sự giám sát của Liên Hợp quốc hoặc bên thứ 3; Khởi động một tiến trình đàm phán trung lập dựa trên khuôn khổ Istanbul 2022.
Nhiều tín hiệu tốt xuất hiện trước chuyến thăm của ông Witkoff. Người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov hôm qua (4/8) cho biết Tổng thống Putin sẵn sàng gặp ông Zelensky sau khi công tác chuẩn bị ở cấp chuyên gia được hoàn tất. Tuyên bố này được cho là trái ngược với những quan điểm trước đây của Tổng thống Nga. Bên cạnh đó, ông Peskov cũng khẳng định Nga chào đón chuyến thăm của ông Witkoff và sẵn sàng coi đây là một sự tiếp xúc hữu ích:
"Chúng tôi vẫn giữ nguyên cam kết rằng giải pháp tốt nhất để giải quyết vấn đề Ukraine phải là thông qua các biện pháp chính trị và ngoại giao. Chúng tôi luôn vui mừng khi được gặp ông Witkoff tại Moscow. Chúng tôi coi những cuộc tiếp xúc này là quan trọng, thiết thực và rất hữu ích. Chúng tôi không loại trừ khả năng một cuộc gặp giữa Tổng thống Nga Vladimir Putin và đặc phái viên Steve Witkoff. Đối thoại vẫn đang tiếp tục. Mỹ tiếp tục nỗ lực làm trung gian hòa giải để tìm kiếm giải pháp cho vấn đề Ukraine. Những nỗ lực này rất quan trọng".
Phía Ukraine cũng đang theo sát diễn biến của chuyến đi này. Tổng thống Zelenskiy tuyên bố sẵn sàng gặp Tổng thống Putin nếu có cơ hội thực chất để đàm phán. Song ông cũng khẳng định bất kỳ thỏa thuận nào cũng phải dựa trên toàn vẹn lãnh thổ của Ukraine.
Với thời hạn chót chỉ được tính bằng giờ, chuyến thăm của ông Steve Witkoff tới Nga được xem là nỗ lực ngoại giao cuối cùng của Mỹ nhằm hạ nhiệt xung đột Nga - Ukraine. Dù cơ hội đạt được một lệnh ngừng bắn có thể có, nhưng khả năng hiện thực hóa điều đó phụ thuộc rất lớn vào thiện chí của tất cả các bên.
Châu Anh/VOV1 Tổng hợp