Đặc phái viên Steve Witkoff thăm Nga: Khi căng thẳng địa chính trị đặt ra thách thức ngoại giao

6 giờ trướcBài gốc

Sứ mệnh khó khăn

Kể từ khi Tổng thống Donald Trump nhậm chức từ đầu năm 2025, Đặc phái viên Steve Witkoff đã thực hiện 4 chuyến công du tới Nga, lần lượt vào tháng Hai, tháng Ba và hai lần trong tháng Tư. Mỗi chuyến đi đều thắp lên kỳ vọng rằng quan hệ giữa Moscow và Washington có thể được cải thiện, mở ra cơ hội đối thoại trong một trật tự quốc tế ngày càng phân cực.

Tuy nhiên, những kỳ vọng đó đã nhanh chóng bị thực tế địa chính trị làm lu mờ. Các hiệu ứng chính trị, tâm lý tích cực từ những sứ mệnh ngoại giao mang tính biểu tượng của Steve Witkoff thường chỉ tồn tại trong thời gian ngắn. Niềm tin vào khả năng khởi động lại quan hệ Nga-Mỹ liên tục bị xói mòn bởi sự thiếu vắng lòng tin lẫn nhau và những rào cản về thể chế. Mặc dù mang theo thiện chí, các chuyến thăm Nga của Đặc phái viên Steve Witkoff cho đến nay vẫn chưa đủ để làm thay đổi xu hướng cạnh tranh giữa hai nước trong nhiều thập kỷ qua.

Trong bối cảnh đó, chuyến thăm sắp tới của ông Witkoff tới Moscow (dự kiến trong 2 ngày 6-7/8) diễn ra trong một bầu không khí còn lạnh lẽo hơn trước. Giới lãnh đạo Nga vẫn giữ lập trường kiên định: sẽ không chấp nhận một lệnh ngừng bắn ngay lập tức và vô điều kiện tại các khu vực giao tranh với Ukraine, trừ khi nó gắn liền với các bước tiến cụ thể hướng tới một giải pháp chính trị toàn diện cho cuộc xung đột. Quan điểm này phản ánh cách tiếp cận chiến lược nhất quán của Moscow, đó là ưu tiên đàm phán từ vị thế thực địa và gắn liền với lợi ích dài hạn.

Ở chiều ngược lại, Tổng thống Donald Trump đã công khai bày tỏ “sự thất vọng sâu sắc” đối với phía Nga, một lập trường được cho là đã tích tụ trong nhiều tháng qua. Đồng thời, ông tuyên bố sẵn sàng áp đặt thêm một gói trừng phạt mới, trong đó bao gồm các biện pháp trừng phạt thứ cấp được thiết kế để tác động trực tiếp đến các đối tác thương mại chủ chốt của Moscow. Đặc biệt, Washington đã đưa ra một thời hạn chót cụ thể (ngày 8/8) cho các phản hồi từ phía Nga, đặt thêm áp lực lên chuyến đi của ông Witkoff, diễn ra chỉ hai ngày trước đó.

Với bối cảnh này, nhiệm vụ của Đặc phái viên Witkoff được cho là nhằm tái khẳng định lập trường cứng rắn của Mỹ về điều khoản ngừng bắn và các điều kiện đàm phán hòa bình, vốn đã được phía Washington nhấn mạnh nhiều lần, bao gồm cả qua các phát biểu trực tiếp của Tổng thống Donald Trump. Mặc dù không mang tính đàm phán toàn diện, chuyến đi có thể đóng vai trò như một “tối hậu thư ngoại giao”, truyền đạt một lần nữa các hệ quả mà Moscow có thể phải đối mặt nếu từ chối các đề xuất hiện tại của Mỹ.

Tuy nhiên, việc tiếp tục cử Đặc phái viên Steve Witkoff, người thường được nhìn nhận là có lập trường tương đối mềm dẻo với Nga trong nội bộ chính quyền, có thể được xem là một toan tính chiến lược từ phía Nhà Trắng. Với hình ảnh là một nhân vật “thân thiện” và dễ tiếp cận hơn trong mắt Moscow, ông Witkoff được kỳ vọng sẽ truyền tải các thông điệp từ Washington theo cách có sức thuyết phục hơn, ít nhất là về mặt tiếp cận chiến thuật, nếu chưa thể thay đổi bản chất lập trường hai bên.

Những tín hiệu nhiều chiều

Cần phải thừa nhận rằng, việc chấm dứt một cuộc xung đột có quy mô và cường độ như cuộc chiến tại Ukraine chỉ trong vòng một hoặc hai ngày là điều gần như bất khả thi, ngay cả khi các bên trực tiếp và gián tiếp tham gia có đủ ý chí chính trị để làm điều đó. Mấu chốt nằm ở chỗ: cho đến nay vẫn chưa có một cơ chế giám sát ngừng bắn nào được hai bên chấp nhận và thực tế cũng chưa có cuộc thảo luận nghiêm túc nào về vấn đề này. Những kinh nghiệm trong quá khứ, đặc biệt là vai trò giám sát của phái đoàn OSCE trong khuôn khổ Thỏa thuận Minsk-2 giai đoạn 2015-2022, đã bị cả Moscow lẫn Kiev đánh giá là không đạt yêu cầu.

Tuy nhiên, một cách diễn giải khác, ít cứng rắn hơn, cũng đang được đặt ra. Đó là khả năng ông Witkoff có thể mang theo một “cành ô liu” tới Nga. Sau 6 tháng nỗ lực không tạo được đột phá, Chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump dường như đã rút ra kết luận rằng vấn đề Ukraine không thể được giải quyết trong ngắn hạn, cũng như không thể ép Nga thay đổi lập trường chỉ bằng các đòn trừng phạt bổ sung. Trong khi đó, Nhà Trắng đã nỗ lực thúc đẩy một bước tiến trong hồ sơ Ukraine, điều họ không muốn xem là một thất bại hoàn toàn. Từ đó, việc từ bỏ đối thoại với Moscow vào thời điểm nhạy cảm hiện nay chắc chắn không phải là lựa chọn tối ưu về mặt chiến lược đối ngoại đối với Mỹ.

Tất nhiên, một số biện pháp trừng phạt mới, mặc dù mang tính biểu tượng, có thể vẫn sẽ được công bố, do Tổng thống Trump khó có thể hoàn toàn rút lại những tuyên bố công khai trước đó. Tuy nhiên, điều đó không đồng nghĩa với việc Washington khép lại cánh cửa đối thoại. Ông Witkoff nhiều khả năng sẽ cố gắng làm rõ với phía Nga rằng, các biện pháp hạn chế mới không nhất thiết phản ánh sự từ bỏ các nỗ lực ngoại giao về lâu dài. Trên thực tế, giống như nhiều biện pháp trước đây, các lệnh trừng phạt do cơ quan hành pháp ban hành có thể linh hoạt điều chỉnh, thậm chí bị đình chỉ hoặc hủy bỏ hoàn toàn, tùy thuộc vào diễn biến tình hình.

Khả năng nới lỏng trừng phạt có điều kiện hoàn toàn có thể xảy ra, đặc biệt nếu Moscow phát đi một số tín hiệu giảm leo thang sau chuyến thăm của Đặc phái viên Steve Witkoff. Tiền lệ đã có, khi vào tháng 3-4 vừa qua, Nga đã thực hiện việc tạm ngừng các cuộc tấn công vào hạ tầng năng lượng trong vòng 30 ngày, và được ghi nhận tích cực từ cả Washington và một số đối tác châu Âu.

Trong bối cảnh đó, không thể loại trừ khả năng đạt được các thỏa thuận giảm leo thang có giới hạn, chẳng hạn như “lệnh ngừng bắn trên không” hoặc việc gia hạn “lệnh ngừng bắn nhân đạo” do phía Nga đề xuất tại Istanbul.

Một dấu hiệu gián tiếp khác cho thấy tiềm năng tích cực của chuyến thăm lần này là việc ông Steve Witkoff có thể được tiếp kiến Tổng thống Vladimir Putin trong thời gian ở Nga (theo truyền thông phương Tây). Nếu mục đích chuyến đi chỉ đơn thuần là truyền đạt một thông điệp cứng rắn từ Washington, thì một cuộc gặp ở cấp nguyên thủ quốc gia sẽ là không cần thiết. Do đó, khả năng diễn ra cuộc gặp này có thể phản ánh mong muốn từ cả hai phía trong việc duy trì kênh đối thoại song phương trong bối cảnh những rạn nứt chiến lược tiếp tục tồn tại.

Hùng Anh

Nguồn Thanh Hóa : http://baothanhhoa.vn/dac-phai-vien-steve-witkoff-tham-nga-khi-cang-thang-dia-chinh-tri-dat-ra-thach-thuc-ngoai-giao-257118.htm