Đặc sắc trò chơi pháo đất Ninh Giang

18 giờ trướcBài gốc

Các pháo thủ làm pháo. Ảnh: Mạnh Tú/TTXVN

Sức hút đặc biệt

Về với Lễ hội đền Tranh và Lễ hội đình Trịnh Xuyên những ngày tháng Hai âm lịch, người dân, du khách như bị cuốn vào không khí sôi động của hội thi pháo đất. Góp mặt trong các đội thi không chỉ là các thanh niên mà có cả những người trung niên khỏe mạnh. Sau khi nặn pháo là phần thi gieo pháo, các pháo thủ sẽ được đồng đội hỗ trợ nâng quả pháo lên, sau đó, pháo thủ chính phụ trách gieo thực hiện động tác gieo quả pháo xuống đất. Manh pháo văng xuống càng dài, tiếng hò reo và vỗ tay càng lớn. Tiếng “nổ” của quả pháo mỗi lần được gieo xuống cộng hưởng với sự cổ vũ của khán giả tạo nên không khí náo nhiệt tưng bừng.

Tại lễ hội đình Trịnh Xuyên, trong dòng người cổ vũ các pháo thủ đội thi của thôn Do Nghĩa thực hiện gieo quả pháo cuối cùng kết thúc phần thi, chúng tôi gặp một cụ ông đang rất chăm chú. Cụ cho biết, năm nay đã bước sang tuổi 91. Cụ biết đến pháo đất từ năm 17 tuổi và ở đâu có hội thi pháo đất đều tham gia cùng thôn đến năm 80 tuổi, sức yếu mới nhường sân chơi cho những lứa pháo thủ trẻ hơn. Tuy không còn tham gia thi đấu nhưng mỗi khi hội làng, nghe tiếng pháo đất rền vang, cụ lại ra sân đình dõi theo và chung vui với mọi người.

Pháo thủ Nguyễn Văn Chiễu, thành viên đội pháo thôn Do Nghĩa - đội vô địch tại hội thi pháo đất Lễ hội đình Trịnh Xuyên hai năm liền (năm 2024 và 2025) chia sẻ, ông biết đến pháo đất từ bé và mê say đến nay, hầu như không năm nào bỏ lỡ hội thi.

“Đầu tiên, tôi chỉ đến hội làng xem các cụ đánh pháo. Về sau, tôi và anh em khác được các cụ chỉ bảo cách chơi, cách lấy đất, làm đất. Trước kia, đất chỉ dùng một năm nhưng những năm gần đây, chúng tôi bảo quản kỹ và đã dùng được 4 năm”, ông Nguyễn Văn Chiễu chia sẻ.

Các pháo thủ chuẩn bị ra pháo. Ảnh: Mạnh Tú/TTXVN

Thôn Trịnh Xuyên nơi có đình Trịnh Xuyên được xem là cái nôi của pháo đất Ninh Giang. Thành tích đội pháo đất thôn Trịnh Xuyên nổi tiếng trong tỉnh bởi truyền thống chơi pháo đất được các thế hệ người dân làng Trịnh Xuyên gìn giữ.

Pháo thủ Nguyễn Đức Bôn - đội trưởng đội pháo đất thôn Trịnh Xuyên cho biết, gia đình ông có 9 người, tất cả đều biết chơi pháo đất, kể cả phụ nữ. Ông Bôn năm nay đã 55 tuổi nhưng vẫn rất say mê bộ môn này.

Lý giải về sức hấp dẫn của trò chơi pháo đất, ông Bôn cho biết, không chỉ mang lại sức khỏe cho người dân, trò chơi và hội thi pháo đất còn là chất keo làm gia tăng tình đoàn kết giữa các làng, xã.

Đội pháo thôn Trịnh Xuyên có hơn 30 thành viên. Từ năm 2011 đến nay, đội pháo Trịnh Xuyên đã 8 lần vô địch Hội thi do tỉnh tổ chức.

Bí quyết để vô địch là các thành viên tập luyện rất bền bỉ. Trong đội, anh em rất gắn kết và hiểu ý nhau...

Đào tạo thế hệ kế cận

Pháo đất là trò chơi dân gian lâu đời xuất phát từ các vùng nông thôn ở Hải Dương. Có nhiều giả thuyết về sự ra đời của trò chơi này. Trong đó, có truyền thuyết kể rằng, trong trận đánh giặc Nguyên Mông năm 1288, để cứu con voi chiến của Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn, nhân dân đã ném đất xuống khúc sông Luộc nơi tiếp giáp Hải Phòng, Thái Bình để voi thoát lên. Về sau, những lúc nông nhàn, người dân thường tụ tập diễn lại cảnh này.

Trong tâm niệm của người dân Hải Dương, trò chơi pháo đất thể hiện tinh thần thượng võ của dân tộc cũng là để trai tráng trong làng rèn luyện sức khỏe. Trong các hội thi, tiếng pháo nổ to sẽ dự báo mùa mùa màng bội thu, công việc thuận lợi.

Các pháo thủ ra pháo. Ảnh: Mạnh Tú/TTXVN

Hiện nay, nhiều nơi trong tỉnh Hải Dương vẫn gìn giữ, bảo tồn được trò chơi pháo đất như: Nghĩa An, Ứng Hòe, Tân Quang (Ninh Giang), Đức Xương (Gia Lộc), Minh Đức, Quang Khải (huyện Tứ Kỳ)… Thi pháo đất thường được các địa phương tổ chức vào dịp lễ hội tháng Giêng đến hết tháng Ba âm lịch.

Năm 2023, pháo đất xã Nghĩa An được tỉnh Hải Dương công nhận là sản phẩm OCOP 4 sao thuộc lĩnh vực văn hóa, du lịch. Nghệ nhân Nguyễn Đức Bôn chia sẻ, "từ khi trò chơi pháo đất của địa phương được công nhận là OCOP 4 sao, mọi người rất phấn khởi".

Cùng các đơn vị văn nghệ của thị trấn Ninh Giang, rối nước xã Hồng Phong, trò chơi pháo đất của xã Nghĩa An cùng biểu diễn đã làm phong phú thêm sản phẩm du lịch cho địa phương, thu hút du khách.

Các hội thi pháo đất đều nhận được sự ủng hộ tinh thần và vật chất của người dân, du khách đến xem. Đại diện đội pháo đất thôn Trịnh Xuyên cho rằng, để duy trì được môn này, các địa phương rất cần sự hỗ trợ. Đội rất vui mừng vì mới đây, ngành Văn hóa, Thể thao và Du lịch của tỉnh đã về khảo sát, hướng dẫn địa phương hoàn thiện hồ sơ để nhận hỗ trợ của tỉnh thời gian tới. Tin tưởng với sự quan tâm của ngành Văn hóa, Thể thao và Du lịch, các cấp chính quyền địa phương, trò chơi pháo đất - nét đẹp văn hóa trong lễ hội ở các miền quê Ninh Giang, Hải Dương sẽ được gìn giữ, phát triển.

Mạnh Minh (TTXVN)

Nguồn Tin Tức TTXVN : https://baotintuc.vn/van-hoa/dac-sac-tro-choi-phao-dat-ninh-giang-20250310191550777.htm