Áp dụng mức giảm trừ gia cảnh chung chưa công bằng
Về các khoản giảm trừ (Điều 10, Điều 11), đại biểu Nguyễn Hải Anh (Đồng Tháp) cho rằng, dự thảo đã bỏ con số cứng, quy định linh hoạt: “Chính phủ căn cứ biến động giá cả và thu nhập để điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh”. “Hiện nay, UBTVQH đã quyết định mức giảm trừ gia cảnh lên 15,5 triệu đồng/tháng cho người nộp thuế và 6,2 triệu cho người phụ thuộc, áp dụng từ kỳ tính thuế năm 2026. Đây là mức điều chỉnh rất hợp lý, thể hiện sự xem xét, cân nhắc và tính toán rất chặt chẽ của Chính phủ, Ủy ban Thường vụ Quốc hội”, đại biểu Hải Anh nhấn mạnh.
Cũng theo đại biểu, dự thảo Luật cho phép Chính phủ quy định mức giảm trừ nhưng chưa đặt ra “nguyên tắc định lượng tối thiểu”. Trong khi đó, chi phí sinh hoạt tại các đô thị lớn hiện đã vượt 20-25 triệu đồng/tháng với hộ gia đình có từ 3 - 4 thành viên. Nếu không có nguyên tắc gắn với chuẩn mức sống tối thiểu hoặc chuẩn nghèo đa chiều đô thị, việc điều chỉnh có thể chậm và thiếu tính dự báo.
Đại biểu Nguyễn Hải Anh (Đồng Tháp).
Do vậy, đại biểu Hải Anh đề nghị Cơ quan chủ trì soạn thảo xem xét bổ sung vào khoản 1 Điều 10: “Mức giảm trừ gia cảnh tối thiểu phải bảo đảm mức sống tối thiểu theo chuẩn nghèo đa chiều đô thị và được xem xét điều chỉnh ít nhất ba năm một lần. Đây là cách tiếp cận đang được Nhật Bản và Hàn Quốc áp dụng, khi mức miễn thuế cơ bản (Basic deduction) luôn gắn với chỉ số giá tiêu dùng (CPI) và được tự động điều chỉnh định kỳ”.
Đại biểu cũng đánh giá cao, lần đầu tiên dự thảo Luật cho phép giảm trừ các khoản chi y tế, học phí cho bản thân người nộp thuế và người phụ thuộc. Quy định này phù hợp với thông lệ của một số nước (như Thái Lan và Singapore, nơi người dân được trừ một phần học phí, chi chăm sóc y tế trước khi tính thuế). Tuy nhiên trên thực tế, người dân (người nộp thuế) còn gánh nặng lớn về nhà ở, chăm sóc người cao tuổi, bảo hiểm nhân thọ.
“Đề nghị Cơ quan chủ trì soạn thảo xem xét, mở rộng Điều 11 về phạm vi chi phí được giảm trừ theo hướng: (i) Cho phép giảm trừ lãi vay mua nhà ở duy nhất để ở; (ii) Giảm trừ chi chăm sóc người phụ thuộc là người cao tuổi, người khuyết tật; (iii) Giảm trừ phần phí bảo hiểm nhân thọ, bảo hiểm sức khỏe tự nguyện đến một mức trần nhất định, kèm điều kiện có hóa đơn, thanh toán không dùng tiền mặt”, đại biểu Nguyễn Hải Anh đề xuất.
Đại biểu Thái Thị An Chung (Nghệ An) cho rằng việc áp dụng mức giảm trừ gia cảnh chung cho mọi vùng miền là chưa công bằng. Chi phí sinh hoạt, giáo dục, y tế ở Hà Nội, Tp.HCM cao hơn nhiều so với các tỉnh như Nghệ An, Hà Tĩnh, nên cần áp dụng hệ số điều chỉnh vùng tương tự chính sách tiền lương tối thiểu vùng. Đại biểu đề nghị sửa đổi Điều 10, Khoản 1 về giảm trừ gia cảnh, theo hướng Chính phủ quy định mức giảm trừ gia cảnh cơ sở và hệ số điều chỉnh theo vùng, căn cứ biến động giá cả, thu nhập và chi phí sinh hoạt thực tế.
Về việc mở rộng diện thu nhập chịu thuế từ tiền lương, tiền công, đại biểu Thái Thị An Chung bày tỏ băn khoăn đối với việc quy định bổ sung thêm khoản tiền thù lao và các khoản lợi ích bằng tiền hoặc không bằng tiền dưới mọi hình thức. Đại biểu cho rằng, nếu quy định các khoản lợi ích bằng tiền hoặc không bằng tiền dưới mọi hình thức được áp dụng, thì cần làm rõ liệu các khoản hỗ trợ cụ thể, ví dụ như hỗ trợ ăn trưa của doanh nghiệp cho người lao động, có bị tính thuế hay không? Hoặc tiền quà Tết, tiền tặng bánh Trung thu, hoặc tiền thưởng cho con em người lao động nhân ngày 1/6…có được tính là các khoản lợi ích bằng tiền hoặc không bằng tiền hay không?
Băn khoăn biểu thuế lũy tiến từng phần chưa phù hợp
Dự án Luật Thuế TNCN (sửa đổi) đề xuất phương án rút ngắn biểu thuế lũy tiến từ 7 bậc xuống còn 5 bậc, đây là nội dung nhận được nhiều ý kiến phân tích sâu sắc tại tổ thảo luận. Đại biểu Nguyễn Thành Trung (Lào Cai) bày tỏ quan điểm đề nghị giữ quy định 7 bậc với khoảng cách các bậc là 5% như hiện nay, đồng thời nghiên cứu quy định phần thu nhập tính thuế ở mỗi bậc cho phù hợp.
Đại biểu Nguyễn Hữu Toàn (Lai Châu).
Đại biểu phân tích, dự thảo Luật đề xuất khoảng cách giữa các bậc có độ dốc khác nhau: bậc 1, 2, 3 cách nhau lên đến 10%, trong khi bậc 4, 5 chỉ còn 5%. Điều này dẫn đến việc những người có thu nhập ở bậc 2 và bậc 3 sẽ chịu áp lực thuế cao hơn so với quy định hiện hành, trong khi đây lại là nhóm đối tượng chiếm số đông, chủ yếu là người thuộc mức thu nhập trung lưu - nhóm đang cần khuyến khích trong nền kinh tế. Đại biểu cũng dẫn kinh nghiệm quốc tế cho thấy một số nước tương đồng trong khu vực vẫn giữ 7 bậc.
Trong khi đó, đại biểu Nguyễn Hữu Toàn (Lai Châu) lại ủng hộ phương án 5 bậc mà Chính phủ trình, cho rằng trong bối cảnh toàn cầu hóa, việc giữ tỷ lệ lũy tiến quá cao (đặc biệt ở các bậc thu nhập cao) có thể khiến những người có trình độ chuyên môn cao, thu nhập cao đăng ký nộp thuế ở nước ngoài để tránh đánh thuế trùng hoặc điều tiết quá lớn. Đại biểu nhận định việc giảm độ dốc lũy tiến (5, 10, 15, 25, 30, 35% cho 5 bậc) là một hình thức để khuyến khích những người có trình độ cao, có thu nhập cao đăng ký nộp thuế tại Việt Nam, đặc biệt trong xu hướng làm việc toàn cầu hiện nay.
Theo đại biểu Lương Văn Hùng (Quảng Ngãi), mức thuế này được ban hành từ năm 2007 (có hiệu lực từ năm 2009) khi thuế suất TNDN là 25%. Hiện nay, thuế TNDN đã giảm xuống 20% (thậm chí 15-17% cho doanh nghiệp nhỏ và vừa). Do đó, quy định mức thuế suất tối đa là 35% là quá cao và không khuyến khích được sự phát triển của tầng lớp siêu giàu hoặc chuyên gia chất lượng cao, dễ dẫn đến hành vi gian lận hoặc trốn thuế.
“Tôi kiến nghị rà soát với Luật Thuế TNDN và các quy định có liên quan khác để có quy định biểu thuế lũy tiến từng phần đảm bảo hợp lý, công bằng cho người nộp thuế giữa các nhóm thu nhập, trong đó cần giảm mức thuế suất cao nhất xuống dưới 25%”, đại biểu Lương Văn Hùng kiến nghị.
Huyền Châu