Tiếp tục Kỳ họp thứ 10, chiều 21/10, Quốc hội thảo luận tại tổ về các Báo cáo công tác nhiệm kỳ 2021-2026 của Chủ tịch nước, Chính phủ; dự thảo Báo cáo công tác nhiệm kỳ khóa XV của Quốc hội; các Báo cáo công tác nhiệm kỳ khóa XV của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội, Kiểm toán Nhà nước; các Báo cáo công tác nhiệm kỳ 2021-2026 của TAND tối cao, Viện KSND tối cao. Qua thảo luận, các đại biểu đánh giá, trong nhiệm kỳ, Quốc hội, Chính phủ, Chủ tịch nước, các cơ quan đã chủ động, sáng tạo, đổi mới mạnh mẽ, dám nghĩ dám làm, đặc biệt là trong hoàn thiện thể chế, cải cách hành chính, chuyển đổi số, ứng dụng AI, kiến tạo thể chế phát triển, khơi thông nguồn lực, chăm lo đời sống nhân dân và hội nhập sâu rộng.
Không còn tư duy "không quản được thì cấm”
Đánh giá cao những thành tựu tích cực về kinh tế - xã hội, an ninh quốc phòng, đối ngoại và an sinh xã hội giai đoạn 2021-2025 của đất nước, Chủ tịch Hội đồng Dân tộc Lâm Văn Mẫn nhấn mạnh, Quốc hội khóa XV hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ trong bối cảnh nhiều thách thức, khối lượng công việc rất lớn, đặc biệt là trong 4 kỳ họp cuối nhiệm kỳ. Đặc biệt, Quốc hội đã đổi mới mạnh mẽ tư duy lập pháp, không còn tư duy "không quản được thì cấm" mà đẩy mạnh phân cấp, phân quyền cho Chính phủ, các bộ, ngành, địa phương, tăng tính linh hoạt và khả thi trong quản lý nhà nước, đáp ứng yêu cầu thực tiễn, kịp thời tháo gỡ điểm nghẽn, khơi thông nguồn lực.
Cùng với đó, Quốc hội đã thực hiện nhiều đổi mới, đơn cử như thực hiện quy trình rút gọn, xem xét, thông qua các dự án luật tại một kỳ họp..., giúp tiết kiệm thời gian nhưng vẫn đảm bảo chất lượng, phát huy trí tuệ đại biểu. Đại biểu Lâm Văn Mẫn đề nghị Quốc hội Khóa XVI tiếp tục nghiên cứu rút ngắn quy trình lập pháp; tăng cường phản biện xã hội, tham gia của chuyên gia, người dân; Quốc hội tiếp tục là trụ cột kiến tạo thể chế, đáp ứng yêu cầu hội nhập, đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế một cách chủ động và có chiều sâu.
Đại biểu Lâm Văn Mẫn đề nghị Quốc hội Khóa XVI tiếp tục nghiên cứu rút ngắn quy trình lập pháp; tăng cường phản biện xã hội.
Đại biểu Nguyễn Thanh Phương (đoàn Cần Thơ) đánh giá cao việc Quốc hội đã ứng dụng mạnh mẽ công nghệ, chuyển đổi số, ứng dụng trí tuệ nhân tạo vào hoạt động, từ hàng chồng tài liệu mỗi phiên họp trong các nhiệm kỳ trước đến nay toàn bộ tài liệu kỳ họp đã "nằm gọn" trong một chiếc máy tính bảng với nhiều công nghệ hiện đại hỗ trợ hiệu quả cho đại biểu Quốc hội.
Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn phát biểu cho biết, Quốc hội đã có những chuyển biến lớn trong hoạt động, nhất là trong hơn 1 năm qua. Đặc biệt, Quốc hội đã đổi mới mạnh mẽ tư duy xây dựng pháp luật, quy trình xây dựng, đẩy mạnh chuyển đổi số, số hóa, ứng dụng trí tuệ nhân tạo rất hiệu quả vào hoạt động xây dựng pháp luật; chủ động, sáng tạo, tích cực, chuẩn bị từ sớm từ xa. Quốc hội đã phát huy vai trò “đi trước một bước về thể chế”, phản ứng kịp thời với những tình huống mới, đáp ứng yêu cầu thực tiễn cuộc sống; các chính sách luôn lấy người dân, doanh nghiệp làm trung tâm, tích cực tháo gỡ khó khăn, vướng mắc để góp phần giải phóng sức sản xuất, huy động, sử dụng hiệu quả mọi nguồn lực cho sự nghiệp phát triển đất nước. Nhờ đó, trong thời gian ngắn, Quốc hội đã thông qua được số lượng luật, nghị quyết rất lớn, bảo đảm về chất lượng.
Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn cho biết, Quốc hội đã phát huy vai trò đi trước một bước về thể chế.
Chủ tịch Quốc hội mong muốn, Quốc hội Khóa XVI đổi mới hơn nữa trong tư duy xây dựng pháp luật, đổi mới hơn nữa trong cách làm, đổi mới hơn nữa trong thực hiện quy chế, chương trình các kỳ họp để đạt mục tiêu cuối cùng là hiệu quả, chất lượng các luật, nghị quyết được Quốc hội thông qua thực sự đi vào cuộc sống, đáp ứng được yêu cầu thực tiễn. Trên cơ sở định hướng của cấp thẩm quyền, trên cơ sở Chính phủ trình, Quốc hội tiếp tục giải quyết những vấn đề cấp bách, then chốt để tháo gỡ các điểm nghẽn đối với sự phát triển của đất nước, như Bác Hồ đã căn dặn “không có việc gì khó, chỉ sợ lòng không bền, đào núi và lấp biển, quyết chí ắt làm nên”.
Chụp ảnh, quay video rồi chia sẻ tràn lan trên mạng xã hội dễ bị tội phạm lợi dụng
Thảo luận tại tổ, đại biểu Nguyễn Minh Đức (đoàn TP Hồ Chí Minh) cho rằng tình trạng “bắt cóc online”, lừa đảo qua mạng thực sự là một vấn đề rất nghiêm trọng, các thủ đoạn lừa đảo rất đa dạng, từ gọi điện, video call, gửi hình ảnh, tin nhắn, đường link giả... Tất cả đều được thiết kế tinh vi. Đáng chú ý, các đối tượng thường giả danh công an, kiểm sát, tòa án, hoặc các cơ quan thực thi pháp luật khác và nhắm chủ yếu đến những người yếu thế như người cao tuổi ít am hiểu công nghệ, trẻ em, thiếu niên...
“Chúng tôi muốn nhấn mạnh và mong báo chí truyền tải mạnh mẽ thông điệp rằng pháp luật không có bất kỳ quy định nào cho phép lực lượng Công an, kiểm sát, tòa án, thuế vụ hay ngân hàng… làm việc với người dân qua điện thoại, video call hay mạng xã hội. Nếu người dân có liên quan đến vụ việc pháp lý thì các cơ quan chức năng chỉ làm việc thông qua giấy mời hoặc giấy triệu tập có đóng dấu đỏ, gửi trực tiếp hoặc qua bưu điện” – đại biểu Nguyễn Minh Đức nhấn mạnh.
Đại biểu Nguyễn Minh Đức khẳng định pháp luật không cho phép lực lượng Công an, kiểm sát, tòa án, thuế vụ hay ngân hàng… làm việc với người dân qua điện thoại, video call hay mạng xã hội.
Tiếp tục phân tích về các thủ đoạn của các đối tượng phạm tội, đại biểu Nguyễn Minh Đức cho biết các đối tượng thường mặc trang phục Công an, viện kiểm sát, thẩm phán, rồi giơ giấy tờ giả có dấu đỏ để tạo niềm tin - nhưng tất cả đều là giả mạo. "Vậy tại sao nhiều người vẫn bị lừa?" – đại biểu nêu câu hỏi và cho biết, qua nắm bắt thực tế ở các địa phương thì có hai nguyên nhân chính. Thứ nhất, người dân thiếu hiểu biết pháp luật, không biết rằng nhà nước không cho phép làm việc qua điện thoại hay video. Thứ hai, các đối tượng tội phạm nắm bắt và thao túng tâm lý nạn nhân rất khéo, đặc biệt là với những người ít hiểu biết.
Đại biểu bày tỏ lo ngại là tình trạng chụp ảnh, quay video rồi chia sẻ tràn lan trên mạng xã hội. Điều này đã tạo điều kiện cho các đối tượng xấu sử dụng công nghệ AI để thu thập dữ liệu cá nhân, phân tích và khai thác thông tin. "Chỉ cần một vài video hoặc cuộc gọi qua hình ảnh, hệ thống AI của chúng có thể phân tích hành vi, nhận diện cảm xúc và đọc được tâm lý người dùng. Chỉ sau ba lần tương tác, AI đã có thể nắm bắt đặc điểm tâm lý, từ đó xây dựng kịch bản và thao túng tâm lý nạn nhân" – đại biểu Nguyễn Minh Đức phân tích và cho biết, khi đã kiểm soát được tâm lý, các đối tượng thường lợi dụng những người từng có hành vi vi phạm đạo đức hoặc pháp luật, hoặc những người có tiền, để dụ dỗ, khống chế. Những người này có thể dẫn dụ nạn nhân đến địa điểm định sẵn, khiến họ tự rơi vào bẫy – và đây chính là hình thức "'bắt cóc online".
Đại biểu Nguyễn Minh Đức chia sẻ, Quốc hội thông qua Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân, trong đó cơ quan thẩm tra đã làm việc rất kỹ lưỡng, tính toán mọi phương án. Ví dụ, dữ liệu về vị trí định vị cá nhân cũng được quy định là thông tin bí mật, việc chia sẻ vị trí qua điện thoại mà không được phép là vi phạm pháp luật. Các doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp nước ngoài, khi lắp camera giám sát nhân viên trong văn phòng, phải tuân thủ nghiêm quy định, tránh việc thu thập và phân tích hành vi để bán dữ liệu cá nhân ra bên ngoài.
"Như vậy, luật đã được xây dựng rất chặt chẽ nhằm bảo vệ từng cá nhân trước nguy cơ bị xâm phạm dữ liệu và lạm dụng công nghệ" – đại biểu chia sẻ và thông tin đợt này, Quốc hội đang chuẩn bị thảo luận và thông qua Luật An ninh mạng, Luật Bảo vệ bí mật Nhà nước cùng nhiều nội dung khác liên quan đến việc bảo vệ an toàn thông tin và dữ liệu cá nhân.
Đại biểu Nguyễn Minh Hoàng đề nghị cần biện pháp đảm bảo an ninh mạng như thế nào cho hiệu quả
Cũng quan tâm đến nội dung này, đại biểu Nguyễn Minh Hoàng (đoàn TP Hồ Chí Minh) cho biết hiện nay, tình trạng xuống cấp về đạo đức, văn hóa ứng xử, đặc biệt là trên không gian mạng là một vấn đề rất đáng quan tâm. Hàng ngày, mở các báo mạng ra đều thấy tràn ngập những thông tin tiêu cực trong xã hội nhất là liên quan đến giới trẻ. Đặc biệt, tình trạng "bắt cóc online" diễn ra hết sức nguy hiểm, khiến người dân bất an.
“Học sinh, sinh viên muốn có kỹ năng sống thì phải được tương tác với xã hội. Nhưng bây giờ, nhiều cha mẹ lại không muốn con trẻ ra ngoài, không muốn tương tác vì sợ rằng chỉ cần bước ra xã hội là có thể bị mất con. Như vậy, con em chúng ta đang trở thành những “con gà công nghiệp”. Đây là vấn đề rất đáng suy nghĩ, đặt ra yêu cầu cấp thiết về biện pháp đảm bảo an ninh mạng như thế nào cho hiệu quả” – đại biểu nói.
Phương Thủy