Đại biểu Nguyễn Phương Thủy (Đoàn Hà Nội). Ảnh: Media Quốc hội
Theo đại biểu Nguyễn Phương Thủy (Đoàn Hà Nội), việc trùng lặp giữa các loại quy hoạch, đặc biệt giữa quy hoạch tỉnh và quy hoạch chung đô thị, là vấn đề không mới nhưng bộc lộ rõ hơn sau khi sắp xếp đơn vị hành chính.
Bà Thủy lý giải, đô thị là một không gian chức năng với các đặc trưng như mật độ dân số cao, tỷ lệ lao động phi nông nghiệp, mức độ phát triển hạ tầng; còn đơn vị hành chính chỉ là cách phân chia đơn vị lãnh thổ để phục vụ yêu cầu quản lý về mặt hành chính của Nhà nước.
"Nhưng theo cách chúng ta đang làm và vẫn đang được quy định trong dự thảo Luật thì nơi nào mang tên ‘thành phố’ đều được xem là một đô thị, bất kể tính chất đô thị thực tế của từng khu vực ở bên trong. Hệ quả là phạm vi quy hoạch đô thị bị mở rộng một cách cơ học, trùm lên cả những vùng thuần nông vốn không mang đặc trưng đô thị,” bà Thủy nói.
Đại biểu chỉ thực tế phát triển đô thị cho thấy sự chênh lệch rõ rệt giữa tên gọi hành chính và tính chất đô thị. Chẳng hạn, Quảng Ninh có tỷ lệ đô thị hóa 75% với quá nửa đơn vị hành chính là phường, trong khi một số thành phố trực thuộc Trung ương sau khi sắp xếp đơn vị hành chính lại thấp hơn nhiều, như Hải Phòng 50%, Đà Nẵng trên 54%, Cần Thơ chỉ xấp xỉ 40%.
“Chính sự lệch pha giữa cái ‘vỏ’ hành chính và cái ‘ruột’ đô thị là nguyên nhân gốc rễ dẫn tới các xung đột trong hệ thống quy hoạch, tạo ra sự trùng lặp giữa quy hoạch” bà Thủy nói.
Theo nữ đại biểu, nếu vẫn duy trì quy hoạch chung thành phố theo địa giới đơn vị hành chính thì bản quy hoạch này sẽ tiếp tục mô tả lại gần như toàn bộ cấu trúc không gian đã được quy hoạch tỉnh định hướng. Bởi cả hai quy hoạch đều trình bày về bố trí không gian phát triển, quy mô sử dụng đất, phân khu chức năng, hệ thống hạ tầng kỹ thuật khung, yêu cầu về bảo vệ môi trường, chỉ khác nhau ở cách diễn đạt.
"Có thực tế là khi một dự án cần điều chỉnh quy hoạch cục bộ, cơ quan chức năng buộc phải xem xét cả quy hoạch tỉnh và quy hoạch chung thành phố. Nếu hai bản quy hoạch không khớp về chỉ tiêu dân số, đất đai hay hạ tầng thì thủ tục xem xét, xin ý kiến, điều chỉnh lại kéo dài thêm nhiều tháng. Đặc biệt ở những đô thị lớn, phát triển mạnh, độ trễ này có thể làm mất cơ hội đầu tư, hạn chế khả năng cạnh tranh của địa phương,” đại biểu Nguyễn Phương Thủy nêu hệ lụy của việc chồng chéo.
Từ những phân tích trên, bà Thủy đề nghị không nên tiếp tục quy định về quy hoạch chung thành phố và các nội dung cần thiết nên được tích hợp ngay trong quy hoạch tỉnh. Luật chỉ nên quy định lập quy hoạch chung đô thị đối với các đô thị thuộc hệ thống đô thị quốc gia hoặc các đô thị mới dự kiến hình thành. “Quy hoạch đô thị cần được xây dựng theo đúng bản chất đô thị, xác định trên cơ sở không gian phát triển, tính chất, chức năng, vai trò, vị trí trong hệ thống đô thị quốc gia, không giới hạn trong một đơn vị hành chính,” đại biểu nêu đề xuất.
Đề xuất không cần quy hoạch chi tiết với dự án đặc thù
Đại biểu Nguyễn Hoàng Bảo Trân (Đoàn TP HCM). Ảnh: Media Quốc hội
Cũng góp ý về việc chồng chéo quy hoạch, đại biểu Nguyễn Hoàng Bảo Trân (Đoàn TP HCM) cho biết, sự thiếu thống nhất giữa quy hoạch chung, quy hoạch phân khu và quy hoạch chi tiết đã khiến quá trình triển khai dự án đầu tư bị kéo dài. “Nhiều địa phương phản ánh tình trạng quy hoạch chờ quy hoạch, dự án không thể triển khai vì phải chờ các quy hoạch khác nhau được phê duyệt hoặc hoàn chỉnh,” bà Trân nói.
Đại biểu còn chỉ ra thực trạng, tại nhiều xã, đặc biệt là vùng nông thôn phát triển nhanh, quy hoạch chung xây dựng xã và quy hoạch nông thôn mới không theo kịp sự thay đổi dân cư, sản xuất và đất đai. Điều này dẫn đến tình trạng quy hoạch treo, đất nông nghiệp xen kẽ trong khu dân cư hoặc không bố trí được đất cho các hoạt động thương mại - dịch vụ.
“Nhiều xã không có đủ nguồn lực để tự lập hoặc điều chỉnh quy hoạch khiến hồ sơ quy hoạch thiếu tính thời sự, gây khó khăn cho công tác quản lý đầu tư và cấp phép xây dựng,” đại biểu chỉ ra bất cập.
Một bất cập khác, theo đại biểu Nguyễn Hoàng Bảo Trân, là quy định bắt buộc lập quy hoạch chi tiết tỷ lệ 1/500 chưa phù hợp với những dự án mang tính chất hạ tầng kỹ thuật đặc thù. Bà ví dụ, hệ thống kho xăng dầu, kho dự trữ năng lượng quốc gia, kho khí thiên nhiên hóa lỏng, kho hóa chất... vốn đã có yêu cầu rất chặt chẽ theo quy chuẩn phòng cháy chữa cháy và an toàn kỹ thuật nhưng vẫn phải nộp hồ sơ quy hoạch 1/500 theo thủ tục chung là chưa phù hợp.
Đại biểu đề nghị dự thảo luật cần bổ sung một cơ chế linh hoạt hơn cho nhóm dự án có đặc thù kỹ thuật cao. Theo bà, điều chỉnh này không hề làm suy giảm vai trò quản lý của Nhà nước mà ngược lại, sẽ cắt giảm được các thủ tục chồng chéo không cần thiết.
Đinh Nhung