Quang cảnh kỳ họp thứ 9
Tại phiên thảo luận, các đại biểu cơ bản tán thành với chủ trương trong dự thảo nghị quyết; cho rằng đây là một chính sách an sinh xã hội có ý nghĩa nhân văn sâu sắc, nhận được sự quan tâm, mong đợi và ủng hộ của đông đảo cử tri, nhân dân cả nước. Chính sách này thể hiện rõ quan điểm, đường lối nhất quán của Đảng và Nhà nước trong việc coi giáo dục là quốc sách hàng đầu, là nền tảng để xây dựng nguồn nhân lực chất lượng cao, phục vụ công cuộc phát triển đất nước, nhất là trong bối cảnh hiện nay khi khoa học - kỹ thuật, công nghệ phát triển mạnh mẽ, đặt ra yêu cầu rất cao về nguồn nhân lực.
Các đại biểu nhấn mạnh, việc miễn học phí đối với học sinh mầm non và phổ thông không chỉ giúp giảm gánh nặng tài chính cho các gia đình, bảo đảm quyền tiếp cận giáo dục của mọi trẻ em, mà còn tạo thêm động lực cho xã hội cùng chung tay đầu tư cho giáo dục, góp phần xây dựng một xã hội học tập, phát triển bền vững.
Đại biểu Trịnh Thị Tú Anh - Đoàn Lâm Đồng phát biểu
Tham gia góp ý, đại biểu Trịnh Thị Tú Anh bày tỏ sự nhất trí và ủng hộ mạnh mẽ chủ trương miễn học phí cho học sinh mầm non và phổ thông. Đây là một chủ trương mang ý nghĩa nhân văn sâu sắc của Đảng và Nhà nước ta, thể hiện bước tiến lớn của Việt Nam trong việc xây dựng nền giáo dục công bằng, nhân văn và bền vững. Việc miễn học phí sẽ mang lại những lợi ích to lớn, không chỉ giúp giảm gánh nặng tài chính cho hàng triệu gia đình, đặc biệt là những gia đình có hoàn cảnh khó khăn, mà còn góp phần quan trọng vào việc đảm bảo quyền được học tập của mọi trẻ em, không phân biệt hoàn cảnh kinh tế. Đây là tiền đề vững chắc để nâng cao dân trí, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao cho đất nước trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc. Miễn học phí cũng thể hiện sự quan tâm sâu sắc của Đảng và Nhà nước đối với thế hệ tương lai, là sự đầu tư chiến lược vào con người - yếu tố trung tâm của mọi sự phát triển.
Tuy nhiên, bên cạnh những lợi ích to lớn đó, đại biểu cũng không khỏi có những băn khoăn trăn trở về việc triển khai thực hiện chủ trương quan trọng này: Liệu việc miễn học phí có phần nào đó làm giảm chất lượng đào tạo hay không? Áp lực tài chính đè nặng có làm giảm các khoản chi cho hoạt động chuyên môn, cơ sở vật chất, trang thiết bị, hay thậm chí ảnh hưởng đến chế độ đãi ngộ cho giáo viên hay không? Điều này nếu xảy ra, dù không mong muốn, nhưng sẽ trực tiếp tác động đến chất lượng giáo dục, đi ngược lại mục tiêu nâng cao chất lượng nguồn nhân lực. Hơn nữa, sự thiếu hụt đầu tư hạ tầng còn tạo ra khoảng cách chất lượng giữa các vùng miền, đặc biệt là giữa khu vực thành thị và nông thôn. Những trường học ở khu vực khó khăn, vốn đã thiếu thốn, sẽ càng khó khăn hơn trong việc tiếp cận nguồn vốn đầu tư để cải thiện điều kiện giảng dạy và học tập.
Thêm vào đó, tôi cũng quan ngại về nguy cơ phát sinh các khoản thu "tự nguyện" không đúng quy định. Lịch sử đã cho thấy, khi có một khoản thu chính thức bị loại bỏ, có thể xuất hiện các hình thức khác để bù đắp thiếu hụt tài chính, thông qua các loại quỹ "tự nguyện" hoặc các khoản đóng góp không minh bạch. Điều này không chỉ gây bức xúc trong phụ huynh mà còn làm mất đi ý nghĩa tốt đẹp của chính sách miễn học phí. Cuối cùng, tình trạng dạy thêm, học thêm có thể trở nên phức tạp hơn. Khi chất lượng giáo dục chính khóa có nguy cơ bị ảnh hưởng hoặc khi phụ huynh vẫn lo lắng về chất lượng, nhu cầu cho con em đi học thêm để bù đắp kiến thức có thể gia tăng. Nếu không được quản lý chặt chẽ, tình trạng dạy thêm tràn lan, biến tướng sẽ tiếp tục gây áp lực về tài chính và thời gian cho học sinh và gia đình.
Để chủ trương miễn học phí thực sự phát huy hiệu quả tối đa và khắc phục được những lo ngại trên, đại biểu Trịnh Thị Tú Anh nêu 3 kiến nghị:
Thứ nhất, cần có một chiến lược tài chính tổng thể và dài hạn, không chỉ tập trung vào bù đắp học phí mà còn phải đảm bảo đủ nguồn lực cho việc đầu tư phát triển hạ tầng giáo dục. Điều này có thể đòi hỏi sự đa dạng hóa nguồn vốn, khuyến khích xã hội hóa đầu tư vào giáo dục một cách minh bạch, và phân bổ ngân sách một cách linh hoạt, ưu tiên những nơi có nhu cầu cấp thiết nhất. Đồng thời, cần xây dựng lộ trình tăng chi ngân sách cho giáo dục một cách rõ ràng và minh bạch.
Thứ hai, cần đổi mới cơ chế tài chính giáo dục, phân cấp và tự chủ đi đôi với kiểm soát chặt chẽ. Điều này bao gồm phân cấp mạnh mẽ hơn cho các địa phương và nhà trường trong quản lý tài chính, cho phép họ chủ động sử dụng ngân sách được giao một cách hiệu quả.
Thứ ba, cần xây dựng quy định rõ ràng, minh bạch về các khoản thu ngoài học phí (nếu có), kiểm soát chặt chẽ các khoản thu "tự nguyện", nghiêm cấm mọi hình thức lạm thu dưới danh nghĩa tự nguyện. Áp dụng nguyên tắc công khai, minh bạch trong mọi hoạt động thu chi của nhà trường để phụ huynh và xã hội có thể giám sát là điều thiết yếu. Bên cạnh đó, việc nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên và cải thiện môi trường dạy học là vô cùng quan trọng. Chúng ta cần tiếp tục đầu tư vào đào tạo, bồi dưỡng giáo viên, nâng cao năng lực chuyên môn và đạo đức nghề nghiệp, đồng thời có chính sách đãi ngộ hợp lý để giáo viên yên tâm công tác, toàn tâm toàn ý với sự nghiệp "trồng người". Nâng cấp cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học hiện đại, tạo môi trường học tập tốt nhất cho học sinh, giảm thiểu áp lực cho việc học thêm cũng là một giải pháp không thể thiếu.
Việc miễn học phí cho học sinh mầm non và phổ thông là một chủ trương lớn, có ý nghĩa lịch sử. Để chủ trương này thực sự đi vào cuộc sống, mang lại lợi ích thiết thực cho nhân dân và góp phần nâng cao chất lượng giáo dục, rất cần sự đồng lòng, quyết tâm cao độ của toàn xã hội, đặc biệt là sự vào cuộc quyết liệt của Chính phủ, các bộ, ngành và địa phương trong việc xây dựng và thực thi các giải pháp đồng bộ, khắc phục hiệu quả những thách thức đã được nêu ra.
Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh phát biểu kết luận
Kết luận phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh ghi nhận những ý kiến xác đáng của các đại biểu Quốc hội về Dự thảo Nghị quyết về miễn, hỗ trợ học phí đối với trẻ em mầm non, học sinh phổ thông, người học chương trình giáo dục phổ thông tại các cơ sở giáo dục trong hệ thống giáo dục quốc dân. Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh cho rằng, dù điều kiện kinh tế - xã hội của đất nước còn nhiều khó khăn nhưng chính sách này đã thể hiện sự quan tâm sâu sắc, tầm nhìn chiến lược của Đảng, Nhà nước đối với sự nghiệp giáo dục vì sự phát triển bền vững của quốc gia và hạnh phúc của nhân dân. Sự đồng thuận cao trong Quốc hội cũng phản ánh sự đồng lòng, đồng thuận trong xã hội đối với một chủ trương lớn, hợp lòng dân và đúng đòi hỏi của thực tiễn. Đề nghị Chính phủ phối hợp chặt chẽ, hiệu quả với Ủy ban Văn hóa và Xã hội, các cơ quan có liên quan tiếp tục rà soát kỹ lưỡng, tiếp thu đầy đủ các ý kiến của các đại biểu Quốc hội, hoàn thiện Dự thảo nghị quyết với tinh thần trách nhiệm cao nhất.
NGUYỆT THU