Đại chiến giữa các gã khổng lồ công nghệ ở Trung Quốc

6 giờ trướcBài gốc

Thị trường công nghệ Trung Quốc đầy lợi nhuận nhưng cạnh tranh rất khốc liệt

Sự kiện ByteDance, công ty mẹ của TikTok, chính thức tham gia vào thị trường phần cứng; với việc ra mắt chiếc điện thoại thông minh tích hợp trí tuệ nhân tạo (AI) vào tuần trước. Việc này không chỉ tạo nên cơn sốt trên các diễn đàn công nghệ, mà còn ngay lập tức vấp phải sự phản kháng quyết liệt từ các đối thủ sừng sỏ như Tencent và Alibaba.

Đằng sau những lo ngại bề nổi về rủi ro bảo mật là một nỗi sợ hãi hiện hữu hơn nhiều, đối với các đế chế internet cũ. Khả năng người dùng sẽ dành ít thời gian hơn trên nền tảng của họ. Đe dọa trực tiếp đến mô hình kinh doanh cốt lõi đã tồn tại hàng thập kỷ qua.

Kẻ xâm nhập hệ sinh thái và lá chắn an ninh của những "gã khổng lồ"

Chiếc điện thoại đang là tâm điểm của mọi sự chú ý mang tên Nubia M153. Một sản phẩm được phát triển dựa trên sự hợp tác chiến lược giữa ByteDance và ZTE - nhà sản xuất thiết bị viễn thông lâu đời chạy trên hệ điều hành Android. Điểm đặc biệt khiến thiết bị này trở nên khác biệt và gây tranh cãi nằm ở trợ lý ảo Doubao Mobile Assistant.

Được vận hành bởi mô hình ngôn ngữ lớn Doubao, do chính ByteDance phát triển, trợ lý ảo này được cấp quyền truy cập hoạt động cực kỳ rộng rãi trên toàn bộ hệ thống điện thoại. Người dùng có thể kích hoạt "bộ não" này thông qua ứng dụng Doubao, ra lệnh bằng giọng nói hoặc đơn giản là nhấn một nút bấm vật lý ở cạnh bên thiết bị.

Trong một video demo chính thức đầy ấn tượng, chiếc điện thoại đã trình diễn khả năng nhận diện một sản phẩm bất kỳ từ bài đăng trên mạng xã hội. Sau đó, tự động so sánh giá cả trên nhiều nền tảng thương mại điện tử khác nhau. Và, cuối cùng là đặt hàng tại nơi có giá thấp nhất.

Dù người dùng vẫn phải thực hiện bước thanh toán cuối cùng một cách thủ công, nhưng quy trình tự động hóa gần như trọn vẹn này đã vẽ ra một viễn cảnh tiện lợi chưa từng có. Ngoài ra, Doubao còn có thể thực hiện các mệnh lệnh phức tạp như xóa phông nền lộn xộn khỏi một bức ảnh cụ thể trong album hay ghi nhớ sở thích cá nhân và thông tin riêng tư của người dùng một khi chức năng bộ nhớ được kích hoạt thủ công.

Sức hút của công nghệ mới là không thể chối cãi. Với số lượng phát hành giới hạn chỉ 30.000 chiếc, mẫu điện thoại có giá 3.499 nhân dân tệ (khoảng 495 USD) này đã nhanh chóng cháy hàng. Thậm chí, trên các thị trường chợ đen, giá của thiết bị đã bị đội lên thêm 1.000 nhân dân tệ, chứng tỏ sự khao khát trải nghiệm AI vật lý của người dùng Trung Quốc lớn đến mức nào.

Tuy nhiên, niềm vui ngắn chẳng tày gang, người dùng sớm nhận ra thực tế phũ phàng khi trợ lý ảo Doubao bị chặn đứng bởi hàng loạt ứng dụng thiết yếu như ứng dụng ngân hàng, WeChat của Tencent, Taobao của Alibaba và Alipay của Ant Group. WeChat đã phát đi thông báo rằng họ không thực hiện bất kỳ hành động cụ thể nào nhằm vào Doubao, nhưng rất có thể trợ lý này đã bị gắn cờ bởi các hệ thống kiểm soát rủi ro và bảo mật tiêu chuẩn.

Lý giải cho phản ứng phòng thủ này, một giám đốc điều hành cấp cao về bảo mật từ một nền tảng thanh toán hàng đầu đã chia sẻ với Nikkei Asia rằng Doubao đã được cấp những quyền hạn quá rộng, rộng đến mức nó có thể mở và thao tác trên hầu như bất kỳ ứng dụng nào mà không cần dựa vào giao diện lập trình ứng dụng (API) chính thống. Vị này nhấn mạnh mối lo ngại lớn nhất nằm ở vấn đề trách nhiệm pháp lý.

Nếu một người dùng khiếu nại rằng họ đã chuyển tiền cho sai người sau khi ra lệnh cho Doubao thực hiện giao dịch, thì ai sẽ là người chịu trách nhiệm: người dùng, ByteDance hay nền tảng thanh toán? Các ứng dụng tài chính vốn dĩ đã phải đối mặt với các quy định quản lý nghiêm ngặt hơn nhiều so với ứng dụng thông thường và các ngân hàng thậm chí còn chịu mức độ kiểm soát rủi ro cao hơn nữa. Do đó, việc cho phép một "bên thứ ba" can thiệp sâu vào quy trình giao dịch là một rủi ro không thể chấp nhận được.

Hơn nữa, quyền kiểm soát dữ liệu nhạy cảm của cá nhân cũng là một vấn đề nhức nhối. Theo quan điểm của giới chuyên môn, Bắc Kinh sẽ không bao giờ cho phép các thông tin tối mật như khoản tiết kiệm cá nhân hay danh sách người thụ hưởng chuyển tiền thường xuyên rơi vào tay kiểm soát của một tập đoàn công nghệ tư nhân như ByteDance. Việc các nhà sản xuất điện thoại lớn như Huawei và Xiaomi từ chối cấp cho Doubao quyền hạn sâu rộng như vậy trên thiết bị của họ cũng là điều dễ hiểu, bởi chính họ cũng đang phát triển các trợ lý AI riêng.

Đó chính là lý do ByteDance buộc phải chọn bắt tay với một nhà sản xuất nhỏ hơn như ZTE để hiện thực hóa tham vọng của mình. Trước làn sóng phản đối dữ dội, ByteDance đã phải lùi một bước khi thông báo tạm ngưng một số tính năng AI liên quan đến trò chơi, ngân hàng và thanh toán trực tuyến nhằm đảm bảo công nghệ có một tương lai vững chắc hơn, đồng thời cam kết thiết lập các nguyên tắc hoạt động AI an toàn và minh bạch.

Cuộc chiến giành "con mắt" người dùng và sự sụp đổ của những bức tường vô hình

Mặc dù quyền riêng tư và bảo mật là những lý do chính đáng nhất để các đối thủ dựng lên rào chắn ngăn cản Doubao, nhưng giới chuyên gia nhận định rằng đó chỉ là phần nổi của tảng băng chìm. Tham vọng bành trướng của Doubao thực sự đang đe dọa trực tiếp đến mô hình kinh doanh hái ra tiền của các gã khổng lồ công nghệ khác.

Zhou Hongyi, người đồng sáng lập công ty an ninh mạng Qihoo 360, đã thẳng thắn nhận định rằng trợ lý di động Doubao sẽ là lời thách thức trực tiếp đối với những "hào lũy" kinh tế của các công ty internet lớn, những đơn vị vốn sống dựa vào quảng cáo và thời gian lưu lại của người dùng trên ứng dụng.

Ông Zhou vẽ ra một viễn cảnh khiến các lãnh đạo tại Meituan hay Alibaba phải mất ăn mất ngủ: khi AI có thể trực tiếp so sánh giá và đặt hàng, người dùng sẽ không còn cần phải mở ứng dụng, lướt qua hàng loạt sản phẩm và quan trọng nhất là không còn phải xem bất kỳ quảng cáo nào. Điều này đồng nghĩa với việc dòng doanh thu khổng lồ từ quảng cáo hiển thị và tiếp thị liên kết có nguy cơ bị cắt đứt.

Người dùng sẽ chỉ quan tâm đến kết quả cuối cùng mà AI mang lại, thay vì bị cuốn vào các thuật toán gợi ý mua sắm hay các nội dung giải trí được cài cắm khéo léo để giữ chân họ. Đây chính là đòn đánh chí mạng vào nền kinh tế chú ý (attention economy) mà các siêu ứng dụng Trung Quốc đã dày công xây dựng.

Điều gì sẽ xảy ra tiếp theo có thể là một cuộc chạy đua vũ trang về công nghệ chưa từng có? Theo dự đoán, các ứng dụng lớn sẽ không ngồi yên chịu trận. Họ có thể thiết kế lại giao diện người dùng để gây khó khăn cho khả năng đọc thông tin của AI, bổ sung các mã xác minh động liên tục thay đổi đối với giá cả, hoặc ẩn các chi tiết quan trọng phía sau những tương tác phức tạp hơn mà robot khó lòng vượt qua.

Các ứng dụng thương mại điện tử thậm chí có thể siết chặt quyền truy cập của bên thứ ba, buộc người dùng phải bước vào "khu vườn kín" của họ nếu muốn sử dụng dịch vụ, thay vì thông qua một trung gian AI. Các ông lớn công nghệ cũng có thể liên kết với nhau để thúc đẩy các giao thức chung nhằm giới hạn quyền truy cập AI chéo giữa các ứng dụng, tạo nên một mặt trận thống nhất chống lại sự xâm lấn của các "siêu trợ lý" ngoại lai.

Trong khi đó, các nhà sản xuất điện thoại thông minh như Xiaomi và Huawei cũng sẽ không đứng ngoài cuộc. Họ sẽ đẩy nhanh việc tung ra các hệ điều hành riêng tích hợp sẵn trợ lý AI của chính mình, tạo nên một lớp bảo vệ cứng ngay từ phần cứng để ngăn chặn sự xâm nhập của các ứng dụng bên thứ ba như Doubao.

Thực tế, việc các nhà phát triển mô hình lớn hợp tác với các hãng điện thoại không phải là điều quá mới mẻ. Alibaba đã có những hợp tác chiến lược với Oppo và Honor. Tuy nhiên, bài học nhãn tiền đã xảy ra vào đầu năm nay khi Oppo giới thiệu tính năng "ghi chú nhanh" có khả năng tóm tắt nội dung hình ảnh và video. Đến cuối tháng 10, người dùng phát hiện ra tính năng này đã bị WeChat âm thầm hạn chế.

Sự kiện Doubao bị "phong sát" bởi các ứng dụng lớn cho thấy cuộc chiến giành quyền kiểm soát cổng kết nối với người dùng đang bước vào giai đoạn cam go nhất. Với 159 triệu người dùng hoạt động hàng tháng trong quý 3, vượt qua cả DeepSeek, Doubao đang nắm giữ vị thế dẫn đầu thị trường AI Trung Quốc.

Tuy nhiên, để biến lợi thế người dùng thành sức mạnh thực tế có thể thay đổi hành vi tiêu dùng và phá vỡ cấu trúc thị trường hiện tại, ByteDance sẽ còn phải đối mặt với vô vàn rào cản từ cả đối thủ cạnh tranh lẫn các cơ quan quản lý. Cuộc chiến này không chỉ là về công nghệ, mà là về việc ai sẽ nắm giữ chìa khóa vào cuộc sống số của hàng tỷ người dùng trong kỷ nguyên mới.

Bùi Tú

Nguồn Một Thế Giới : https://1thegioi.vn/dai-chien-giua-cac-ga-khong-lo-cong-nghe-o-trung-quoc-242076.html