Đại học vùng đến lúc hết vai trò?

7 giờ trướcBài gốc

Không còn phù hợp

Tại phiên thảo luận tổ, Trưởng Đoàn Đại biểu Quốc hội TP Cần Thơ Nguyễn Tuấn Anh góp ý liên quan mô hình tổ chức đại học. Ông Tuấn Anh nhận định, hệ thống đại học Việt Nam ban đầu có các trường đại học (ĐH), sau đó bổ sung thêm các học viện (cũng là trường ĐH nhưng tên gọi khác). Gần đây, Luật Giáo dục ĐH quy định thêm loại hình ĐH, ĐH Quốc gia và ĐH vùng.

Cả nước có 3 ĐH vùng: ĐH Thái Nguyên, ĐH Đà Nẵng, ĐH Huế. Sau khoảng 25 năm thực hiện, mô hình 2 cấp bộc lộ bất cập ở tổ chức bộ máy. Trong ĐH có Ban Giám đốc, các đơn vị phục vụ đào tạo và các trường thành viên. Các trường ĐH thành viên này lại có bộ máy tương tự. Ví dụ, nếu một ĐH có 10 trường thành viên, ĐH có Ban Đào tạo thì 10 trường thành viên kia cũng có 10 phòng đào tạo.

Đại biểu Nguyễn Tuấn Anh cho rằng, bộ máy của mô hình này quá cồng kềnh, tiêu tốn nhiều tiền, thậm chí phải tăng số lượng sinh viên để hợp lí hóa chi phí. Ông cho rằng, dự thảo Luật Giáo dục ĐH (sửa đổi) không nên đề cập cụ thể ĐH vùng (hiện đang được quy định tại Điều 11, Điều 12). Theo đại biểu phân tích, hiện nay sau khi tinh gọn bộ máy, sáp nhập tỉnh, tính chất “vùng” của các ĐH vùng hiện tại không còn phù hợp, nhất là khi chúng ta đang thực hiện chuyển đổi số trong quản trị quốc gia.

Bộ GD&ĐT quản lí hàng chục trường. Vậy không nhất thiết cần ba ĐH vùng chỉ để quản lí một vài trường ĐH thành viên trực thuộc. Đại biểu Tuấn Anh chia sẻ, Nghị quyết 71 vừa ban hành yêu cầu xóa bỏ cấp trung gian, tinh gọn bộ máy và đặc biệt là sắp xếp lại các trường ĐH. Tinh thần mới nhất là sắp xếp lại các trường, kể cả các trường của cơ quan trung ương đóng trên địa bàn hoặc trường do chính quyền địa phương quản lí, nhằm dễ tuyển sinh, sử dụng chung nguồn lực và cơ sở vật chất. Với tinh thần Nghị quyết 71, nếu vẫn duy trì quy định về ĐH vùng, việc thực hiện sắp xếp lại các trường tại các địa phương này chắc chắn sẽ khó khăn, vì việc sắp xếp sẽ bị giới hạn hoặc phải thực hiện sau. ĐH vùng nằm trong luật nên không thể sắp xếp hay tổ chức lại.

Đại biểu Nguyễn Tuấn Anh đề xuất các phương án giải quyết. Thứ nhất, trong luật cần quy định không thể có ĐH hai cấp trong hệ thống giáo dục ĐH, chỉ có ĐH 1 cấp (như ĐH Bách khoa Hà Nội, ĐH Kinh tế Quốc dân, ĐH Cần Thơ, ĐH Kinh tế TPHCM…). Việt Nam chỉ nên có trường ĐH đào tạo chuyên ngành sâu, một số chuyên ngành nhất định và ĐH đào tạo đa ngành.

Trong trường hợp phương án 1 không được chấp thuận, ông Tuấn Anh đề nghị Bộ GD&ĐT đánh giá lại, cần xác định xem các ĐH vùng hiện tại, nếu không có sinh viên, không đào tạo, có phải là cấp trung gian hay không. Nếu là cấp trung gian, cần kiên quyết xóa bỏ.

Một chuyên gia cho rằng, nếu giữ mô hình ĐH vùng thì chỉ được lợi trước mắt nhưng tổn hại quyền lợi quốc gia lâu dài. Vì vậy, ông đồng tình với ý kiến đề xuất bỏ mô hình ĐH vùng, giảm tối đa cồng kềnh trong quản trị ĐH, bỏ cấp trung gian. Quản trị ĐH phải tinh gọn, nếu không làm được việc này thì sẽ không giải quyết được bài toán đảm bảo chất lượng giáo dục ĐH.

Thí sinh tìm hiểu thông tin tuyển sinh tại ngày hội tư vấn tuyển sinh ĐH năm 2025. Ảnh: NAM TRẦN

Trước đó, khi Bộ GD&ĐT lấy ý kiến tham vấn xây dựng dự án Luật giáo dục ĐH sửa đổi, GS.TS Bùi Xuân Hải, Hiệu trưởng Trường ĐH Hải Phòng cho biết, trên thế giới gần như không xuất hiện mô hình ĐH hai cấp (không có các “trường ĐH trong ĐH). Điều này khiến các trường thành viên không thể phát triển, đồng thời rơi vào cảnh “một cổ hai tròng”, vừa chịu sự quản lí của ĐH và của cơ quan quản lí nhà nước.

Chuyển sang mô hình ÐH tích hợp

Nếu bỏ mô hình ĐH 2 cấp, xét trên các văn bản quy phạm pháp luật, chúng ta sẽ phải sửa Quyết định 452 của Chính phủ về quy hoạch mạng lưới cơ sở giáo dục ĐH và sư phạm thời kì 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050.

Việt Nam đang tồn tại các mô hình giáo dục ĐH như ĐH hai cấp, trường ĐH trong ĐH (ĐH Quốc gia, ĐH vùng); ĐH một cấp, trường trong ĐH (ĐH Bách khoa Hà Nội, ĐH Kinh tế Quốc dân, ĐH Kinh tế TPHCM…); Học viện; trường ĐH; Viện nghiên cứu (đào tạo sau ĐH). Đánh giá tác động của luật giáo dục ĐH sửa đổi cho thấy, quy định về tổ chức ĐH có trường ĐH thành viên (mô hình 2 cấp) có nhiều bất cập, đặc biệt khi thực hiện cơ chế tự chủ.

Theo Quyết định 452, Chính phủ định hướng phát triển và phân bố mạng lưới đến năm 2030, cụ thể: phát triển 2 ĐH Quốc gia thuộc nhóm cơ sở giáo dục ĐH hàng đầu châu Á; phát triển ĐH Huế, ĐH Đà Nẵng thành ĐH quốc gia. Nâng cấp, mở rộng không gian phát triển của ĐH Thái Nguyên trong vùng Trung du và miền núi phía Bắc; nâng cấp, phát triển thêm các ĐH vùng tại Bắc Trung bộ, Nam Trung bộ, Tây Nguyên và Đồng bằng sông Cửu Long.

Trao đổi với báo chí, Đại biểu Quốc hội Trịnh Thị Tú Anh khẳng định, việc bỏ mô hình 2 cấp, hoặc ít nhất giảm vai trò quản lí của cấp ĐH quốc gia/vùng sẽ giúp các trường thành viên có quyền tự chủ tương đương các trường ĐH độc lập. Điều này phù hợp với định hướng của Luật Giáo dục ĐH sửa đổi, nhấn mạnh tự chủ gắn với trách nhiệm giải trình và đảm bảo chất lượng.

Việc thay đổi này còn phù hợp với xu hướng quốc tế. Việc chuyển đổi từ mô hình “ĐH trong ĐH” sang mô hình ĐH tích hợp với các trường (school/college) không có tư cách pháp nhân riêng sẽ giúp Việt Nam hội nhập tốt hơn với các hệ thống giáo dục ĐH tiên tiến. Điều này giúp các trường dễ dàng hợp tác quốc tế và thu hút đầu tư.

Nghiêm Huê

Nguồn Tiền Phong : https://tienphong.vn/dai-hoc-vung-den-luc-het-vai-tro-post1790647.tpo