Đại Việt và sức mạnh hỏa lực: Hành trình tìm lại công nghệ vũ khí thời Quang Trung

2 giờ trướcBài gốc

Lần theo dấu vết lịch sử và công nghệ hỏa khí phương Tây, kỹ sư Vũ Đình Thanh cho biết ông phát hiện nhiều tư liệu cho thấy hoàng đế Quang Trung không chỉ là nhà cầm quân kiệt xuất mà còn sở hữu tư duy khoa học vượt thời đại, với những loại vũ khí được cho là đi trước cả phương Tây cuối thế kỷ XVIII.

Hỏa cầu phốt pho và hỏa hổ có chứa phốt pho của Tây Sơn

Theo kỹ sư Thanh, khi nói đến "các Công ty Đông Ấn phương Tây", cần hiểu đây là tập hợp các Công ty Đông Ấn của Anh, Pháp, Bồ Đào Nha, Hà Lan và Tây Ban Nha. Những tổ chức này không chỉ là đơn vị kinh doanh mà còn có quân đội riêng, có quyền đúc tiền, tự tuyên chiến và kiểm soát nhiều vùng thuộc địa rộng lớn tại Ấn Độ, châu Phi, châu Mỹ. Riêng quân đội của Công ty Đông Ấn Anh từng có quân số gấp đôi quân đội hoàng gia Anh.

Trong quá trình nghiên cứu, kỹ sư Thanh tập trung vào công nghệ sản xuất súng, pháo và thuốc nổ đen của phương Tây thời kỳ cận đại. Từ đó, ông nhận thấy các công ty Đông Ấn từng tìm cách tiếp cận một mặt hàng chiến lược cực kỳ đắt đỏ tại Đông Dương thông qua Nguyễn Ánh và cộng sự: diêm tiêu, thành phần quan trọng nhất trong thuốc súng đen.

Việc người Việt biết chế tạo hỏa khí từ sớm đã được ghi nhận trong sử liệu. Từ thế kỷ XV, Hồ Nguyên Trừng, người chế tạo súng thần công bị triều Minh đưa sang Trung Quốc để phục vụ công nghệ quân sự. Trước đó nữa, năm 1390, tướng Trần Khát Chân đã dùng thần công bắn hạ vua Chiêm Thành Chế Bồng Nga trên sông, sự kiện cho thấy Đại Việt sở hữu hỏa lực công phá hàng trăm mét, đi trước kỹ thuật phương Tây khoảng hai thế kỷ. Đến thế kỷ XV, sử chép Đại Việt chế tạo súng hỏa mai, nổi tiếng đến mức được gọi là "súng Giao Chỉ", trong khi súng hỏa mai chỉ trở thành vũ khí phổ biến ở châu Âu sau đó hơn 100 năm.

Bắn hỏa tiễn phốt pho trên voi không làm voi giật mình, sau cuộn rơm tiến đánh Ngọc Hồi

Kỹ sư Thanh cho rằng lợi thế của Đại Việt nằm ở nguồn nguyên liệu hiếm: phân dơi, dùng để sản xuất diêm tiêu. Đây là thành phần không thể thay thế của thuốc súng đen cho đến cuối thế kỷ XIX, đầu thế kỷ XX. Trong giai đoạn này, phương Tây vẫn phải nhập khẩu diêm tiêu từ Đông Ấn và Đông Nam Á. Công ty đông ấn Anh nhanh chóng kiểm soát gần như toàn bộ Ấn Độ, sở hữu 70% lượng diêm tiêu cung cấp cho châu Âu, buộc các nước khác, đặc biệt là Pháp, phải phụ thuộc vào nguồn từ Đông Nam Á, trong đó có Việt Nam.

Giá trị của loại nguyên liệu này được ghi nhận trong tài liệu của Viện Nghiên cứu Chiến lược Pháp: cuối thế kỷ XVII, đầu thế kỷ XVIII, 1 kg phân dơi có giá gần 0,4 kg vàng.

Từ nền tảng đó, kỹ sư Thanh mở rộng nghiên cứu sang công nghệ chế tạo vũ khí của phong trào Tây Sơn. Theo ông, các chiến thắng lớn của quân Tây Sơn, từ việc đánh bại liên quân các công ty Đông Ấn năm 1782, 1783, tiêu diệt 5 vạn quân Xiêm năm 1785 đến đại phá 30 vạn quân Thanh năm 1789 đều gắn với ưu thế hỏa lực, mô tả trong sử sách là "lửa như rồng phun".

Sau 6 năm nghiên cứu và đối chiếu với các chuyên gia thuộc những tập đoàn vũ khí hàng không quốc tế, kỹ sư Thanh cho biết ông đã thử nghiệm việc áp dụng hỏa dược như của quân Tây Sơn vào động cơ đốt trong và động cơ tên lửa hiện đại. Ông cũng đã nộp hồ sơ đăng ký sáng chế liên quan đến loại hỏa dược được cho là của vua Quang Trung này , mà chính sử triều Nguyễn từng mô tả: "Tây Sơn dùng nhựa cây trộn dầu mỏ chế ra loại hỏa dược cháy lâu, không thể dập".

Đô đốc, bá tước đế chế Rosily (tên khắc ở Khải hoàn môn) chỉ huy các công ty Đông Ấn đánh Đại Việt (theo wikipedia)

Tư liệu nhà Thanh mô tả "hỏa cầu" của Tây Sơn có tốc độ "nhanh như sấm chớp", sức nóng "như thò tay vào vạc dầu", đặc trưng giống hiện tượng nổ phốt pho. Một số hiện vật được xác định là hỏa cầu thời Tây Sơn cũng cho thấy dấu hiệu của phốt pho trắng. Trong khi đó, "hỏa hổ" - khí giới phóng lửa, được sử triều Nguyễn ghi là "trong ống tống nhựa thông ra, trúng phải đâu lập tức bốc cháy", phù hợp với đặc tính của hợp chất chứa phốt pho.

Kết luận này được Thượng tướng, Viện sĩ Nguyễn Huy Hiệu - Anh hùng Lực lượng Vũ trang nhân dân, nguyên Thứ trưởng Bộ Quốc phòng, xem xét và xác nhận có cơ sở, dựa trên kinh nghiệm của ông về những loại vũ khí cháy tương tự trong kháng chiến chống Mỹ.

Theo các nhà nghiên cứu, những phát hiện và nhận định của kỹ sư Vũ Đình Thanh cần tiếp tục được kiểm chứng bằng các bằng chứng khoa học và khảo cổ học. Tuy nhiên, chúng mở ra hướng tiếp cận mới khi khảo sát lịch sử quân sự Việt Nam, kết hợp tri thức khoa học - kỹ thuật với bối cảnh lịch sử - xã hội.

Việc tiếp tục nghiên cứu và phục dựng giá trị công nghệ thời Tây Sơn, theo kỹ sư Thanh, không chỉ là sự tri ân những đóng góp của tiền nhân, mà còn là cách khơi dậy tinh thần tự cường trong thời đại mới, khi tri thức và sáng tạo tiếp tục là động lực then chốt của độc lập và phát triển quốc gia.

Minh Khang

Nguồn Công Lý : https://congly.vn/dai-viet-va-suc-manh-hoa-luc-hanh-trinh-tim-lai-cong-nghe-vu-khi-thoi-quang-trung-503659.html