Đảm bảo trật tự, an toàn giao thông đường sắt: cần chế tài mạnh để ngăn vi phạm

7 giờ trướcBài gốc

Vụ tai nạn giữa ô tô tải và tàu hỏa tại Hà Nội vào tháng 9/2024. Ảnh: N.T

Thực trạng đáng báo động từ các con số

Theo số liệu thống kê từ Văn phòng Ủy ban An toàn giao thông quốc gia, chỉ trong 8 tháng đầu năm 2025, cả nước xảy ra 71 vụ tai nạn giao thông đường sắt, làm chết 49 người và bị thương 17 người. Riêng Hà Nội ghi nhận 10 vụ trong 6 tháng. Còn theo thống kê của Tổng công ty Đường sắt Việt Nam, trong quý I năm 2025 cả nước đã xảy ra 116 vụ tài xế lái ô tô cố tình vượt đường ngang.

Một trong những vụ việc điển hình gần đây là vụ tàu hỏa đâm ô tô tại khu vực đường Ngọc Hồi (Hà Nội). Chiếc ô tô tải đã cố tình vượt qua đường ngang khi đèn báo, còi tại vị trí đường ngang đã bật sáng. Hậu quả là chiếc xe bị vò nát, tài xế may mắn thoát chết nhưng bị thương nặng. Vụ tai nạn không chỉ gây thiệt hại về tài sản và sức khỏe mà còn làm gián đoạn nghiêm trọng lịch trình chạy tàu, ảnh hưởng đến nhiều hành khách. Tương tự, một vụ việc khác xảy ra tại đường Tựu Liệt (Hà Nội) khi một nữ sinh đi xe máy bị tàu hỏa đâm phải khi băng qua đường ngang, khiến cô gái rơi vào tình trạng nguy kịch.

Những vụ việc đau lòng này không phải là cá biệt. Dù các đơn vị quản lý đường sắt đã lắp đặt hệ thống đèn, còi báo hiệu và biển báo đầy đủ, thậm chí cử nhân viên gác chắn túc trực, nhưng nhiều người vẫn phớt lờ các cảnh báo này, biến khu vực đường sắt thành "đường riêng" của họ, bất chấp nguy hiểm đang rình rập.

Nguyên nhân chính vẫn là ý thức người tham gia giao thông. Nhiều người vì tiết kiệm vài phút chờ tàu mà bất chấp nguy hiểm. Ngoài yếu tố chủ quan, hạ tầng cũng góp phần không nhỏ vào thực trạng này. Hàng nghìn lối đi tự mở chưa được xóa bỏ, nhiều đường ngang dân sinh không có gác chắn hoặc chỉ có biển báo đơn giản, trong khi lưu lượng phương tiện và người qua lại rất lớn. Mặc dù ngành chức năng đã rào chắn, thu hẹp hàng trăm lối đi trong thời gian qua, nhưng con số này vẫn quá nhỏ so với thực tế, khi mới xử lý được khoảng 30% tổng số lối đi tự mở trên toàn quốc.

Mặt khác, khung pháp lý hiện hành được cho là chưa đủ sức răn đe. Cụ thể, Nghị định 100/2019/NĐ-CP quy định mức phạt tối đa với ô tô vượt rào chắn đường sắt là 5-6 triệu đồng và tước giấy phép lái xe từ 1 đến 3 tháng. Tuy nhiên, mức phạt này thấp hơn nhiều khi so với lỗi vượt đèn đỏ thông thường có thể bị phạt đến 20 triệu đồng.

Hành vi vượt đường ngang có thể bị xử lý hình sự

Hành vi vượt rào chắn đường ngang, vượt qua đường ngang đường sắt khi đèn đỏ đã bật sáng hiện nay chịu chế tài hành chính, hình sự và dân sự. Ở góc độ hành chính, Điều 47 Nghị định số 100/2019/NĐ-CP, sửa đổi bởi khoản 34 Điều 2 Nghị định 123/2021/NĐ-CP quy định mức xử phạt đối với hành vi vượt rào chắn đường ngang tối đa là 5 triệu đồng. Cụ thể, người đi bộ bị phạt 60.000-100.000 đồng; xe đạp bị phạt 100.000-200.000 đồng; xe máy bị phạt 600.000-1.000.000 đồng; ô tô bị phạt 3-5 triệu đồng. Trong trường hợp điều khiển phương tiện làm hỏng cầu chắn, giàn chắn, các thiết bị khác, người điều khiển phương tiện có thể bị phạt từ 5 – 7 triệu đồng và tước giấy phép lái xe từ 1 đến 3 tháng.

Tuy nhiên, nếu hành vi vượt rào chắn gây hậu quả nghiêm trọng, người vi phạm có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo Điều 268 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017) về tội "Cản trở giao thông đường sắt”. Mức phạt có thể lên tới 15 năm tù nếu gây chết nhiều người hoặc thiệt hại tài sản lớn. Một vụ án đã được khởi tố minh họa cho việc áp dụng điều luật này là vụ việc một đối tượng tại Hải Phòng đã tự ý tháo tôn hộ lan để mở đường ngang trái phép, gây ra tai nạn chết người.

Ngoài ra, Điều 178 về tội "Cố ý làm hư hỏng tài sản” cũng được áp dụng trong một số vụ việc khi người vi phạm làm hư hỏng thiết bị chắn tàu. Bên cạnh đó, trách nhiệm dân sự buộc người vi phạm phải bồi thường toàn bộ thiệt hại về tài sản, chi phí khắc phục sự cố và các tổn thất liên quan.

Tại Huế, một tài xế xe tải đã cố tình lao qua rào chắn khi tín hiệu đèn đỏ bật sáng, làm hư hỏng thiết bị chắn đường sắt. Cơ quan công an sau đó đã khởi tố vụ án với dấu hiệu “cố ý làm hư hỏng tài sản” thay vì chỉ xử phạt hành chính.

Giải pháp đồng bộ cho an toàn đường sắt

Mới đây, Chính phủ đã ban hành Chỉ thị số 22/CT-TTg về tăng cường các giải pháp bảo đảm trật tự, an toàn giao thông đường sắt trong bối cảnh tai nạn còn diễn biến phức tạp, nguyên nhân chủ yếu do vi phạm tại đường ngang, lối đi tự mở, hạ tầng xuống cấp và chế tài xử phạt chưa đủ sức răn đe.

Thủ tướng yêu cầu Bộ Xây dựng phối hợp địa phương rà soát các vị trí xung yếu, bổ sung biển báo, tín hiệu, gờ giảm tốc; tăng cường kiểm tra việc tuân thủ quy định an toàn của nhân viên đường sắt, chất lượng bảo trì hạ tầng, phương tiện; xử lý nghiêm vi phạm hành lang an toàn, lối đi tự mở; tích hợp dữ liệu cảnh báo các vị trí giao cắt vào hệ thống dẫn đường. Các dự án hạ tầng đường sắt trọng điểm phải đẩy nhanh tiến độ, bảo đảm an toàn thi công.

Bộ Công an xây dựng kế hoạch chuyên đề bảo đảm an toàn đường sắt, kiểm tra người điều khiển phương tiện tại đường ngang, lối đi tự mở; điều tra, xử lý nghiêm tai nạn giao thông đường sắt, làm rõ trách nhiệm tổ chức, cá nhân liên quan.

Tổng công ty Đường sắt Việt Nam phối hợp địa phương rà soát, xóa bỏ lối đi tự mở, bảo vệ hành lang an toàn, tăng cường kiểm tra quy trình tác nghiệp, an toàn phương tiện, thiết bị cảnh báo tự động; ứng dụng khoa học kỹ thuật trong quản lý, điều hành chạy tàu.

Chủ tịch UBND tỉnh, TP có đường sắt đi qua phải ưu tiên kinh phí xử lý điểm đen, thu hồi đất lấn chiếm hành lang an toàn, giải tỏa công trình vi phạm; tăng cường tuyên truyền, ký cam kết bảo đảm an toàn với hộ dân ven đường sắt; nhân rộng các mô hình “Em yêu đường sắt quê em”, “Đoạn đường ông cháu cùng chăm” nhằm nâng cao ý thức chấp hành pháp luật về an toàn giao thông đường sắt.

Minh Nhật

Nguồn PL&XH : https://phapluatxahoi.kinhtedothi.vn/dam-bao-trat-tu-an-toan-giao-thong-duong-sat-can-che-tai-manh-de-ngan-vi-pham-428917.html