Sinh ra trong một gia đình nông dân, từng làm ruộng và trải nghiệm đủ loại chất lượng gạo từ thấp đến cao, Tiến sĩ Trần Tấn Phương sớm nhen nhóm niềm đam mê với cây lúa. Từ khi học xong đại học cho đến bậc tiến sĩ, ông vẫn duy trì với một hướng đi là chọn tạo giống lúa thơm chất lượng cao cho nông dân.
Cùng với Anh hùng lao động, kỹ sư Hồ Quang Cua và Thạc sĩ Nguyễn Thị Thu Hương, Tiến sĩ Trần Tấn Phương là một trong ba nhà khoa học đã lai tạo thành công giống lúa ST25. Trong nhóm nghiên cứu, Tiến sĩ Phương là người có vai trò sưu tập, thiết kế tổ hợp lai, chọn giống cho đến khi có giống lúa mới, một mắt xích quan trọng trong quy trình lai tạo.
Ở tuổi nghỉ hưu, Tiến sĩ Trần Tấn Phương vẫn dành thời gian nghiên cứu các giống lúa. Ảnh: HẢI HÀ
Khởi đầu hành trình nghiên cứu, nhóm của ông từng làm việc trong điều kiện thiếu thốn, không có phòng thí nghiệm, phải thuê ruộng, dựng chòi lá để làm nơi nghiên cứu. Những tổ hợp lai như ST11, ST19... chính là nền móng cho sự ra đời của ST25 sau này. Mỗi dòng giống là kết quả của nhiều năm trời miệt mài, vừa làm, vừa đọc tài liệu, vừa lắng nghe tín hiệu từ thị trường.
Sau nhiều năm nghiên cứu và chọn lọc, giống lúa ST25 đã làm nên lịch sử khi hai lần giành giải “Gạo ngon nhất thế giới” vào các năm 2019 và 2023. Đây không chỉ là vinh quang của nhóm nghiên cứu, mà còn là niềm tự hào của nền nông nghiệp Việt Nam trên thị trường quốc tế. Ông Phương chia sẻ, quá trình lai tạo giống lúa thơm chất lượng cao được định hướng bởi tín hiệu từ thị trường, đặc biệt thông qua sự hợp tác chặt chẽ với Anh hùng lao động, kỹ sư Hồ Quang Cua, người đã đồng hành cùng ông trong nghiên cứu và tiếp cận thị trường.
Tiến sĩ Trần Tấn Phương là một trong những cá nhân tiêu biểu được vinh danh tại chương trình Vinh Quang Việt Nam 2025. Ảnh: HẢI HÀ
Tháng 4/2025, Tiến sĩ Trần Tấn Phương nghỉ hưu. Nhưng với ông, nghỉ hưu không có nghĩa là dừng lại. Hiện tại, ông vẫn dành trọn thời gian để tiếp tục chọn lọc hơn 3.000 dòng giống đã sưu tập trong nước và quốc tế, cùng hơn 20.000 tổ hợp lai đang chờ được đánh giá. Tiến sĩ Phương kỳ vọng trong thời gian tới, nhóm nghiên cứu sẽ tiếp tục cho ra đời thêm nhiều giống lúa mới, thiết thực hơn, phù hợp với điều kiện từng vùng miền, đem lại năng suất cao và góp phần làm phong phú thị trường gạo Việt. Tiến sĩ Phương chia sẻ: “Chúng tôi không chỉ muốn tạo ra hạt gạo ngon, mà còn muốn bà con vui khi ra đồng, hạnh phúc khi thu hoạch. Đó là động lực lớn nhất để tôi tiếp tục”.
Suốt sự nghiệp, Tiến sĩ Trần Tấn Phương đã nhận nhiều giải thưởng danh giá. Đặc biệt, trong năm 2025, ông còn là một trong những cá nhân tiêu biểu được vinh danh tại chương trình Vinh Quang Việt Nam 2025. Đây là sự kiện chính trị - văn hóa - xã hội đặc biệt do Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam chỉ đạo, phối hợp tổ chức. Năm nay, chương trình bước sang lần thứ XXI với chủ đề “Tự hào và Khát vọng”, nhằm tôn vinh những tập thể, cá nhân có đóng góp xuất sắc trong 80 năm xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, nhất là trong các lĩnh vực kinh tế số, kinh tế xanh, đổi mới sáng tạo và phát triển bền vững.
Những hạt giống của đam mê, bền bỉ và sáng tạo của Tiến sĩ Trần Tấn Phương vẫn ngày ngày nảy nở. Ông không chỉ gieo trồng những hạt lúa, mà còn góp phần gieo mầm cho ngành Nông nghiệp Sóc Trăng vươn mình ra thế giới.
HẢI HÀ