Đàm phán Nga - Ukraine: Hòa bình còn cách xa

2 ngày trướcBài gốc

Vòng đàm phán thứ hai giữa Nga và Ukraine cho thấy, khoảng cách lập trường giữa hai bên vẫn còn lớn, con đường hướng tới hòa bình còn nhiều chông gai. Những kết quả cụ thể

Vòng đàm phán thứ hai giữa phái đoàn Nga và Ukraine diễn ra vào ngày 2/6/2025 tại Cung điện Chigaran ở Istanbul, kéo dài hơn một giờ. Đây là cuộc gặp được đánh giá có nhiều bước tiến quan trọng trong nỗ lực chấm dứt xung đột kéo dài hơn ba năm qua. Đại diện hai bên đã trao đổi văn kiện về giải pháp chấm dứt chiến sự và đạt được đồng thuận về một số vấn đề nhân đạo then chốt, đặc biệt là cuộc trao đổi tù nhân lớn nhất kể từ khi chiến sự bắt đầu.

Trưởng đoàn đàm phán Nga, ông Vladimir Medinsky - Trợ lý Tổng thống Nga cho biết bản ghi nhớ do Nga trình bày gồm hai phần, đề xuất về lệnh ngừng bắn toàn diện và các điều kiện cụ thể để thực hiện. Hai bên nhất trí thực hiện cuộc trao đổi tù nhân theo nguyên tắc bình đẳng, với tổng số từ 1.000 đến 1.200 người. Đây sẽ là cuộc trao đổi quy mô lớn chưa từng có trong chiến dịch quân sự đặc biệt. Theo hình thức “tất cả đổi tất cả”, đối tượng được ưu tiên bao gồm binh sĩ dưới 25 tuổi, người bị thương nặng và bệnh tật nghiêm trọng. Nga và Ukraine sẽ thành lập các ủy ban y tế để đánh giá tình trạng sức khỏe tù binh và biến hoạt động trao đổi binh sĩ bị thương nặng thành cơ chế thường xuyên.

Bên cạnh đó, phía Nga cũng đề xuất thực hiện lệnh ngừng bắn ngắn hạn kéo dài từ hai đến ba ngày tại một số khu vực tiền tuyến để các bên thu hồi thi thể binh sĩ tử trận. Ukraine bày tỏ sẵn sàng xem xét đề xuất này trong thời gian tới. Đáng chú ý, Moscow cam kết sẽ đơn phương bàn giao cho Kiev khoảng 6.000 thi thể binh sĩ Ukraine hiện đang lưu giữ tại các nhà xác.

Vấn đề trẻ em tiếp tục được đưa ra trong đàm phán. Ukraine cung cấp cho Nga danh sách gồm 339 trẻ bị cho là bị đưa trái phép sang Nga. Phía Nga cam kết xem xét từng trường hợp một cách cẩn trọng và khẳng định quân đội nước này hành xử có trách nhiệm với trẻ em. Trong thời gian gần đây, Nga đã trao trả 101 trẻ em cho Ukraine, trong khi Kiev cũng cho hồi hương được 20 trẻ.

Trưởng đoàn Ukraine – Bộ trưởng Quốc phòng Rustem Umerov xác nhận các bên đã đạt được thỏa thuận trao đổi thi thể binh sĩ theo công thức “6.000 đổi 6.000”. Ukraine cũng đề xuất tổ chức cuộc gặp cấp cao giữa các nhà lãnh đạo để tháo gỡ các vấn đề trọng yếu, đồng thời mời Tổng thống Mỹ Donald Trump tham dự cuộc gặp này.

Về nội dung đàm phán, Kiev tiếp tục yêu cầu Nga chấp thuận lệnh ngừng bắn toàn diện kéo dài 30 ngày trước khi bước vào thảo luận sâu hơn về các vấn đề như lãnh thổ, đảm bảo an ninh và lệnh trừng phạt. Trong bản ghi nhớ gửi trước cuộc họp, Ukraine nhấn mạnh họ không công nhận việc mất lãnh thổ và yêu cầu bảo đảm an ninh nghiêm ngặt. Nga đã trình bày các đề xuất hòa bình trực tiếp tại cuộc gặp. Phía Ukraine đề nghị cần một tuần để nghiên cứu tài liệu và mong muốn tổ chức vòng đàm phán tiếp theo vào khoảng từ ngày 20 đến 30 tháng 6.

Đây là lần gặp thứ hai giữa hai phái đoàn trong năm 2025, sau cuộc gặp đầu tiên ngày 16/5 cũng tại Istanbul. Khi đó, các bên đã thống nhất xây dựng kế hoạch ngừng bắn và trao đổi tù nhân theo tỷ lệ “1.000 đổi 1.000” và tiếp tục đàm phán. Nga nhấn mạnh rằng tiến trình hiện nay là sự tiếp nối các nỗ lực hòa bình từng bị gián đoạn năm 2022.

Phản ứng từ cộng đồng quốc tế khá tích cực. Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan đánh giá cao cuộc đàm phán giữa Nga và Ukraine, gọi đây là một tiến triển tích cực.

"Tôi muốn mời cả ông Tổng thống Nga Vladimir Putin và Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đến Istanbul hoặc Ankara cùng một lúc, thậm chí mời cả Tổng thống Mỹ Donald Trump tham dự cùng. Nếu họ đồng ý, tôi muốn gặp mặt cả ba tại cuộc họp này và biến Istanbul thành trung tâm hòa bình. Chúng tôi sẽ xúc tiến các bước tiếp theo sau cuộc gặp mới nhất này."

Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Tayyip Erdogan

"Chúng tôi hy vọng các cuộc đàm phán vừa kết thúc tại Istanbul có thể dẫn đến một lệnh ngừng bắn toàn diện, ngay lập tức và vô điều kiện như một bước đầu tiên hướng tới một nền hòa bình công bằng, bền vững và toàn diện, phù hợp với Hiến chương Liên hợp quốc, luật pháp quốc tế và các nghị quyết liên quan của Liên hợp quốc."

Ông Stephane Dujarric - Người phát ngôn Liên hợp quốc

Khoảng cách còn quá lớn

Cuộc đàm phán vòng hai giữa Nga và Ukraine ngày 2/6/2025 tại Istanbul dù đạt được một số tiến triển về nhân đạo, đặc biệt là thỏa thuận trao đổi tù nhân quy mô lớn và thu hồi thi thể binh sĩ tử trận, song các vấn đề cốt lõi liên quan đến chủ quyền và thể chế chính trị vẫn chưa hề được giải quyết. Thậm chí, lập trường của hai bên thể hiện rõ sự đối đầu sâu sắc và chưa có dấu hiệu nhượng bộ. Thêm vào đó, tác động bên ngoài vẫn tiếp tục gây bất lợi cho tiến trình hòa bình.

Theo bản ghi nhớ do hãng tin Interfax công bố, Nga đưa ra các yêu cầu mang tính tiền đề cho một giải pháp hòa bình, bao gồm việc quốc tế công nhận chủ quyền của Moskva đối với bán đảo Crimea và bốn vùng lãnh thổ khác của Ukraine là Luhansk, Donetsk, Zaporizhzhia và Kherson, trong đó Nga hiện kiểm soát hoàn toàn Luhansk và phần lớn ba vùng còn lại. Kiev phải rút toàn bộ lực lượng khỏi các khu vực này. Tuy nhiên, đó là điều mà phía Ukraine coi là không thể chấp nhận.

Ngoài ra, Moscow cũng yêu cầu Ukraine trở thành quốc gia trung lập, đồng nghĩa với việc từ bỏ tham vọng gia nhập NATO và đảm bảo quyền lợi cho người nói tiếng Nga, bao gồm việc công nhận tiếng Nga là ngôn ngữ chính thức và cấm “tôn vinh chủ nghĩa phát xít”. Ukraine bác bỏ cáo buộc liên quan đến chủ nghĩa phát xít là phi lý và khẳng định không có chính sách phân biệt đối xử với người nói tiếng Nga.

Nga cũng đề xuất hai phương án ngừng bắn, nhưng đều bị Ukraine coi là “không thể chấp nhận được”. Phương án thứ nhất là Ukraine phải rút quân hoàn toàn khỏi bốn vùng lãnh thổ nói trên. Phương án thứ hai yêu cầu Ukraine ngừng mọi hoạt động tái triển khai quân sự, chấm dứt việc nhận viện trợ quân sự, thông tin tình báo và hỗ trợ vệ tinh từ nước ngoài. Đồng thời, Kiev phải bãi bỏ tình trạng thiết quân luật và tổ chức tổng tuyển cử trong vòng 100 ngày.

Trưởng đoàn Nga, ông Vladimir Medinsky, cho biết Moscow chỉ đề xuất “lệnh ngừng bắn nhân đạo ngắn hạn từ hai đến ba ngày tại một số khu vực tiền tuyến” để trao trả thi thể binh sĩ tử trận, không đi kèm một cơ chế ngừng bắn rộng hơn.

Về phía Ukraine, Kiev tái khẳng định lập trường kiên quyết: không công nhận chủ quyền của Nga đối với bất kỳ phần lãnh thổ nào bị chiếm đóng, không chấp nhận hạn chế nào về năng lực quân sự sau khi hòa bình được lập lại và yêu cầu Nga bồi thường thiệt hại chiến tranh.

Trong thời gian diễn ra đàm phán, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky khi tham dự Hội nghị Thượng đỉnh NATO tại Vilnius đã kêu gọi các đồng minh phương Tây gia tăng sức ép với Moscow, siết chặt hoạt động xuất khẩu dầu của Nga và áp đặt thêm các biện pháp trừng phạt cũng như thuế phụ. Ông xác nhận rằng hai bên đã trao đổi văn kiện chính thức và đang xúc tiến đợt trao đổi tù nhân mới.

"Phái đoàn của chúng tôi hiện đang có mặt tại Istanbul và chúng tôi sẵn sàng thực hiện các bước cần thiết vì hòa bình. Tất nhiên, điểm khởi đầu phải là một lệnh ngừng bắn và các hành động nhân đạo – bao gồm việc trao trả tù binh và đưa các trẻ em bị bắt cóc trở về. Tất cả các vấn đề then chốt đều có thể được giải quyết ở cấp lãnh đạo. Và nếu cuộc gặp tại Istanbul không mang lại kết quả gì, điều đó rõ ràng có nghĩa là các lệnh trừng phạt mới, mạnh mẽ hơn, cần phải được áp đặt ngay lập tức. Cụ thể là các biện pháp trừng phạt mạnh mẽ mà Tổng thống Trump đã cam kết, bao gồm đánh vào lĩnh vực năng lượng của Nga, đặc biệt là dầu mỏ và tàu chở dầu, áp giá trần, và cả hệ thống ngân hàng cùng toàn bộ lĩnh vực tài chính của Nga."

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky

Tổng thống Litva Gitanas Nauseda tuyên bố ủng hộ Ukraine gia nhập NATO và nhấn mạnh việc tăng viện trợ quân sự cho Kiev là ưu tiên hàng đầu, bao gồm cả đầu tư vào công nghiệp quốc phòng Ukraine, cung cấp hệ thống phòng không và UAV. Trong khi đó, Ba Lan cảnh báo về mối đe dọa từ Nga và nhấn mạnh cần gia tăng năng lực quốc phòng của NATO cũng như củng cố liên minh chiến lược với Hoa Kỳ.

Những tuyên bố và hành động như vậy làm gia tăng căng thẳng và khiến xung đột Nga - Ukraine khó có thể kết thúc trong ngắn hạn. Việc công khai ủng hộ Ukraine gia nhập NATO, một trong những nguyên nhân cốt lõi khiến Nga phát động “chiến dịch quân sự đặc biệt” sẽ càng khiến Moskva phản ứng cứng rắn hơn. Trong bối cảnh đàm phán giữa hai bên mới chỉ vừa được nối lại sau hai năm gián đoạn, bất kỳ động thái nào mang tính mở rộng NATO đều dễ bị Nga coi là khiêu khích chiến lược.

Thêm vào đó, việc tăng cường viện trợ quân sự, bao gồm cả đầu tư vào công nghiệp quốc phòng Ukraine, cho thấy phương Tây đang chuyển từ hỗ trợ phòng thủ sang thúc đẩy năng lực sản xuất vũ khí nội địa của Kiev. Điều này tạo ra cảm nhận ở Moscow rằng xung đột đang bị "quốc tế hóa" theo hướng bất lợi cho họ, làm suy giảm động lực đàm phán và tăng khả năng chiến sự leo thang.

Khi các nước láng giềng của Ukraine vừa đẩy mạnh hậu thuẫn quân sự, vừa tái khẳng định mục tiêu hội nhập NATO cho Kiev, thì không gian đối thoại sẽ ngày càng thu hẹp. Trong khi các sáng kiến ngoại giao như đàm phán tại Istanbul đang tìm cách hạ nhiệt căng thẳng, các tuyên bố mang tính đối đầu như trên lại khiến tiến trình hòa bình thêm mong manh.

Xung đột vẫn tiếp tục leo thang trên thực địa

Trước thềm cuộc gặp ngày 1/6, tại Nga đã xảy ra một loạt tai nạn giao thông và đường sắt nghi do phá hoại cầu, gây thương vong. Ukraine không bình luận về các vụ việc này. Ngoài ra, các cuộc tấn công bằng UAV đã diễn ra tại nhiều khu vực. Theo Kiev, đây là chiến dịch đã được lên kế hoạch từ 18 tháng trước. Moscow cáo buộc các hành động này là nỗ lực phá hoại tiến trình đàm phán. Một số nhà phân tích quân sự và blogger cho rằng Ukraine đang cố tình leo thang tấn công để gửi thông điệp tới các nước phương Tây rằng họ vẫn còn khả năng tiếp tục chiến đấu, đồng thời gây áp lực tâm lý lên người dân Nga.

Các lực lượng Nga hiện đang tiến nhanh trên các chiến trường Ukraine với tốc độ nhanh nhất kể từ đầu năm nay. Thậm chí, một mặt trận mới đã được mở ra ở miền Bắc Ukraine. Theo một số nhà quan sát quân sự, chiến dịch tấn công mùa hè của Nga dường như đã bắt đầu. Các chuyên gia quân sự nhận định rằng, rõ ràng Nga đang tiến hành một nỗ lực phối hợp mới nhằm tạo ra bước đột phá. Cụ thể, lực lượng Nga đang dồn ép vào phần lãnh thổ còn lại do Ukraine kiểm soát ở vùng Donbas phía đông. Giới phân tích cho biết quân đội Nga đã tận dụng giai đoạn tạm lắng trong mùa đông để tích trữ thiết bị, cải thiện hệ thống liên lạc trên chiến trường và điều chỉnh chiến thuật cũng như khả năng kỹ thuật của UAV tấn công.

Đáp trả, ngày 1/6, Ukraine thực hiện chiến dịch liều lĩnh mang tên “Mạng nhện” với 117 UAV tấn công các căn cứ máy bay ném bom chiến lược có khả năng mang đầu đạn hạt nhân của Nga tại Siberia và vùng cực Bắc. Dù hai bên đưa ra những đánh giá trái ngược về mức độ thiệt hại, hình ảnh vệ tinh cho thấy hậu quả không nhỏ.

Các nhà phân tích phương Tây gọi đây là một trong những chiến dịch liều lĩnh nhất của Ukraine từ đầu cuộc chiến, bởi máy bay ném bom chiến lược là một phần trong “tam trụ” năng lực hạt nhân Nga, bên cạnh tên lửa mặt đất và tên lửa phóng từ tàu ngầm.

Trước nguy cơ chiến sự leo thang ngoài tầm kiểm soát, Mỹ và các đồng minh vẫn thận trọng. Giới chức Nhà Trắng xác nhận họ không được thông báo trước về chiến dịch này. Phía Anh cũng không nhận được cảnh báo.

Tổng thống Zelensky tuyên bố việc thực hiện thành công chiến dịch “Mạng nhện” giúp củng cố niềm tin của các đồng minh rằng Ukraine vẫn đủ sức tiếp tục cuộc chiến.

Vòng đàm phán thứ hai giữa Nga và Ukraine đã mang lại một số tín hiệu tích cực về nhân đạo và kỹ thuật, chẳng hạn như các đề xuất về ngừng bắn ngắn hạn để thu gom thi thể binh sĩ, trao đổi tù nhân, và các hành lang nhân đạo. Tuy nhiên, những vấn đề cốt lõi như yêu sách về lãnh thổ của Nga, địa vị trung lập của Ukraine hay tương lai quan hệ Kiev - NATO vẫn là rào cản lớn chưa có dấu hiệu được tháo gỡ. Trong bối cảnh đó, các động thái quân sự ngày càng quyết liệt từ cả hai phía như chiến dịch UAV táo bạo của Ukraine vào lãnh thổ Nga, hay đợt tấn công mùa hè của Moskva, cho thấy chiến sự chưa có dấu hiệu hạ nhiệt.

Triển vọng đàm phán trong thời gian tới sẽ phụ thuộc vào việc các bên, cả trực tiếp và gián tiếp có thực sự ưu tiên giải pháp chính trị thay vì tìm kiếm thắng lợi trên chiến trường hay không. Nếu không có sự thay đổi trong cách tiếp cận, những vòng đối thoại dù được nối lại sẽ vẫn chỉ dừng ở những bước đi mang tính kỹ thuật, trong khi các điều kiện cốt lõi tiếp tục đẩy cuộc chiến lún sâu vào bế tắc.

Hiền Thảo

Nguồn Hà Nội TV : https://hanoionline.vn/video/dam-phan-nga-ukraine-hoa-binh-con-cach-xa-337494.htm