Cuộc đàm phán cấp cao giữa Mỹ và Trung Quốc tại Stockholm ngày 28/7 đã dấy lên kỳ vọng về một cuộc gặp giữa Tổng thống Mỹ Donald Trump và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình.
Trước đó, vòng đàm phán đã diễn ra trong hơn năm giờ giữa Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent và Phó Thủ tướng Trung Quốc Hà Lập Phong, ngay tại văn phòng Thủ tướng Thụy Điển. Dù không có tuyên bố chính thức, các nguồn tin xác nhận thảo luận sẽ tiếp tục vào ngày hôm sau.
Theo giới quan sát, điều này cho thấy cả hai bên đều muốn kéo dài quá trình thương lượng trước thời hạn then chốt ngày 12/8 - thời điểm mà Washington và Bắc Kinh cần đạt được đồng thuận về một cơ chế thuế quan ổn định nhằm tránh nguy cơ Mỹ tái áp dụng mức thuế cao với hàng hóa Trung Quốc
Khả năng gặp mặt hai nhà lãnh đạo Trump - Tập tăng cao
Theo đánh giá từ giới phân tích thương mại, triển vọng tổ chức cuộc gặp giữa ông Trump và ông Tập vào cuối tháng 10 hoặc đầu tháng 11 đang trở nên thực tế hơn. Nhiều dấu hiệu cho thấy Washington đang ưu tiên chuẩn bị cho khả năng này. Tờ Financial Times cho biết Mỹ đã tạm dừng một số biện pháp kiểm soát xuất khẩu công nghệ nhằm tránh ảnh hưởng tiêu cực đến tiến trình đàm phán với Bắc Kinh. Đây được xem là động thái tạo dư địa chính trị để xúc tiến cuộc gặp cấp cao.
Tổng thống Mỹ Donald Trump và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình trong cuộc gặp vào năm 2019. Ảnh: Xinhua
Phát biểu tại Scotland trong cuộc họp báo cùng Thủ tướng Anh Keir Starmer, Tổng thống Donald Trump bày tỏ mong muốn “thấy Trung Quốc mở cửa thị trường”. Giới quan sát cho rằng đây là tín hiệu rõ ràng cho thấy ông Trump sẵn sàng thúc đẩy đối thoại trực tiếp với Bắc Kinh.
Theo các chuyên gia, một cuộc gặp với Chủ tịch Tập Cận Bình ngay trong năm nay không chỉ giúp ông Trump tái khẳng định vai trò người kiến tạo thỏa thuận, mà còn nối tiếp đà ngoại giao sau khi ông vừa ký kết thỏa thuận thương mại khung với Liên minh châu Âu hôm 27/7.
Cũng theo các nhà phân tích, ở chiều ngược lại, Bắc Kinh có lý do để thúc đẩy một cuộc tiếp xúc cấp nguyên thủ. Họ lý giải, trong bối cảnh kinh tế Trung Quốc chịu áp lực từ cả bên ngoài lẫn nội tại, việc duy trì kênh đối thoại với Washington được xem là yếu tố then chốt nhằm ổn định môi trường đối ngoại, nhất là khi nước này đang chuẩn bị cho Đại hội Đảng vào năm 2026.
Về nội dung đàm phán, các vòng trước tại Geneva và London tập trung vào việc giảm thuế trả đũa giữa hai bên và khôi phục dòng chảy khoáng sản đất hiếm - mặt hàng chiến lược mà Trung Quốc kiểm soát phần lớn nguồn cung toàn cầu. Mỹ cũng đang đánh giá lại chính sách nhập khẩu các loại chip và hàng công nghệ cao từ Trung Quốc, đặc biệt sau khi Nvidia tạm dừng bán chip AI H20 cho thị trường Trung Quốc.
Tuy nhiên, các vấn đề sâu hơn vẫn chưa được giải quyết. Washington tiếp tục phàn nàn về mô hình tăng trưởng dựa vào trợ cấp và xuất khẩu của Bắc Kinh, cho rằng điều này gây mất cân bằng thương mại và làm tổn thương các ngành sản xuất Mỹ. Ngược lại, Trung Quốc cho rằng việc Mỹ áp dụng các biện pháp kiểm soát xuất khẩu công nghệ vì lý do an ninh quốc gia đang kìm hãm sự phát triển kinh tế của nước này.
Kỳ vọng có thực nhưng chưa đủ cơ sở chắc chắn
Ông Jamieson Greer, Đại diện Thương mại Mỹ, cho biết không kỳ vọng vào “một bước đột phá to lớn” tại vòng đàm phán ở Stockholm. Thay vào đó, mục tiêu chính là đánh giá tiến độ thực hiện các thỏa thuận đã đạt được và xây dựng nền tảng cho các cuộc đối thoại tiếp theo.
Về lâu dài, Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent nhấn mạnh kỳ vọng Trung Quốc sẽ từng bước chuyển đổi mô hình kinh tế, giảm phụ thuộc vào xuất khẩu và thúc đẩy tiêu dùng nội địa - định hướng mà Washington đã khuyến nghị trong nhiều năm qua.
Dù những khác biệt giữa hai bên vẫn còn sâu sắc, theo các chuyên gia, việc duy trì tiếp xúc thường xuyên và kéo dài thời gian đàm phán cho thấy cả Mỹ và Trung Quốc đều không muốn để căng thẳng vượt khỏi tầm kiểm soát.
Họ nhận định nếu cuộc gặp cấp cao giữa Tổng thống Trump và Chủ tịch Tập Cận Bình được tổ chức trong thời gian tới, đây có thể là bước ngoặt quan trọng trong nỗ lực kiểm soát cạnh tranh, tạo dựng khuôn khổ ổn định hơn cho quan hệ kinh tế song phương.
Tùng Lâm