Củ chuối dễ kiếm, thường được các mẹ, các bà đào ngay sau vườn nhà
Món ăn "nhà quê"
Không ai rõ món củ chuối nấu ốc xuất hiện từ bao giờ, chỉ biết nó trở thành món ăn đặc trưng của nhiều vùng miền ở đồng bằng Bắc Bộ. Đây từng là món ăn phổ biến trong bữa cơm ngày thường của người dân khi điều kiện kinh tế vẫn còn khó khăn, thiếu thốn.
Củ chuối được đầu bếp khéo léo gọt vỏ và thái sợi
Củ chuối nấu ốc bươu đã trở thành món ăn quen thuộc với bà Dương Thị Uyên ở thôn Thiện Đáp, xã Kim Xuyên (Kim Thành). Ngay từ khi còn nhỏ, bà đã được mẹ dạy cách chế biến. Cứ thế, món ăn đơn giản ấy theo chị em bà lớn lên. Khi nhà không có sẵn thịt cá, chỉ cần một rổ ốc bắt từ ruộng sau mưa, đào thêm củ chuối sau vườn là có thể nấu được một nồi canh thơm ngon, đậm đà và nhiều dưỡng chất. Với bà, đây không chỉ là món ăn dân dã mà còn là một phần ký ức của tuổi thơ.
Nguyên liệu chính không thể thiếu với món ăn này đều dễ kiếm là củ chuối và ốc bươu. Sau cơn mưa đầu mùa, chỉ cần cầm rổ ra bờ ruộng là có thể bắt được một mớ ốc.
Không giống như ốc nhồi, ốc bươu bắt ngoài ruộng thường có lớp bùn bám chặt, nhiều tạp chất và có ký sinh trùng. Bù lại, ruột ốc chắc, giòn, thịt ngọt đậm đà hơn, đặc biệt phù hợp để nấu với củ chuối. Ốc được ngâm qua đêm cùng với nước vo gạo, thêm vài lát ớt cay để ốc thải nhớt và chất bẩn ra ngoài. Vỏ ốc bươu đồng thường bám rong rêu và bùn đất, cần chà rửa sạch dưới vòi nước.
Phần thịt ốc béo giòn được tẩm ướp cùng các loại gia vị
Sau đó, luộc ốc trong nồi nước sôi có thêm một ít muối và vài lát gừng, củ sả đập dập để khử mùi tanh. Khi thấy vảy ốc bong ra, vớt ốc ra rổ, để nguội rồi dùng tăm hoặc que nhỏ để khêu. Chỉ giữ phần thịt ốc, bỏ ruột, bóp muối vài lần cho thịt ốc sạch nhớt rồi rửa lại với nước. Phần thịt ốc béo giòn được giữ lại sẽ tẩm ướp với các gia vị như hành, sả, hạt tiêu, nước mắm và một chút nghệ để nấu cùng củ chuối.
Củ chuối được ngâm qua nước mẻ hoặc nước chanh pha loãng để ra hết nhựa và bớt chát
Người quê thường chọn củ của cây chuối hột hoặc chuối tây còn nhỏ để nấu ốc. Củ chuối được đào lên, gọt bỏ phần vỏ già, sau đó thái thành sợi nhỏ, ngâm nước mẻ hoặc nước chanh thêm vài hạt muối để ra hết nhựa và bớt đi vị chát.
Món củ chuối nấu ốc khá cầu kỳ. Ốc sau khi ngấm gia vị được xào săn lại. Củ chuối sau khi xào sơ cũng được đưa vào nồi, nêm nếm đậm đà thêm phần nước mẻ và nấu đến khi mềm.
Khi các nguyên liệu đã hòa quyện vào nhau, cả nồi ốc thơm nồng nàn, vị chua dịu và cay thơm
Khi mọi nguyên liệu đã quyện vào nhau, cả nồi bốc lên thứ hương thơm nồng nàn, chua dịu, cay thơm. Vị ngọt của ốc đồng, bùi chát của củ chuối, hòa quyện cùng vị chua dịu của mẻ, cái cay cay của ớt tươi… tất cả tạo nên một bản giao hưởng ẩm thực đậm chất đồng quê. Tía tô, lá lốt và hành dăm là những gia vị không thể thiếu để làm nên món ăn này. Chỉ cần thiếu một trong những thành phần này thì món ăn sẽ kém hấp dẫn.
"Trước đây, tuổi thơ tôi chỉ biết món này dễ kiếm, dễ nấu. Lớn lên mới biết hai loại thực phẩm này kết hợp lại không chỉ tạo ra món ăn dân dã mà còn giàu chất dinh dưỡng. Ốc bươu vàng giàu chất đạm và khoáng chất. Còn củ chuối, theo Đông y có vị ngọt, tính hàn, có tác dụng thanh nhiệt, giải độc", bà Uyên nói thêm.
Hương vị quê nhà
Món ăn dân dã được bà Uyên truyền cho con gái và trở thành món đặc sản chỉ nấu vào những dịp đặc biệt
Ngày nay, giữa nhịp sống hiện đại, món củ chuối nấu ốc không còn hiện diện thường xuyên trên mâm cơm hằng ngày. Nhưng với những ai đã từng lớn lên từ ruộng đồng, từng một lần nếm thử, món ăn ấy sẽ luôn là một phần ký ức.
Mỗi khi nhớ đến món củ chuối nấu ốc, chị Trần Thị Thúy Oanh lại nhớ đến quê nhà. Chị cho biết đã hơn 10 năm rời xa quê hương để lập nghiệp ở TP Nha Trang, dù được thưởng thức đủ các món ngon, nhưng thỉnh thoảng chị lại thèm đến quay quắt món củ chuối nấu ốc của mẹ.
Món củ chuối nấu ốc đã trở thành món ăn gợi nhớ hương vị quê nhà của nhiều người con xa quê
Chị Oanh kể, ngày kinh tế còn khó khăn, mỗi lần đồng làng gặt xong, mẹ chị lại dắt mấy chị em ra đồng bắt ốc. Chỉ vài con ốc bươu với củ chuối sau vườn là có bữa cơm ấm bụng cả nhà. Mỗi lần về quê, chị Oanh thường nhờ mẹ nấu món này. “Cái vị bùi bùi, chát nhẹ của củ chuối non, giòn dai của ốc bươu, thơm nồng, chua nhẹ của mẻ… đến giờ tôi vẫn không sao quên được”, chị Oanh chia sẻ.
Với nguyên liệu dễ tìm cùng cách chế biến dân dã, cứ thế món ăn này đã được truyền qua nhiều đời.
TRẦN HIỀN