Dân văn phòng Mỹ mất việc không chỉ vì AI

6 giờ trướcBài gốc

Nhiều công ty ở Mỹ tiến hành cắt giảm lượng lớn vị trí việc làm từ năm ngoái đến nay. Ảnh: Reuters.

Những tuần gần đây, từ Amazon, UPS cho đến Target đều đã thông báo cắt giảm nhân sự, tổng cộng hơn 60.000 vị trí việc làm trong năm nay. Các doanh nghiệp này cho biết họ đang cố gắng cắt giảm bộ máy cồng kềnh, tinh giản hoạt động và điều chỉnh theo các mô hình kinh doanh mới, theo CNBC.

Do không có báo cáo việc làm hàng tháng của Cục Thống kê Lao động vì chính phủ Mỹ đang đóng cửa, các thông báo sa thải đã làm dấy lên câu hỏi về sức khỏe của thị trường lao động và liệu đây có phải là khởi đầu của một cuộc suy thoái do AI gây ra đối với lao động trí óc hay không.

AI đang bị đổ lỗi?

Một số công ty đã thẳng thừng tuyên bố họ đang thay thế nhân viên bằng AI. Giám đốc điều hành Klarna, Sebastian Siemiatkowski, cho biết vào tháng 5 rằng công ty đã có thể thu hẹp khoảng 40% quy mô nhân sự, một phần là nhờ AI.

Trước đó, trong tháng 4, Duolingo tuyên bố sẽ ngừng thuê ngoài cho những công việc mà AI có thể xử lý. Còn Salesforce mới đây đã sa thải 4.000 vị trí hỗ trợ khách hàng, với lý do AI có thể thực hiện một nửa khối lượng công việc tại doanh nghiệp.

Tuy nhiên, các chuyên gia được CNBC phỏng vấn cho rằng một số công ty có thể đang đổ lỗi cho AI để che đậy những sai sót trong kinh doanh và cắt giảm chi phí theo kiểu cũ. Họ gọi đây là "AI-washing", như cách dùng từ "green-washing" để ám chỉ các doanh nghiệp giả vờ "xanh hóa".

AI-washing, có thể hiểu là sự thổi phồng vai trò của AI, là cách mà các chuyên gia nhận định về trào lưu sa thải nhân viên vì AI. Ảnh: Reuters.

"Chúng tôi dành rất nhiều thời gian để nghiên cứu kỹ lưỡng về những doanh nghiệp đang cố gắng áp dụng AI, và rất ít bằng chứng cho thấy điều này có thể dẫn đến cắt giảm việc làm ở mức độ mà chúng ta đang nói đến. Trong hầu hết trường hợp, AI không hề giúp cắt giảm nhân sự", Peter Cappelli, Giáo sư ngành quản trị tại Trường Wharton, đồng thời là Giám đốc Trung tâm Nhân sự của trường, cho biết.

Ông bác bỏ quan điểm rằng dùng AI để thay thế con người là đơn giản và tiết kiệm chi phí, thậm chí lưu ý đến khả năng các công ty bắt đầu sa thải nhân sự sau khi thấy đối thủ cạnh tranh của mình làm vậy. "Nếu ai cũng có vẻ như đang cắt giảm, thì bạn sẽ nghĩ hẳn đó là điều đúng đắn", Cappelli nói.

Chưa kể, việc thu hẹp quy mô nhân sự cũng nhận được sự đồng tình từ phía các cổ đông, bởi họ tin điều đó sẽ giúp doanh nghiệp vận hành hiệu quả hơn.

Lý do thực sự

Trên thực tế, mỗi doanh nghiệp có một lý do riêng cho các đợt sa thải. Nhìn vào Amazon, "gã khổng lồ" này đã tuyển dụng ồ ạt trong đại dịch Covid-19 nhằm đáp ứng nhu cầu tăng đột biến về dịch vụ thương mại điện tử và điện toán đám mây. Nhờ đó, lực lượng lao động tăng hơn gấp đôi từ năm 2019 đến 2020, lên 1,3 triệu nhân viên.

Đến 2021, công ty có đội ngũ 1,6 triệu nhân viên khắp toàn cầu, cùng năm đó Andy Jassy kế nhiệm Jeff Bezos làm CEO. Kể từ khi tiếp quản, Jassy đã cố gắng giảm bớt lực lượng đông đảo này.

Dự kiến, thông báo sa thải 14.000 việc làm vào tuần trước sẽ là đợt sa thải lớn nhất trong lịch sử công ty và ảnh hưởng đến hầu hết mọi bộ phận. Đây là đợt sa thải thứ hai của Amazon trong 3 năm qua, với hơn 41.000 việc làm bị cắt giảm kể từ năm 2022, và có khả năng sẽ còn nhiều hơn nữa vào năm tới.

Jassy cho biết rằng những thay đổi này không phải do AI hay động cơ tài chính, mà ông muốn cắt giảm chi phí để công ty có thể hoạt động như công ty khởi nghiệp lớn nhất thế giới - ít nhân sự hơn để linh hoạt hơn.

Khi chi phí giảm xuống, Amazon có cơ hội đầu tư mạnh mẽ vào cơ sở hạ tầng đám mây, đồng thời triển khai hàng loạt dịch vụ và công cụ AI trên toàn công ty.

Amazon muốn hoạt động như công ty khởi nghiệp lớn nhất thế giới. Ảnh: Reuters.

Trong khi đó, quyết định cắt giảm khoảng 2.000 việc làm trong hai đợt của Starbucks năm nay có liên quan đến doanh số bán hàng chậm lại và nỗ lực cải tổ quy mô lớn hơn do CEO mới, Brian Niccol, dẫn đầu. Động thái sa thải khoảng 15% lực lượng lao động của Intel được đưa ra sau khi công ty đầu tư quá mức vào sản xuất chip mà thị trường không có nhu cầu.

Thậm chí, việc sa thải tại bộ phận AI của Meta, ảnh hưởng đến khoảng 600 việc làm, diễn ra khi công ty cho biết họ muốn hoạt động linh hoạt hơn và giảm bớt các lớp nhân sự.

Đây là những gì mà John Challenger, CEO của công ty giới thiệu việc làm Challenger, Gray & Christmas, mô tả là một bước ngoặt trong nền kinh tế và thị trường việc làm. Ông cho rằng những ngành chịu tác động sớm nhất sẽ là bán lẻ, vận chuyển và phân phối.

Thực tế, tháng trước Target đã thông báo cắt giảm 1.800 việc làm, chiếm khoảng 8% lực lượng lao động của công ty. Đây là đợt sa thải lớn đầu tiên của doanh nghiệp bán lẻ này trong một thập kỷ, diễn ra sau 4 năm doanh thu gần như trì trệ.

CEO Michael Fiddelke lý giải việc cắt giảm này nhằm giảm bớt sự phức tạp tại một công ty đang chứng kiến lực lượng lao động tăng trưởng nhanh hơn doanh số. Trong năm tài chính 2023-2024, lực lượng lao động toàn cầu của Target đã tăng 6% từ 415.000 lên 440.000 người, trong khi doanh số bán hàng giảm 0,8%.

Không giống như một số đối thủ cạnh tranh, phần lớn doanh thu của Target đến từ các loại sản phẩm không thiết yếu, chẳng hạn như áo len "trendy" hay đồ trang trí nhà cửa. Điều đó có nghĩa là khi người tiêu dùng thắt chặt chi tiêu, Target sẽ chịu tác động nặng nề hơn đối thủ cạnh tranh Walmart, nơi chủ yếu bán hàng thiết yếu hàng ngày. Các chính sách thuế quan khiến giá cả tăng cao càng đẩy Target vào thế khó hơn.

PGS. Daniel Keum của Trường Kinh doanh Columbia, chuyên nghiên cứu về động lực thị trường lao động, cho biết: "Mức độ sẵn sàng chi trả của người mua không thay đổi, lạm phát ở mức cao, thu nhập không tăng nhiều, nên các công ty khó tăng giá để duy trì biên lợi nhuận. Nếu không thể tăng giá, bạn phải giảm chi phí. Và điều đầu tiên mọi người nghĩ đến là sa thải nhân sự".

Tiến Lợi

Nguồn Znews : https://znews.vn/dan-van-phong-my-mat-viec-khong-chi-vi-ai-post1600444.html