Hơn 20 năm trước, khi Hà Nội bước vào quá trình đô thị hóa mạnh mẽ thì cũng là lúc 4 dòng sông nội đô (Tô Lịch, Kim Ngưu, Lừ và Sét ) bị ô nhiễm trầm trọng.
Từ kinh nghiệm xanh hóa sông Tô Lịch
Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội, kết quả quan trắc chất lượng nước tại 4 con sông trên trong giai đoạn 2017-2022 cho thấy các thông số đều ở mức đáng báo động.
Cụ thể, hàm lượng chất hữu cơ vượt xa quy chuẩn; nồng độ oxy hòa tan (DO) thấp, có đoạn chỉ dưới 0,5 mg/l; chỉ tiêu vi sinh vượt ngưỡng 30-70 lần, khiến các con sông hầu như mất khả năng tự làm sạch.
Để khôi phục môi trường các dòng sông, nhiều năm qua, TP Hà Nội đã triển khai hàng loạt các dự án, biện pháp, trong đó có xây dựng hệ thống thu gom nước thải sinh hoạt dọc sông Tô Lịch, xây dựng nhà máy xử lý nước thải Yên Xá giai đoạn 1, 2... nhưng hiệu quả chưa được như mong đợi.
Trước thực tế này, tại cuộc làm việc với Ban thường vụ Thành ủy Hà Nội ngày 27-11-2024, Tổng Bí thư Tô Lâm đã giao cho Hà Nội 2 nhiệm vụ là "giải quyết ùn tắc giao thông và xử lý ô nhiễm môi trường". Trước mắt, tập trung xử lý ô nhiễm của sông Tô Lịch, từ đó làm sống lại các con sông khác của Hà Nội.
Đại hội Đảng bộ TP Hà Nội lần thứ XVIII đặt mục tiêu đến năm 2030 phải hồi sinh 4 dòng sông Tô Lịch, Kim Ngưu, Lừ, Sét. Ảnh: TRỌNG PHÚ
Ngay sau cuộc làm việc, TP Hà Nội xác định mục tiêu hồi sinh sông Tô Lịch là điểm đột phá, coi đây là công trình ý nghĩa hướng tới và hoàn thành vào đúng dịp kỷ niệm 80 năm thành lập nước.
Theo đó, TP đã cho triển khai hàng loạt các giải pháp: Thu gom 245 cửa xả nước thải sinh hoạt dọc sông về Nhà máy Xử lý nước thải Yên Xá để xử lý, sau đó bổ cập nước trở lại cho dòng sông; xây dựng hệ thống đập dâng ở cầu Quang (phường Thanh Liệt) để duy trì mức nước ở mức 3,5 m; xây dựng hệ thống ống dẫn bổ cập nước hồ Tây cho sông Tô Lịch…
Đầu tháng 9-2025, nguồn nước trong xanh từ hồ Tây đã chính thức được bổ cập vào sông Tô Lịch, “dòng sông đen” dần chuyển sang màu xanh, mùi hôi thối giảm dần.
Cùng với đó, UBND TP Hà Nội cũng đang chuẩn bị trình HĐND TP Hà Nội dự án cải tạo, chỉnh trang và tái thiết công viên hai bên sông Tô Lịch với mức đầu tư dự kiến khoảng 4.665 tỉ đồng, nhằm thực sự tái hiện hình ảnh sông Tô Lịch trong thơ ca: “Nước sông Tô vừa trong vừa mát/ Em ghé thuyền đỗ sát thuyền anh”.
Hà Nội chốt thời hạn hồi sinh 4 dòng sông nội đô
Trước đó, vào tháng 7-2025, UBND TP Hà Nội cũng đã phê duyệt Đề án “Phục hồi chất lượng môi trường và phát triển hệ thống 4 sông nội đô: Tô Lịch, Kim Ngưu, Lừ và Sét” kèm theo danh mục 32 chương trình, dự án triển khai trong giai đoạn 2025- 2030, để hồi sinh 4 con sông này.
Theo đó, đề án đề xuất các giải pháp tập trung vào kiểm soát và phòng ngừa ô nhiễm, xây dựng hệ thống sông đô thị theo hướng cân bằng – sinh thái, thiết kế – quy hoạch cải tạo kiến trúc cảnh quan, nâng cao năng lực quản lý, nhận thức cộng đồng…
Đại hội Đảng bộ TP Hà Nội lần thứ XVIII đặc biệt coi trọng việc giải quyết vấn đề ô nhiễm môi trường, cải thiện chất lượng không khí, tăng cường xử lý rác thải và hồi sinh các dòng sông. Ảnh: TRỌNG PHÚ
Không dừng ở đó, quyết tâm hồi sinh 4 dòng sông nội đô Kim Ngưu, Lừ, Sét và sông Tô Lịch một lần nữa được TP Hà Nội nhấn mạnh trong Báo cáo Chính trị trình Đại hội Đảng bộ TP Hà Nội lần thứ XVIII.
Theo đó, TP đặt mục tiêu đến năm 2030 sẽ đạt tỉ lệ thu gom, xử lý nước thải sinh hoạt đô thị 70%, trong đó tại lưu vực 4 sông nội đô đạt 100%; tỉ lệ thu gom, xử lý nước thải sinh hoạt nông thôn đạt 40%; tỉ lệ thu gom và xử lý nước thải làng nghề đạt 50%.
Để thực hiện các mục tiêu này, từ nay đến 2030, TP Hà Nội sẽ cho triển khai nhiều dự án để nâng cao năng lực xử lý nước thải, tạo dòng chảy và chỉnh trang lại cảnh quan các con sông nội đô, cũng như hệ thống sông ở ngoại thành…
Cụ thể, phấn đấu đến quý IV-2026 sẽ hoàn thành hệ thống xử lý nước thải Yên Xá, công suất 270.000 m3/ngày đêm; quý IV/2028 sẽ hoàn thành hệ thống xử lý nước thải Kiến Hưng (công suất 25.000 m3/ngày đêm) và hệ thống xử lý nước thải Sơn Tây (công suất 13.000 m3/ngày đêm); giai đoạn 2029-2030 sẽ đầu tư xây dựng hàng loạt các nhà máy xử lý nước thải Tây sông Nhuệ, Cổ Loa, Nam An Khánh, Phú Đô, An Lạc, Phúc Đồng…
Cùng với đó, TP Hà Nội cũng đặt ra thời hạn cuối năm 2025 sẽ hoàn thành việc làm sạch sông Tô Lịch; trong năm 2026 sẽ triển khai dự án cải tạo các sông Kim Ngưu, Lừ, Sét; trước năm 2030 sẽ xử lý môi trường lưu vực sông Nhuệ - Đáy, lưu vực sông Cầu Bây – Bắc Hưng Hải.
Trao đổi với PLO ngày 14-10, PGS.TS Bùi Thị An, đại biểu Quốc hội khóa XIII, nguyên Viện trưởng Viện Tài nguyên, Môi trường và Phát triển cộng đồng đánh giá cao việc Hà Nội đã đề ra các giải pháp căn cơ, dài hơi hơn nhằm hồi sinh các con sông nội đô trong nhiệm kỳ 2025-2030.
Cụ thể, TP sẽ tăng công suất và mở rộng hệ thống nhà máy xử lý nước thải Yên Xá, xây mới các nhà máy xử lý nước thải khác. Cùng với đó, TP tiếp tục xây dựng hệ thống thu gom nước thải, tách riêng nước thải và nước mưa ở các khu vực trọng điểm…
“Song song, TP cũng đặt ra kế hoạch nạo vét, làm sạch lòng sông, và huy động nguồn lực xã hội hóa để chỉnh trang hai bên bờ sông, biến nơi đây thành các không gian văn hóa, vui chơi, giải trí của người dân. Tôi tin rằng với quyết tâm và hành động cụ thể như vậy, môi trường và cảnh quan các dòng sông ở nội đô sẽ có một diện mạo mới tích cực hơn”, bà An nói.
TRỌNG PHÚ