Công nghiệp văn hóa ở TP.HCM: Bom tấn điện ảnh trăm tỷ, lễ hội sáng tạo nghìn tỷ
Ngày 13/10, UBND TP.HCM trao bằng khen cho đạo diễn Bùi Thạc Chuyên, người đã “kể” câu chuyện chân thực về cuộc chiến bất cân xứng của quân dân Củ Chi từ lòng đất qua bộ phim Địa đạo - Mặt trời trong bóng tối. Lãnh đạo Thành phố ghi nhận đạo diễn, nhà sản xuất, biên kịch phim Địa đạo “đã có thành tích xuất sắc trong hoạt động văn học, nghệ thuật nhân kỷ niệm 50 năm Ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước”.
Ông Nguyễn Văn Dũng, Phó Chủ tịch UBND TP.HCM trao bằng khen cho đạo diễn Bùi Thạc Chuyên. Ảnh: Hà Sang.
Phó Chủ tịch UBND TP.HCM Nguyễn Văn Dũng cho biết, phim đã được chiếu phục vụ hơn 500 đại biểu tham dự Đại hội đại biểu Đảng bộ TP.HCM lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030, nhận được sự hưởng ứng, xúc động của nhiều đại biểu.
Cùng với Mưa đỏ công chiếu dịp Quốc khánh 2/9, Địa đạo công chiếu dịp Thống nhất 30/4 chắc chắn sẽ còn được nhắc nhớ dài lâu trong lịch sử điện ảnh Việt Nam, không chỉ bởi doanh thu “khủng” từ phòng vé (hơn 170 tỷ đồng), mà chính vì chất lượng nghệ thuật, những giá trị tốt đẹp, sức hấp dẫn và độ lan tỏa sâu rộng của các tác phẩm “bom tấn” thuộc dòng phim lịch sử chiến tranh cách mạng tưởng chừng “khô khan” này.
Địa đạo do các đơn vị tư nhân phối hợp sản xuất, đồng thời, TP.HCM cũng tự hào góp sức trong quá trình sản xuất cũng như hậu kỳ phim. Lãnh đạo Thành phố, ngành tuyên giáo, văn hóa đã dành sự quan tâm đặc biệt, chỉ đạo sâu sát, phối hợp các ban, ngành tạo điều kiện tốt nhất cho tác phẩm ra mắt công chúng Thành phố và cả nước. Thành công của Địa đạo còn là một minh chứng cho nỗ lực của TP.HCM trong phát triển công nghiệp văn hóa, hướng đến gia nhập Mạng lưới Thành phố Sáng tạo UNESCO lĩnh vực Điện ảnh.
Địa đạo - Mặt trời trong bóng tối chắc chắn sẽ còn được nhắc nhớ dài lâu trong lịch sử điện ảnh Việt Nam.
Ngày 10/10, tại Lễ trao giải International Business Awards (IBA) lần thứ 22 diễn ra ở Lisbon, Bồ Đào Nha, Lễ hội Sông nước TP.HCM 2024 được xướng tên “kép” cho giải Vàng - Lễ hội Nghệ thuật, Giải trí và Công chúng (Art, Entertainment & Public - Festival), và giải Vàng hạng mục Sự kiện văn hóa (Cultural Event) cho Chương trình nghệ thuật khai mạc Chuyến tàu huyền thoại trong kỳ lễ hội này.
Theo đánh giá của giám khảo International Business Awards, Lễ hội Sông nước TP.HCM như một “hình mẫu tiên phong trong việc kết hợp di sản, du lịch và phát triển kinh tế. Cách kể chuyện giàu cảm hứng đã biến bản sắc đô thị sông nước thành điểm hội tụ văn hóa - thương mại hàng đầu khu vực”.
Giải thưởng quốc tế từ IBA nối dài những danh hiệu cho Lễ hội Sông nước TP.HCM. Trước đó, Giải thưởng Sáng tạo TP.HCM 2025 đã vinh danh Lễ hội Sông nước đoạt giải Nhất lĩnh vực phát triển kinh tế, nhờ sáng tạo trong kết hợp văn hóa, du lịch và kinh tế, góp phần khẳng định vị thế TP.HCM như một đô thị sông nước hiện đại, giàu bản sắc.
Lễ hội Sông nước TP.HCM 2024 được xướng tên “kép” cho giải Vàng - Lễ hội Nghệ thuật, Giải trí và Công chúng (Art, Entertainment & Public - Festival), và giải Vàng hạng mục Sự kiện văn hóa (Cultural Event) cho Chương trình nghệ thuật khai mạc Chuyến tàu huyền thoại tại IBA 2025.
Ra đời từ năm 2023, Lễ hội Sông nước là sáng kiến chiến lược của Sở Du lịch TP.HCM, mang đến trải nghiệm du lịch đặc sắc cho người dân và du khách. Mùa lễ hội 2024 đón hơn 4,5 triệu lượt người tham gia, 1,3 triệu lượt khách du lịch, gồm 121.000 khách quốc tế, doanh thu du lịch ước đạt 4.250 tỷ đồng.
Thành công của Lễ hội Sông nước TP.HCM minh chứng cho sức sáng tạo của ngành du lịch địa phương, cũng như ngành du lịch Việt Nam trên trường quốc tế, thể hiện rõ nét định hướng phát triển công nghiệp văn hóa gắn với du lịch của Thành phố mang tên Bác, góp phần nâng tầm hình ảnh TP.HCM như một điểm đến văn hóa - lễ hội - sự kiện hàng đầu khu vực.
Theo kế hoạch, Lễ hội Sông nước TP.HCM lần 3 năm 2025 tới đây sẽ diễn ra từ 29/11-31/12, với chuỗi hoạt động văn hóa, nghệ thuật, thể thao... đáng mong đợi, điểm nhấn là signature show Nhịp cầu xuyên không trong chương trình khai mạc lễ hội, hứa hẹn sẽ góp thêm dấu ấn “bùng nổ” cho sự gắn kết phát triển công nghiệp văn hóa với du lịch của TP.HCM mới sau hợp nhất.
Lễ hội Sông nước TP.HCM lần 3 năm 2025 hứa hẹn nhiều điều thú vị. Ảnh: Thanh Chân.
Vài ngày trước thềm Đại hội đại biểu Đảng bộ TP.HCM lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030, ngành công nghiệp văn hóa và du lịch Thành phố liên tiếp đón nhận những tin vui. Nhiệm kỳ vừa qua, đây cũng là một trong những nhiệm vụ trọng tâm được Đảng bộ, chính quyền và người dân chung sức đồng lòng, nỗ lực thực hiện vì sự phát triển bền vững của Thành phố mang tên Bác.
Hướng đến vị thế trung tâm công nghiệp văn hóa hàng đầu cả nước và khu vực Đông Nam Á
Công nghiệp văn hóa là xu hướng toàn cầu, đóng vai trò động lực tăng trưởng mới của nền kinh tế, góp phần quan trọng vào sự phát triển bền vững đất nước. Thời gian qua, phát triển công nghiệp văn hóa đã nhận được sự quan tâm đặc biệt của Đảng, Nhà nước, sự vào cuộc mạnh mẽ của các cấp, ngành, các địa phương và toàn xã hội. Vài năm trở lại đây, công nghiệp văn hóa có sự chuyển biến mạnh mẽ từ chính sách đến thực tiễn.
Nghị quyết số 33-NQ/TW, ngày 9/6/2014, Hội nghị lần thứ IX Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XI về xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước xác định: “Đẩy mạnh phát triển công nghiệp văn hóa, tăng cường quảng bá văn hóa Việt Nam”.
Văn hóa Việt Nam sẽ được tăng cường quảng bá trong thời gian tới. Ảnh: Sơn Nguyễn.
Thực hiện Nghị quyết 33, ngày 8/9/2016, Thủ tướng Chính phủ ký Quyết định số 1755/QĐ-TTg phê duyệt Chiến lược phát triển các ngành công nghiệp văn hóa Việt Nam đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030, xác định 12 ngành/lĩnh vực công nghiệp văn hóa cần tập trung, trong đó có du lịch văn hóa.
Chỉ thị số 30/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ về phát triển các ngành công nghiệp văn hóa Việt Nam ngày 29/8/2024 đặt ra phương châm phát triển công nghiệp văn hóa Việt Nam “sáng tạo, bản sắc, độc đáo, chuyên nghiệp, lành mạnh, cạnh tranh, bền vững”.
Ngày 27/11/2024, Quốc hội phê duyệt chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia về phát triển văn hóa giai đoạn 2025-2035, xác định: “Huy động nguồn lực, tập trung đầu tư có trọng tâm, trọng điểm, chất lượng, hiệu quả cho phát triển văn hóa, đóng góp trực tiếp vào phát triển kinh tế - xã hội, thúc đẩy các ngành công nghiệp văn hóa trở thành bộ phận cấu thành quan trọng của nền kinh tế quốc dân”.
Thực hiện quan điểm, chủ trương, đường lối của Đảng và Nhà nước, Đại hội đại biểu Đảng bộ TP.HCM lần thứ XI, nhiệm kỳ 2020-2025 xác định rõ nhiệm vụ phát triển công nghiệp văn hóa cho toàn hệ thống chính trị, đặt trong nhóm nhiệm vụ, giải pháp “Phát triển văn hóa - xã hội đồng bộ với phát triển kinh tế, làm nền tảng cho thành phố phát triển bền vững”.
Ngày 25/10/2023, UBND TP.HCM ban hành Đề án Phát triển ngành công nghiệp văn hóa TP.HCM đến năm 2030.
Đề án xác định rõ 4 quan điểm phát triển, đặt ra các mục tiêu như phát triển công nghiệp văn hóa trở thành ngành kinh tế sản xuất, dịch vụ và kinh tế sáng tạo quan trọng, phát triển rõ rệt về chất và lượng, đóng góp tích cực vào tăng trưởng kinh tế và giải quyết việc làm thông qua việc sản xuất ngày càng nhiều sản phẩm, dịch vụ văn hóa đa dạng, chất lượng cao, đáp ứng nhu cầu sáng tạo, hưởng thụ, tiêu dùng văn hóa; xác lập được các thương hiệu sản phẩm, dịch vụ văn hóa của Thành phố; gia nhập mạng lưới sáng tạo thuộc mạng lưới các thành phố sáng tạo UNESCO góp phần bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa, quảng bá hình ảnh, nâng cao vị thế văn hóa, con người TP.HCM ra khu vực và thế giới.
Đề án Phát triển ngành công nghiệp văn hóa TP.HCM đến năm 2030 cũng xác định 8 ngành, lĩnh vực công nghiệp văn hóa trọng điểm, chủ yếu trên địa bàn Thành phố: Điện ảnh, Nghệ thuật biểu diễn, Mỹ thuật, Nhiếp ảnh, Triển lãm, Quảng cáo, Du lịch văn hóa, Thời trang.
Phấn đấu công nghiệp văn hóa đến năm 2025 đóng góp khoảng 5,7% GRDP của Thành phố, đạt 7-8% GRDP vào giai đoạn 2026-2030. TP.HCM hướng đến trở thành trung tâm công nghiệp văn hóa của cả nước và khu vực Đông Nam Á, gia nhập Mạng lưới Thành phố Sáng tạo UNESCO lĩnh vực Điện ảnh.
TP.HCM hướng đến trở thành trung tâm công nghiệp văn hóa của cả nước và khu vực Đông Nam Á. Ảnh: Getty Images.
Nhiệm kỳ vừa qua, TP.HCM từng bước phát huy những tiềm năng, lợi thế, huy động các nguồn lực để nâng cao chất lượng sản phẩm, dịch vụ văn hóa mang nét đặc trưng của Thành phố ở các lĩnh vực như điện ảnh, âm nhạc, nghệ thuật biểu diễn, du lịch văn hóa...
Với sự sôi động của thị trường giải trí lớn nhất nước, TP.HCM chứng kiến sự bùng nổ của hàng loạt chương trình giải trí, concert âm nhạc, show biểu diễn quy mô quốc tế... thu hút hàng chục ngàn khán giả, đóng góp hiệu quả vào tổng thu ngân sách Thành phố như Lễ hội Âm nhạc Quốc tế Hò Dô HOZO, Anh trai say hi, Anh trai vượt ngàn chông gai...
Với điện ảnh, TP.HCM là thị trường trọng điểm của toàn ngành. Thành phố có trên 800 cơ sở hoạt động điện ảnh, chủ yếu thuộc doanh nghiệp tư nhân, trên 100 cơ sở đăng ký và sản xuất phát hành phim, trên 50 rạp, cụm rạp chiếu phim, với 5 doanh nghiệp dẫn đầu, nắm giữ 98% thị phần Việt Nam là CGV, Lotte Cinema, BHD, Platinum, Galaxy.
Liên tiếp qua các mùa lễ, Tết, phòng vé ghi nhận loạt bộ phim “trăm tỷ”. Thành phố cũng đã tổ chức thành công Liên hoan Phim Quốc tế TP.HCM (HIFF) 2024 với sức hút lớn, thu hút các nhà làm phim quốc tế tên tuổi, hơn 400 phim tham gia. TP.HCM đang xây dựng hồ sơ gia nhập Mạng lưới Thành phố Sáng tạo UNESCO ở lĩnh vực Điện ảnh.
Lễ hội Âm nhạc quốc tế HOZO tại TP.HCM. Ảnh: Hữu Long.
Du lịch văn hóa phát triển mạnh, hình thành hệ thống sản phẩm phong phú, đa dạng, đặc biệt là các sản phẩm đặc trưng, thế mạnh của Thành phố như Theo dấu chân Biệt động Sài Gòn, Thiềng Liềng hoa nở xứ vàng trắng... Khối tư nhân tích cực sáng tạo, vận hành các sản phẩm mới dựa trên khai thác tài nguyên văn hóa, đơn cử như Chào Show mang đến trải nghiệm đa giác quan cho du khách trên nền tảng âm nhạc dân tộc và ẩm thực đặc trưng các vùng miền. Qua đó, du lịch văn hóa đóng góp vào tăng trưởng chung của ngành du lịch.
Du khách khám phá tour Biệt động Sài Gòn tại TP.HCM.
Năm 2024, TP.HCM đã đón 6 triệu lượt khách quốc tế, tăng 20% so năm trước, tổng thu từ du lịch ước đạt 190.000 tỷ đồng, tăng 18,8% so cùng kỳ. Với đà tăng trưởng cao, ngành du lịch Thành phố đặt mục tiêu đón 8,5 triệu lượt khách quốc tế trong năm nay, hướng tới doanh thu 260.000 tỷ đồng.
TP.HCM là nơi diễn ra các lễ hội, sự kiện văn hóa và thể thao đặc sắc, hấp dẫn, gắn kết chặt chẽ giữa phát triển công nghiệp văn hóa với du lịch. Đó là các thương hiệu lễ hội, sự kiện từ truyền thống đến hiện đại mang bản sắc của Sài Gòn - Gia Định - TP.HCM, của Nam Bộ nói riêng, của Việt Nam nói chung, ghi dấu ấn đậm nét đối với người dân và du khách như Lễ hội Nghinh Ông Cần Giờ, Lễ hội Tết Nguyên tiêu của người Hoa, Đường hoa Nguyễn Huệ, Lễ hội Đường sách Tết, Lễ hội Áo dài TP.HCM, Lễ hội Sông nước TP.HCM, Lễ hội Bánh mì Việt Nam…
Sự đa dạng của các hoạt động lễ hội, sự kiện văn hóa - du lịch đã mời gọi du khách đến với Thành phố mang tên Bác. Dịp đại lễ kỷ niệm 50 năm Thống nhất đất nước vừa qua, cả Thành phố như đắm mình trong không khí một “Lễ hội Hòa bình” với quy mô hoành tráng, ấn tượng. Chỉ trong 5 ngày, TP.HCM đón gần 1,95 triệu lượt khách, tăng hơn 100% so cùng kỳ. Khách quốc tế đạt 120.000 lượt, gấp đôi năm ngoái. Tổng thu du lịch ước đạt 7.100 tỷ đồng, doanh thu tiêu dùng toàn thành phố đạt gần 129.000 tỷ đồng, tăng 38%.
TP.HCM cũng là một trong số ít địa phương tiên phong xúc tiến đầu tư vào các dự án thuộc lĩnh vực văn hóa theo phương thức đối tác công tư - PPP. Vận dụng Nghị quyết số 98/2023/QH15 của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP.HCM, UBND TP.HCM đã tổ chức hội nghị xúc tiến đầu tư vào các dự án thuộc lĩnh vực văn hóa - thể thao với tổng vốn dự kiến hơn 23.600 tỷ đồng, hướng đến huy động nguồn lực từ khu vực tư nhân, đẩy mạnh hoàn thiện cơ sở hạ tầng, thiết chế như nhà hát, bảo tàng, trung tâm nghệ thuật… xứng tầm, phát triển công nghiệp văn hóa trở thành mũi nhọn của nền kinh tế Thành phố.
Đảng bộ TP.HCM nhiệm kỳ 2025-2030: Du lịch và Công nghiệp văn hóa là 1 trong 5 trụ cột của siêu đô thị quốc tế
Sau hợp nhất với Bình Dương, Bà Rịa - Vũng Tàu, TP.HCM mới trở thành một thực thể hành chính - kinh tế đặc biệt chưa từng có tiền lệ trong lịch sử quản trị quốc gia, mở ra không gian phát triển rộng lớn, tạo điều kiện khai thác mạnh mẽ hơn các nguồn lực kinh tế - văn hóa - xã hội - môi trường.
3 cực kinh tế năng động bậc nhất khu vực phía Nam TP.HCM, Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu hợp nhất, tạo nên một "siêu đô thị" TP.HCM mới giàu tiềm năng.
Phát triển công nghiệp văn hóa gắn với du lịch của một siêu đô thị quốc tế cũng cần “chiếc áo mới” xứng tầm. Cuối tháng 8/2025, Sở Văn hóa và Thể thao TP.HCM đã tổ chức tọa đàm góp ý Đề cương chi tiết điều chỉnh, bổ sung đề án phát triển công nghiệp văn hóa đến năm 2030 của Thành phố, qua đó ghi nhận nhiều ý kiến, đề xuất tâm huyết từ các đại biểu, doanh nghiệp đang hoạt động thực tiễn trong các ngành công nghiệp văn hóa trên địa bàn.
Đại hội đại biểu Đảng bộ TP.HCM lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030 là “bước khởi đầu cho một chương mới” của Thành phố sau hợp nhất. Đại hội mang tính lịch sử này tiếp tục dành sự quan tâm sâu sắc đối với phát triển công nghiệp văn hóa và du lịch.
Tại Đại hội, Bí thư TP.HCM Trần Lưu Quang nhấn mạnh: "Đưa Thành phố trở thành trung tâm du lịch của châu Á, điểm đến hấp dẫn toàn cầu".
Theo Dự thảo Báo cáo chính trị của Đại hội, trong nhiệm kỳ 2025-2030, TP.HCM mới sẽ được tái cấu trúc không gian phát triển theo tư duy đa cực - tích hợp - siêu kết nối, với “3 vùng - 1 đặc khu - 3 hành lang - 5 trụ cột”.
Trong đó, “du lịch và công nghiệp văn hóa” được xác định là 1 trong 5 trụ cột quan trọng để phát triển siêu đô thị mới: Thúc đẩy phát triển ngành công nghiệp văn hóa kết hợp với du lịch và kinh tế ban đêm trở thành ngành kinh tế mũi nhọn của Thành phố, vươn tầm đến khu vực Đông Nam Á và thế giới. Đẩy mạnh các sự kiện lịch sử, văn hóa, thể thao với phát triển du lịch tạo ra các chuỗi sự kiện tầm cỡ, thu hút khách tham quan du lịch trong và ngoài nước. Hình thành Trung tâm đổi mới sáng tạo về văn hóa - nghệ thuật, sáng tạo nghệ thuật số, văn hóa số.
Từ Đại hội đại biểu Đảng bộ TP.HCM lần thứ nhất, nhiệm kỳ 2025-2030, công nghiệp văn hóa và du lịch ở Thành phố mang tên Bác kỳ vọng sẽ tiếp tục có những bước tiến dài đột phá, sáng tạo, mang tính chiến lược, tạo động lực mới, đem lại giá trị kinh tế, lan tỏa bản sắc, khẳng định sức mạnh mềm, xứng đáng vị thế trung tâm công nghiệp văn hóa của siêu đô thị quốc tế trong tương lai.
Phúc Thịnh