Xây dựng đội ngũ đảng viên tiên phong, gương mẫu, năng động, sáng tạo
Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh - Người sáng lập và giáo dục, rèn luyện Đảng ta đã khẳng định: “Đảng là gồm các đảng viên mà tổ chức nên. Mọi công việc của Đảng đều do đảng viên làm. Mọi nghị quyết của Đảng đều do đảng viên chấp hành. Mọi chính sách của Đảng đều do đảng viên mà thấu đến quần chúng. Mọi khẩu hiệu, mọi kế hoạch của Đảng đều do đảng viên cố gắng thực hiện”. Vì thế, để Đảng thật “trong sạch, mạnh mẽ”, lãnh đạo cách mạng thành công thì mỗi bộ phận, mỗi đảng viên phải trong sạch, mạnh mẽ, hăng hái và gương mẫu, phải thực hiện đúng tư cách “là một người thay mặt cho Đảng trước quần chúng”.
Đảng viên Đảng bộ Lữ đoàn 918 (Quân chủng Phòng không - Không quân) biểu quyết thông qua Nghị quyết Đại hội đại biểu Đảng bộ Lữ đoàn 918 nhiệm kỳ 2025-2030. Ảnh: THỐNG NHẤT
Trải qua chặng đường hơn 95 năm, Đảng đã có được đội ngũ đảng viên ngày càng lớn về số lượng (hiện nay có hơn 5 triệu đảng viên, chiếm tỷ lệ hơn 5% dân số), với cơ cấu và chất lượng đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong từng điều kiện cụ thể. Đảng quan tâm chăm lo xây dựng đội ngũ đảng viên, nhất là về mặt chất lượng, không chỉ thể hiện rõ trong sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc mà trong suốt quá trình cách mạng không ngừng nhằm thực hiện độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội.
Trong khí thế hào hùng của Tổ quốc thống nhất, đất nước bước vào “kỷ nguyên của độc lập, tự do và chủ nghĩa xã hội”, tại Đại hội Đảng lần thứ IV (tháng 12-1976), Đảng ta đã khẳng định một vấn đề có tính quy luật là “Năng lực lãnh đạo của Đảng, sức chiến đấu của Đảng, phụ thuộc một cách quyết định vào chất lượng đội ngũ đảng viên”.
Từ sau Đại hội IV, Đảng ta tiếp tục quan tâm nâng cao chất lượng đội ngũ đảng viên với những quan điểm, biện pháp ngày càng khoa học, phù hợp, hiệu quả. Trong Báo cáo về xây dựng Đảng tại Đại hội lần thứ V (tháng 3-1982) của Đảng đã đưa ra các biện pháp phải tiến hành đồng thời để nâng cao chất lượng đội ngũ đảng viên, trong đó có việc đưa người không đủ tư cách đảng viên ra khỏi Đảng, nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ và một vấn đề mấu chốt là phải nâng cao chất lượng của cán bộ chủ chốt ở các đơn vị cơ sở.
Trong thời kỳ đổi mới, qua từng nhiệm kỳ, Đảng đã có nhiều nghị quyết, chỉ thị, quy định về vấn đề xây dựng Đảng, phát triển đội ngũ đảng viên. Nghị quyết số 04-NQ/TW của Bộ Chính trị ngày 12-9-1987 đã yêu cầu phải kiểm tra, đánh giá đúng hơn chất lượng đội ngũ đảng viên và các tổ chức cơ sở đảng, nhất là ở những đơn vị trọng điểm, đấu tranh chống tiêu cực; chấn chỉnh sinh hoạt đảng, xây dựng nền nếp tự phê bình và phê bình gắn với kiểm điểm, tổng kết công tác thường xuyên và hằng năm.
Tại Đại hội VII (tháng 6-1991) của Đảng đã chỉ rõ, để nâng cao sức chiến đấu của Đảng, nhất thiết phải chỉnh đốn, kiên quyết làm trong sạch đội ngũ đảng viên, nâng cao chất lượng đảng viên theo tiêu chuẩn đảng viên trong giai đoạn cụ thể. Phải thông qua công tác kiểm tra của Đảng và dựa vào quần chúng để nhận xét, đánh giá đúng đảng viên, đưa ra khỏi Đảng những người không còn tư cách đảng viên, trước hết là những đảng viên thoái hóa, biến chất, tham nhũng, cơ hội, gây chia rẽ, bè phái, trù dập, ức hiếp quần chúng, bị quần chúng oán ghét.
Tại Đại hội X (tháng 4-2006), Đảng đã đưa ra chủ trương xây dựng đội ngũ đảng viên thật sự tiên phong, gương mẫu, năng động, sáng tạo, vững vàng trước mọi khó khăn, thử thách; đảng viên làm kinh tế tư nhân phải gương mẫu chấp hành pháp luật, chính sách của Nhà nước, nghiêm chỉnh chấp hành Điều lệ Đảng và quy định của Ban Chấp hành Trung ương. Đồng thời yêu cầu phải phân công đảng viên đúng người, đúng việc, tạo điều kiện để đảng viên hoàn thành nhiệm vụ; chú trọng trẻ hóa và nâng cao trình độ của đảng viên.
Tại Hội nghị lần thứ sáu Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa X (ngày 14-1-2008), Đảng đã cụ thể hóa việc chỉ đạo công tác phát triển đảng viên, xác định việc nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của tổ chức cơ sở đảng và chất lượng đội ngũ đảng viên ở cơ sở là hai vấn đề có mối quan hệ hữu cơ, tác động lẫn nhau. Đội ngũ đảng viên có chất lượng tốt là nhân tố cơ bản bảo đảm cho tổ chức cơ sở đảng vững mạnh, mặt khác, tổ chức cơ sở đảng vững mạnh là điều kiện quan trọng để nâng cao chất lượng đội ngũ đảng viên.
Nghị quyết Trung ương 4, khóa XI đã đưa ra những giải pháp đấu tranh ngăn chặn, đẩy lùi tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống của một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên, trước hết là cán bộ lãnh đạo, quản lý các cấp để nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của Đảng, củng cố niềm tin của đảng viên và của nhân dân đối với Đảng.
Nghị quyết Đại hội XII của Đảng chỉ rõ, xây dựng đội ngũ đảng viên thật sự tiên phong, gương mẫu, trọng dân, gần dân, hiểu dân, học dân, có trách nhiệm cao trong công việc, có bản lĩnh chính trị, phẩm chất đạo đức cách mạng, có ý thức tổ chức kỷ luật và năng lực hoàn thành nhiệm vụ, vững vàng trước mọi khó khăn, thách thức, phấn đấu cho mục tiêu, lý tưởng của Đảng. Tiếp tục đổi mới, tăng cường công tác quản lý, phát triển, sàng lọc đảng viên.
Nghị quyết Hội nghị Trung ương 4, khóa XII chỉ ra những biểu hiện và đưa ra biện pháp ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ, trong đó nhấn mạnh phải siết chặt kỷ luật, kỷ cương trong Đảng, thực hiện nghiêm các nguyên tắc tổ chức của Đảng; cán bộ, đảng viên vi phạm phải có hình thức xử lý kịp thời, chính xác, bảo đảm công khai, minh bạch, công bằng; nâng cao chất lượng kết nạp đảng viên; thực hiện nghiêm việc kê khai tài sản, thu nhập theo quy định; xây dựng và hoàn thiện cơ chế giải trình và giám sát việc tăng, giảm tài sản của cán bộ, đảng viên. Chỉ thị số 28-CT/TW ngày 21-1-2019 của Ban Bí thư đã đưa ra nội dung, biện pháp để tập trung nâng cao chất lượng kết nạp đảng viên và rà soát, sàng lọc, đưa những đảng viên không còn đủ tư cách ra khỏi Đảng.
Đại hội XIII của Đảng (1-2021) đưa ra nội dung, biện pháp nâng cao chất lượng đội ngũ đảng viên. Trong đó cần đổi mới công tác đánh giá, xếp loại đảng viên bảo đảm thực chất; coi trọng công tác phát triển đảng viên, bảo đảm số lượng, chất lượng, đẩy mạnh công tác phát triển đảng viên trong công nhân trực tiếp sản xuất, trí thức và doanh nhân; phát hiện, bồi dưỡng, kết nạp vào Đảng những thanh niên ưu tú trưởng thành trong phong trào lao động, học tập, trong lực lượng vũ trang, tạo nguồn cán bộ cho hệ thống chính trị các cấp; nâng cấp chất lượng, hiệu quả công tác quản lý, giáo dục, rèn luyện đảng viên, sàng lọc, kiên quyết đưa những người không đủ tư cách ra khỏi Đảng.
Sau Đại hội XIII, Bộ Chính trị có Kết luận số 01-KL/TW ngày 18-5-2021 về tiếp tục thực hiện Chỉ thị số 05-CT/TW “Về đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh”. Ngày 25-10-2021, Ban Chấp hành Trung ương ra Quy định số 37-QĐ/TW về những điều đảng viên không được làm. Ngày 16-6-2022, Hội nghị Trung ương 5, khóa XIII ra Nghị quyết số 21-NQ/TW “Về tăng cường củng cố, xây dựng tổ chức cơ sở đảng và nâng cao chất lượng đội ngũ đảng viên trong giai đoạn mới”.
Các văn bản này của Đảng ngày càng đánh giá rõ thực trạng chất lượng đội ngũ đảng viên, xác định nguyên nhân khách quan, chủ quan và đưa ra nội dung, biện pháp chủ yếu nâng cao chất lượng đội ngũ đảng viên một cách cụ thể, thiết thực và khả thi trong bối cảnh có nhiều thay đổi, tác động đa chiều và phức tạp đến công tác xây dựng Đảng nói chung, xây dựng đội ngũ đảng viên nói riêng.
Nâng cao chất lượng đội ngũ đảng viên đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ mới
Thực tế cho thấy, được sự quan tâm chăm lo giáo dục, rèn luyện của Đảng, sự đùm bọc, giúp đỡ, tham gia xây dựng Đảng của nhân dân và sự tự tu dưỡng, rèn luyện, phấn đấu của phần lớn đội ngũ đảng viên nên “chất lượng đội ngũ đảng viên chuyển biến tích cực”, ngày càng khẳng định vị trí, vai trò đặc biệt quan trọng đối với sự nghiệp độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, góp phần xây dựng hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh, tăng cường củng cố niềm tin của nhân dân đối với Đảng, Nhà nước và chế độ.
Tuy nhiên, Đảng ta đã chỉ rõ, một bộ phận đảng viên năng lực, trình độ chưa đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới; phai nhạt lý tưởng cách mạng, thiếu bản lĩnh chính trị, đấu tranh tự phê bình và phê bình yếu; tinh thần trách nhiệm, ý chí phấn đấu giảm sút; chưa gương mẫu, sống thực dụng; suy thoái, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”, vi phạm nguyên tắc, kỷ luật Đảng, vi phạm pháp luật; nhận thức về Đảng, động cơ phấn đấu vào Đảng của không ít đảng viên chưa đúng, không trong sáng; công tác phát triển đảng viên ở một số nơi còn hạn chế, nặng về số lượng; cơ cấu đảng viên chưa hợp lý; tỷ lệ đảng viên trẻ chưa tương xứng với tiềm năng.
Để nâng cao chất lượng đội ngũ đảng viên đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ mới, cùng với việc tiếp tục quán triệt và chấp hành nghiêm các nghị quyết, kết luận, chỉ thị, quy định của Đảng về xây dựng, chỉnh đốn Đảng, xây dựng xây dựng tổ chức cơ sở đảng và nâng cao chất lượng đội ngũ đảng viên, cần tiếp tục đổi mới tư duy và nâng cao nhận thức về vai trò, vị trí của đảng viên, về xây dựng đội ngũ đảng viên trong công tác xây dựng Đảng.
Các tổ chức đảng phải thường xuyên giáo dục, rèn luyện, bồi dưỡng nâng cao trình độ, năng lực, phẩm chất chính trị, đạo đức cách mạng cho đảng viên; đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh, kiên quyết chống chủ nghĩa cá nhân. Tiếp tục nghiên cứu hoàn thiện chuẩn mực đạo đức của đảng viên trong thời kỳ mới và nâng cao chất lượng công tác quản lý đảng viên, tích cực sử dụng công nghệ thông tin trong việc quản lý cơ sở dữ liệu về đảng viên.
Thường xuyên coi trọng và làm tốt công tác phát triển, sàng lọc đảng viên, tiếp tục tăng số lượng, đồng thời chú trọng nâng cao chất lượng đảng viên, tăng tầm cao trí tuệ, trẻ hóa đội ngũ, bảo đảm tính kế thừa và phát triển.
Nâng cao sức chiến đấu của các tổ chức đảng, chất lượng công tác kiểm tra, giám sát, kỷ luật Đảng, khen thưởng và kỷ luật đảng viên theo đúng quy định của Điều lệ Đảng, pháp luật của Nhà nước. Phải dựa vào nhân dân, phát huy vai trò của nhân dân để nâng cao chất lượng đội ngũ đảng viên. Đồng thời phải tạo môi trường thuận lợi để đảng viên phấn đấu, trưởng thành.
Về phía đảng viên, phải phát huy cao độ nhân tố chủ quan để nâng cao chất lượng, hiệu quả tự giáo dục và rèn luyện, tu dưỡng hằng ngày. Theo lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh, mỗi đảng viên phải “cố làm cho đúng tiêu chuẩn đảng viên”; “cố gắng phát triển những tính tốt và sửa bỏ những tính xấu” để có được “cái chất của người đảng viên”; phải cố gắng học tập gắn liền với thực hành, thật thà tự phê bình và hoan nghênh quần chúng phê bình mình; nâng cao tính gương mẫu, tính trách nhiệm, tính phấn đấu, tính tổ chức, tính kỷ luật; phải có lòng tự tin, tin vào mình, tin Đảng, tin giai cấp, tin nhân dân mình và có quyết tâm cao trong hành động, kể cả “chịu lầm mà làm việc; chứ không thể sợ lầm, mà vòng tay lại chẳng làm gì”.
Đất nước đang đứng trước thời điểm lịch sử mới, kỷ nguyên mới, yêu cầu đổi mới mạnh mẽ phương thức lãnh đạo, nâng cao năng lực lãnh đạo, năng lực cầm quyền của Đảng để đưa dân tộc tiếp tục tiến lên đang đặt ra cấp bách. Trước yêu cầu mới, đảng viên phải thật sự coi trọng danh dự, coi đó là điều thiêng liêng, cao quý nhất, như cố Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã nêu gương và phải nâng cao năng lực, chấp hành và “thượng tôn” pháp luật, phải thật sự là các “tế bào” của Đảng như Tổng Bí thư Tô Lâm đã nói.
Thiếu tướng, PGS, TS NGUYỄN VĂN THẾ, nguyên Phó giám đốc Học viện Chính trị, Bộ Quốc phòng