Đằng sau cơn sốt matcha toàn cầu

8 phút trướcBài gốc

Trong hơn 4 thế kỷ, Nhật đã xây dựng nên truyền thống uống matcha dựa trên 4 nguyên tắc: wa, kei, sei và jaku, tức là sự hài hòa, tôn trọng, sạch sẽ và tĩnh lặng. Matcha là nguyên liệu đặc trưng, có sức hút, mang lại danh tiếng cho nước Nhật và các công ty tại đây, đến nỗi một số trang tin gọi matcha là “vàng xanh” của Nhật.

Tuy nhiên, chỉ trong vài năm, cơn sốt matcha lan rộng khắp thế giới khiến những giá trị đó bị lung lay. Song song đó, cơn sốt matcha toàn cầu cũng đang khiến nguồn cung của loại nguyên liệu này bị thiếu hụt trầm trọng.

Cơn sốt matcha toàn cầu khiến nguồn cung loại nguyên liệu này bị thiếu hụt. Ảnh: Sina Schuldt/AFP

Thiếu hụt matcha

Theo truyền thống của Nhật, matcha là loại trà được ưa chuộng vì lợi ích sức khỏe, hàm lượng caffeine và hương vị đặc biệt. Đây là sản phẩm của một quy trình sản xuất chuyên biệt và lâu đời hàng thế kỷ.

Matcha được làm từ lá trà xanh gọi là tencha – được trồng dưới bóng râm trong nhiều tuần trước khi được hái. Bước này rất quan trọng để tạo nên hương vị đặc trưng của trà.

Lá trà được thu hoạch, sấy khô và nghiền thành bột bằng cối đá. Theo phương pháp truyền thống, mỗi giờ, người sản xuất chỉ làm được 40g matcha.

Nhưng trong những tháng mùa hè vừa qua, người trồng trà đã gặp khó khăn do những đợt nắng nóng kỷ lục đã ảnh hưởng sản lượng trà. Tại khu vực Kyoto, nơi sản xuất khoảng 1/4 tencha của Nhật, thời tiết nắng nóng đã làm sản lượng trà giảm đáng kể.

Nhật cũng đang đối mặt tình trạng thiếu nông dân do dân số già hóa và không có nhiều người trẻ tham gia vào ngành sản xuất này, theo đài BBC.

Các cửa hàng ở Uji – thành phố nổi tiếng với matcha ở Kyoto – thường xuyên chứng kiến các món hàng trên kệ bị khách du lịch mua sạch ngay khi mở cửa. Do đó, nhiều nhà bán lẻ đã đặt ra giới hạn về số lượng khách hàng có thể mua matcha.

Cung thấp hơn cầu cũng đẩy giá matcha tại một số cửa hàng tại Nhật tăng khoảng 30% trong năm nay. Cá biệt, theo Ủy ban Trà Quốc tế, giá trung bình của tencha vụ đầu năm nay tại Kyoto đã tăng gần gấp 3 lần so với năm ngoái, từ 5.500 yen/kg (hơn 900.000 đồng/kg) lên 14.333 yen/kg (gần 2,5 triệu đồng/kg).

Người trồng trà ở Nhật. Ảnh: AFP/JIJI

Nhu cầu tăng cao cũng mang theo tác động tích cực. Theo Bộ Nông nghiệp Nhật, sản lượng matcha đã tăng gần gấp 3 lần từ năm 2010 đến năm 2023. Bộ này cũng cho biết xuất khẩu trà xanh, bao gồm matcha, cũng đã tăng 25% trong năm 2025, đạt 250 triệu USD.

Trước tình trạng thiếu hụt, phương án trồng thêm trà được đánh giá không phải là giải pháp hiệu quả, vì phải mất 5 năm để cây con trưởng thành. Hơn nữa, việc thiếu nông dân khiến việc trồng thêm cây trà mới dường như bất khả.

Giả mạo và trào lưu uống matcha

Việc khan hiếm matcha, cùng với cơn sốt từ loại nguyên liệu này đã khiến nhiều hiện tượng tiêu cực xuất hiện.

Hàng loạt cửa hàng bán lại sản phẩm matcha của các công ty matcha Nhật uy tín trên Amazon, Facebook Marketplace và các website khác với giá cao hơn nhiều so với giá bán lẻ thông thường. Một số nhãn hàng matcha có tiếng thậm chí còn bị giả mạo, theo tờ The New York Times.

Điều này khiến nhiều công ty trà đã xây dựng danh tiếng qua nhiều thế kỷ thất vọng. Công ty trà Marukyu Koyamaen – được thành lập vào năm 1704 – đã đấu tranh chống lại những kẻ bán hàng giả trong 8 năm qua, thông qua pháp lý và cải tiến bao bì để cho sản phẩm khó bị làm giả hơn.

"Chúng tôi chắc chắn sẽ gặp tổn hại lớn nếu những khách hàng mua phải sản phẩm giả mạo này nghĩ rằng chúng được Marukyu Koyamaen sản xuất" – ông Motoya Koyama, chủ tịch của Marukyu Koyamaen, cho biết.

Theo Trường Y Harvard, nhiều người tiêu thụ matcha vì những lợi ích sức khỏe mà nó mang lại như cải thiện sự tập trung và hạ huyết áp. Bên cạnh những lợi ích sức khỏe này, sức hấp dẫn của matcha phần lớn đến từ màu xanh lá cây rực rỡ. Khác với các loại đồ uống chứa caffeine khác, matcha trông rất đẹp mắt, đặc biệt khi được pha chế dưới dạng latte.

Matcha latte được giới thiệu trên Internet vào năm 2015. Tuy nhiên, phải đến năm 2020, trong đại dịch COVID-19, matcha latte mới trở thành một cơn sốt. Theo tạp chí NSS, "từ năm 2020 đến nay, lượt tìm kiếm về matcha đã tăng 520%".

Khi ngày càng nhiều người muốn thử matcha, thức uống này nhanh chóng trở thành một xu hướng. Mọi người bắt đầu đăng tải các bài hướng dẫn cách pha matcha latte tại nhà, kinh doanh trực tuyến, thậm chí khởi nghiệp bằng cách mở cửa hàng.

Các cửa hàng bán loại đồ ăn, thức uống có dùng matcha cũng mọc lên như nấm sau mưa khắp nơi trên thế giới. Họ bán nhiều sản phẩm khác nhau như latte, sinh tố, bánh mì. Những ông lớn trong ngành ăn uống như Starbucks, Luckin Coffee, Tim Hortons, Dunkin' Donuts đều có một số phiên bản matcha latte trong thực đơn.

Hiện tượng này khiến những người theo chủ nghĩa matcha truyền thống cảm thấy không mấy hài lòng.

Ông Koyama cho rằng việc pha trộn các sản phẩm cao cấp như matcha hảo hạng với trái cây, mật ong và các chất tạo ngọt khác là lãng phí matcha ngon. Điều này còn góp phần gây ra tình trạng thiếu hụt, khiến việc tổ chức các buổi trà đạo – một nền tảng của văn hóa truyền thống Nhật – trở nên khó khăn.

Khách thưởng thức matcha latte ở trung tâm New York (Mỹ). Ảnh: THE NEW YORK TIMES

Hiệp hội Trà Nhật Toàn cầu đang khuyến khích mọi người sử dụng matcha chất lượng thấp từ những vụ thu hoạch sau mùa xuân – vốn dồi dào hơn và phù hợp hơn cho việc nấu nướng, pha chế. Hiệp hội cho biết thêm rằng matcha chất lượng cao thường mất đi hương vị tinh tế khi được sử dụng trong các loại đồ uống như latte.

"Việc nâng cao nhận thức về những điểm khác biệt này sẽ giúp đảm bảo trà Nhật được thưởng thức một cách trân trọng, đồng thời duy trì nghề thủ công và truyền thống đằng sau nó" – Hiệp hội cho biết.

Dù vậy, tờ Finnacial Times dự đoán những người dùng mạng xã hội và những người nổi tiếng – những người đã góp phần tạo nên cơn sốt matcha – rất có thể sẽ là những người chấm dứt trào lưu uống matcha này, bằng cách thay thế nó bằng một trào lưu khác.

KHOA ĐIỀM

Nguồn PLO : https://plo.vn/video/dang-sau-con-sot-matcha-toan-cau-post881451.html