Đằng sau làn sóng sa thải trong ngành công nghệ Mỹ

một ngày trướcBài gốc

Làn sóng sa thải tại các hãng công nghệ

Con người đã cảm thấy lo sợ máy tính sẽ thay thế công việc của mình kể từ khi chúng xuất hiện, nhưng những nỗi lo này trở nên có cơ sở hơn bao giờ hết trong năm qua khi trí tuệ nhân tạo (AI) bắt đầu thay đổi cơ bản cách thức làm việc của con người.

Giám đốc điều hành Anthropic, Dario Amodei, đã củng cố những quan ngại đó hồi tháng 5 khi ông cảnh báo rằng AI có thể đẩy tỷ lệ thất nghiệp, đặc biệt là trong lĩnh vực văn phòng, lên đến 20% trong vòng 1-5 năm tới.

Trên thực tế, một số công ty đã bắt đầu sử dụng AI để thực hiện một số công việc trước đây do con người đảm nhiệm; Meta, Microsoft và Salesforce ngày càng sử dụng AI để lập trình và thực hiện các nhiệm vụ khác nhiều hơn, trong khi CEO của những công ty như Amazon cảnh báo rằng lực lượng lao động của họ sẽ giảm do AI.

Con người đã cảm thấy lo sợ máy tính sẽ thay thế công việc của mình kể từ khi chúng xuất hiện, nhưng những nỗi lo này trở nên có cơ sở hơn bao giờ hết trong năm qua khi trí tuệ nhân tạo bắt đầu thay đổi cơ bản cách thức làm việc của con người.

Và không chỉ dừng lại ở những cảnh báo, một làn sóng sa thải thực sự đã diễn ra trong làng công nghệ Mỹ. Theo các số liệu được The Bridge Chronicle tổng hợp, các hãng công nghệ Mỹ đã sa thải hơn 100.000 lao động kể từ đầu năm tới nay.

Câu chuyện của Intel trở thành biểu tượng cho sự “thanh lọc” mạnh mẽ đang diễn ra. Kể từ sau báo cáo tài chính thảm họa hồi tháng 8-2024, hãng chip của Mỹ đã đẩy mạnh thực hiện các nỗ lực cắt giảm nhân sự, để tiết kiệm chi phí. Hôm thứ Năm tuần trước, Intel cho biết đã hoàn thành phần lớn kế hoạch cắt giảm 15% lực lượng lao động, tương đương khoảng 15.000 việc làm, nhằm tạo ra “một tổ chức hoạt động nhanh hơn, thông suốt hơn và linh hoạt hơn”.

Không riêng gì Intel, nhiều doanh nghiệp công nghệ lớn khác cũng tiến hành mạnh mẽ các đợt tinh giản biên chế, tối ưu bộ máy để hướng tới vận hành “gọn nhẹ”, hiệu quả, đón đầu những thách thức mới. Microsoft đã cắt giảm 15.000 nhân sự tại các bộ phận như điện toán đám mây, trò chơi và phần cứng, trong khi Meta cũng sa thải khoảng 8.000 nhân viên. Các công ty lớn khác cũng tham gia vào làn sóng này bao gồm Amazon, Google, Salesforce và Cisco.

Các doanh nghiệp coi AI là ưu tiên hàng đầu

Các doanh nghiệp lớn đang đặt AI lên vị trí ưu tiên hàng đầu, xem đây là động lực cốt lõi cho mọi chuyển đổi. Làn sóng sa thải quy mô lớn tại Thung lũng Silicon cùng nhiều trung tâm công nghệ toàn cầu chủ yếu bắt nguồn từ nỗ lực đẩy mạnh phát triển và ứng dụng AI xuyên suốt mọi hoạt động sản xuất - kinh doanh.

Thay vì chỉ coi AI là một khoản đầu tư chiến lược, các công ty công nghệ giờ đây xác định AI như công cụ then chốt để tự động hóa quy trình, giảm mạnh chi phí nhân sự và gia tăng hiệu quả vận hành. Những tên tuổi như Meta, Microsoft, Salesforce đã công khai tăng cường sử dụng AI cho các nhiệm vụ trước kia do con người đảm nhiệm, đặc biệt trong phát triển phần mềm, phân tích dữ liệu và chăm sóc khách hàng.

Cụ thể, CEO Satya Nadella của Microsoft hồi đầu năm cho biết, khoảng 20-30% mã nguồn của công ty được tạo bởi AI, trong khi CEO Mark Zuckerberg của Meta nói khoảng một nửa công việc phát triển mã nguồn của công ty sẽ do AI thực hiện vào năm tới. CEO Marc Benioff của Salesforce gần đây cũng chia sẻ với Bloomberg rằng công ty sử dụng AI cho khoảng 30-50% công việc của mình.

Một ví dụ nổi bật hơn cả chính là Amazon. Theo Swami Sivasubramanian, Phó chủ tịch phụ trách tác nhân AI của Amazon Web Services, chỉ với một hệ thống AI chuyên dụng công ty đã nâng cấp 30.000 ứng dụng phần mềm nội bộ. Khối lượng công việc vốn cần tới 4.500 lập trình viên làm việc trong một năm, nay đã được AI hoàn thành chỉ trong sáu tháng, giúp Amazon tiết kiệm tới 250 triệu đô la.

Theo The Wall Street Journal, đa số doanh nghiệp tiến hành cắt giảm nhân sự không phải do khủng hoảng tài chính mà vì sự thay đổi trong định hướng ưu tiên và áp lực công nghệ. Việc thắt chặt biên chế không còn là dấu hiệu tiêu cực, mà đã trở thành “chuẩn mực mới” trong quản trị doanh nghiệp, phản ánh quyết tâm tối ưu chi phí, nâng cao năng suất và thích ứng với tốc độ chuyển đổi công nghệ chưa từng có.

Các CEO ngày càng công khai nhấn mạnh hiệu quả tối ưu hóa bộ máy nhờ AI trước cổ đông và giới phân tích, coi đây là chiến lược tạo lợi thế cạnh tranh nổi bật. Một số thậm chí biến thành tích cắt giảm lao động thành điểm cộng minh bạch với các nhà đầu tư, như CEO Hans Vestberg của Verizon tự hào công bố lực lượng nhân sự đã giảm 4% so với cùng kỳ năm trước - xem đó là minh chứng cho quản trị hiệu quả, linh hoạt và thích ứng nhanh với biến động thị trường.

Cơn sốt AI lan rộng khắp nền kinh tế

Tuy nhiên, trong khi nhiều công việc bị cắt giảm tại các tập đoàn công nghệ lớn, thị trường lao động lại ghi nhận những cơ hội việc làm khác, xuất hiện ở bên ngoài lĩnh vực công nghệ, khi nhu cầu về AI đang ngày càng lan tỏa trên diện rộng.

Theo báo cáo “Beyond the Buzz” của Lightcast - một công ty phân tích dữ liệu thị trường lao động hàng đầu thế giới - các vị trí không thuộc ngành công nghệ nhưng yêu cầu kỹ năng AI đang tăng mạnh cả về số lượng và giá trị. Dữ liệu phân tích từ hơn 1,3 tỉ tin tuyển dụng cho thấy thu nhập ở các vị trí này cao hơn trung bình 28%, tương đương khoảng 18.000 đô la mỗi năm, so với công việc không đòi hỏi kỹ năng AI.

Điểm đáng chú ý là thị trường lao động toàn cầu đang dần chuyển dịch trọng tâm: số lượng tuyển dụng vị trí AI trong ngành công nghệ vẫn duy trì mức tăng, nhưng tỷ trọng đã giảm từ 61% năm 2019 xuống chỉ còn 49% năm 2024 - cho thấy sự thu hẹp của các vai trò truyền thống trong lĩnh vực công nghệ thông tin khi AI lấn sân sang nhiều ngành nghề khác. Việc hơn một nửa số vị trí tuyển dụng yêu cầu kỹ năng AI xuất hiện ngoài phạm vi ngành công nghệ được coi là một bước ngoặt lớn so với quá khứ, khi AI chỉ gắn bó chặt với những phòng thí nghiệm trong lòng Silicon Valley.

Các số liệu cho thấy, chỉ trong hai năm qua, số tin tuyển dụng liên quan đến kỹ năng AI (đặc biệt là AI tạo sinh như ChatGPT, Copilot, DALL-E) ở các lĩnh vực ngoài công nghệ thông tin đã tăng vọt 800%. Marketing, thiết kế, giáo dục và nhân sự thuộc nhóm tăng trưởng nhanh nhất về tốc độ áp dụng AI. Các lĩnh vực này đều đang tích cực tích hợp AI vào quy trình vận hành, từ sử dụng các nền tảng AI tạo nội dung quảng cáo đến phân tích chuỗi cung ứng, hỗ trợ tuyển dụng, thậm chí cả sáng tạo nghệ thuật và thiết kế.

Kỹ năng AI - đòn bẩy tăng lương cho người lao động

Có thể thấy, với lực lượng lao động nói chung, thông thạo AI đang trở thành một trong những khoản đầu tư kỹ năng sinh lợi nhất hiện nay. Các nghiên cứu của Lightcast cho thấy, nếu sở hữu từ hai kỹ năng AI trở lên, ứng viên có thể nhận mức lương cao hơn tới 43%.

Trong năm 2024, hơn 66.000 bài đăng tuyển dụng đề cập đích danh kỹ năng AI tạo sinh, tăng gần gấp 4 lần so với năm trước. Mô hình ngôn ngữ lớn là kỹ năng AI phổ biến thứ hai với 19.500 vị trí yêu cầu; các vị trí yêu cầu ChatGPT và kỹ năng prompt engineering xếp thứ ba và tư, phản ánh nhu cầu đa dạng trên thị trường. Các ngành như dịch vụ khách hàng, bán hàng và sản xuất ghi nhận mức tăng lương mạnh mẽ nhất cho nhân sự biết sử dụng AI - doanh nghiệp cũng gấp rút tự động hóa các tác vụ quen thuộc, coi AI là lợi thế cạnh tranh quan trọng.

Bà Christina Inge, nhà sáng lập Thoughtlight - một công ty về marketing AI, nhận định: “AI không chỉ tự động hóa các thao tác lặp lại, mà còn trở thành “vũ khí” giúp người lao động tăng giá trị cho doanh nghiệp, đồng thời vượt trội so với đồng nghiệp. Một nhân viên bán hàng biết tận dụng AI để cá nhân hóa nội dung sẽ chốt hợp đồng nhanh hơn; với nhân viên chăm sóc khách hàng, việc biết phân tích dữ liệu AI, viết câu lệnh rõ ràng, xử lý trường hợp “lỗi kịch bản” là năng lực quý hiếm nên được trả lương cao. Ngay ở các lĩnh vực như marketing hay khoa học, chỉ cần một kỹ năng AI đã đủ tạo ra khác biệt về lương thưởng; với vị trí kỹ thuật cao, nhu cầu chuyển sang chuyên sâu về học máy (machine learning) hoặc AI tạo sinh càng rõ nét hơn”.

Nhìn chung, những công việc AI được săn đón nhất hiện nay không chỉ cần “phép màu” công nghệ, mà đòi hỏi bộ kỹ năng tổng hợp: giao tiếp, lãnh đạo, giải quyết vấn đề, nghiên cứu, dịch vụ khách hàng… Đây là top 10 tiêu chí phổ biến, nằm cạnh các năng lực nền tảng như máy học và AI. “Dù AI tạo sinh rất giỏi viết lách, lập trình, thì những năng lực đặc trưng của con người như giao tiếp, sáng tạo, đổi mới, giải quyết vấn đề phức tạp vẫn trở nên đắt giá hơn bao giờ hết trong thời đại AI”, nghiên cứu của Lightcast nhấn mạnh.

Nguồn: Tomshardwave, WSJ, Investopedia, CNN Business, Business Insider, Fortune

Song Thanh

Nguồn Saigon Times : https://thesaigontimes.vn/dang-sau-lan-song-sa-thai-trong-nganh-cong-nghe-my/