Tổng thống Mỹ Donald Trump và Tổng thống Ukraine Volodymir Zelensky tại Nhà Trắng, ngày 28/2. (Ảnh: Reuters)
Ông Trump có lập trường cứng rắn với ông Zelensky và Ukraine từ lâu, nhưng mâu thuẫn gia tăng đáng kể trong những ngày gần đây, khi các cuộc đàm phán về thỏa thuận khai thác tài nguyên của Ukraine bị đình trệ, trong khi Nga và Mỹ tiếp tục đàm phán.
Khoảnh khắc khác thường xảy ra ngay trước ống kính truyền hình ngày 28/2 có thể đánh dấu một bước ngoặt trong quan hệ giữa Washington và Mátxcơva.
Trong những tuần qua, Tổng thống Trump đã đảo lộn chính sách đối ngoại của Mỹ trong nhiều thập kỷ qua khi công khai đứng về phía nhà lãnh đạo Nga, cho biết ông tin tưởng Tổng thống Vladimir Putin có thiện chí chấm dứt xung đột, trái ngược với nhận định của các quan chức và giới tình báo phương Tây.
Cuộc trò chuyện tại Phòng Bầu dục ngày 28/2 bắt đầu với những lời xã giao như thường lệ, nhưng nhanh chóng trở nên căng thẳng khi Phó Tổng thống JD Vance cáo buộc ông Zelensky vô ơn với sự hỗ trợ của Mỹ. Chỉ vài phút sau, cuộc trao đổi leo thang thành màn tranh cãi nảy lửa, trong đó ông Trump và ông Vance lớn tiếng chỉ trích nhà lãnh đạo Ukraine.
Hai quan chức Nhà Trắng cho biết họ không có ý định “đánh úp” ông Zelensky, vì họ kỳ vọng chuyến thăm lần này sẽ mang lại chiến thắng cho ông Trump khi hai nhà lãnh đạo Mỹ và Ukraine ký kết thỏa thuận khoáng sản.
Tuy nhiên, Reuters dẫn 3 nguồn tin cho biết, vụ bùng nổ không phải là điều hoàn toàn bất ngờ.
Sự thất vọng đã tích tụ trong Nhà Trắng những tuần qua, đặc biệt khi chính quyền Tổng thống Trump cố gắng đàm phán thỏa thuận khoáng sản với Ukraine.
Trong những ngày gần đây, sự bất bình của các quan chức Nhà Trắng khiến họ lung lay ý định mời ông Zelensky đến thăm. “Tôi không hiểu tại sao chúng ta lại phải mời ông ta”, một quan chức Nhà Trắng nói với Reuters khi ông Zelensky có dấu hiệu do dự trong việc ký kết thỏa thuận.
“Thảm họa hoàn toàn”
Dù sau đó hai bên đã đồng ý để ông Zelensky bay sang Mỹ, nhưng ông Trump vẫn có những bức xúc khác.
Trong những tuần qua, Tổng thống Mỹ nói với các cố vấn thân cận rằng ông không thích cách ông Zelensky tìm kiếm sự ủng hộ của Mỹ cho Ukraine, cáo buộc nhà lãnh đạo này dùng chiêu trò để thu hút sự chú ý của truyền thông và Quốc hội Mỹ.
Ông cũng đã thảo luận với nhóm an ninh quốc gia về tương lai của ông Zelensky và liệu Mỹ có thể buộc Ukraine tổ chức bầu cử thông qua các cuộc đàm phán hòa bình hay không, hai nguồn tin nắm được tình hình cho biết.
Nhà lãnh đạo Mỹ từng công khai kêu gọi Ukraine tổ chức bầu cử và chỉ trích ông Zelensky vì không thực hiện điều đó sau khi nhiệm kỳ 5 năm của ông kết thúc năm 2024. Nga cũng nói như vậy để cho rằng ông Zelenskiy không còn là một nhà lãnh đạo hợp pháp.
Luật pháp Ukraine không cho phép tổ chức bầu cử trong thời gian thiết quân luật. Ông Trump nói rằng tỷ lệ ủng hộ ông Zelensky chỉ là 4%, trong khi một cuộc thăm dò trong tháng này cho thấy con số thực tế là 63%.
Vị tổng thống của đảng Cộng hòa cũng đã chỉ đạo đội ngũ của mình hạn chế liên lạc với ông Andriy Yermak - trợ lý cấp cao của Tổng thống Zelensky, người từng có mối quan hệ làm việc chặt chẽ với ông Jake Sullivan - cố vấn an ninh quốc gia của chính quyền Biden trước đây.
Phát biểu với các phóng viên bên ngoài Nhà Trắng sau vụ tranh cãi ngày 28/2, Thượng nghị sĩ Cộng hòa Lindsey Graham cho biết ông đã cảnh báo ông Zelensky trước cuộc gặp rằng hãy tập trung vào thỏa thuận đang đàm phán và chưa vội bàn về đảm bảo an ninh hay lệnh ngừng bắn.
“Tôi đã nói với ông Zelensky sáng nay: Đừng mắc bẫy. Tổng thống Trump đã có tâm trạng rất tốt vào tối qua”, ông cho biết.
Gọi đây là một “thảm họa hoàn toàn”, Thượng nghị sĩ Graham cho rằng Washington sẽ khó làm việc với ông Zelensky trong tương lai.
“Tôi không biết liệu chúng ta có thể tiếp tục hợp tác với ông Zelensky nữa không”, ông nói.
Bình Giang
Theo Reuters