Đằng sau những cánh cửa đóng im lìm

8 giờ trướcBài gốc

Thế nhưng, đi tìm nguyên nhân thực sự mới biết, thuế không phải là vấn đề, đã kinh doanh không ai sợ đóng thuế, mà điều người ta lo sợ chính là họ sẽ bị bóc trần cả một chuỗi cung ứng hàng giả đã tồn tại suốt nhiều năm qua.

Đã kinh doanh, không ngại đóng thuế

Những ngày đầu tháng 6/2025, bầu không khí tại các chợ đầu mối nổi tiếng như Ninh Hiệp (Hà Nội) hay Thổ Tang (Vĩnh Phúc) bất ngờ trở nên yên ắng đến lạ thường. Không còn cảnh chen chúc, nhộn nhịp mua bán như mọi khi, hàng loạt cửa hàng đóng cửa im ỉm, tạo nên một khung cảnh vắng lặng chưa từng thấy. Không thông báo, không lời giải thích, chỉ là một loạt biển “tạm nghỉ”, “đóng cửa sửa chữa” treo vội vàng, cùng những dãy kiốt khóa chặt, phủ bạt, không một bóng người. Sự đồng loạt đến kỳ lạ khiến dư luận không khỏi hoài nghi.

Chợ Ninh Hiệp gần đây rơi vào tình trạng “cửa đóng then cài”.

Trên mạng xã hội, tin tức và hình ảnh lan truyền nhanh chóng, kèm theo hàng loạt đồn đoán: “Tiểu thương sợ hóa đơn điện tử!”, “Đóng cửa trốn thuế!”, “Chính sách siết thuế khiến người buôn phá sản!”. Một số bình luận còn cho rằng đây là hệ quả tất yếu khi các chính sách quản lý thuế ngày càng chặt chẽ. Tuy nhiên, khi phóng viên tiếp cận sâu, đã phát hiện một nguyên nhân khác, thâm sâu và nhức nhối hơn rất nhiều: Nỗi sợ bị bóc trần chuỗi cung ứng hàng giả đã tồn tại và vận hành công khai, ngang nhiên suốt nhiều năm qua.

Đầu tháng 5, trong vai một khách buôn thời trang giá sỉ, phóng viên thâm nhập chợ Ninh Hiệp, nơi được mệnh danh là “thiên đường quần áo”, một trung tâm bán buôn nổi tiếng toàn quốc. Nhưng, đằng sau vỏ bọc "khu buôn sỉ lớn nhất miền Bắc" là một thực trạng khó tin: Cả một “đế chế hàng nhái” hoạt động trơn tru, bài bản và công khai đến bất ngờ.

Từ cổng chợ, những tấm biển hiệu mang tên các thương hiệu quốc tế như “Zara”, “Nike”, “Adidas”, “Chanel”, “Dior” giăng đầy hai bên lối đi khiến người mới đến ngỡ như đang lạc vào một trung tâm thương mại quốc tế. Nhưng, chỉ cần dạo một vòng và nhìn bảng giá: áo “Nike chính hãng”: 70.000 đồng, túi “Chanel da thật”: 120.000 đồng, kính “Rayban xịn”: 50.000 đồng... thì bất kỳ ai cũng hiểu rõ: sự thật về nguồn gốc sản phẩm nằm ở mặt sau của những logo bóng bẩy.

Đi sâu hơn vào các dãy kiốt bên trong, không khó để bắt gặp những câu mời chào đầy tự tin: “Đặt may theo mẫu mới nhất Paris”, “Dán logo theo yêu cầu”, “Hàng đẹp như chính hãng luôn”, “Đây là "loại 1", khách Tây còn không phát hiện được đâu, chị ơi”. Những lời này không phải nói đùa. Một người bán hàng thậm chí khẳng định chắc nịch: “Khách Tây còn không nhận ra, huống chi là khách Việt!”.

Điều đáng nói là chuỗi cung ứng này không đơn lẻ hay tự phát, mà được tổ chức theo kiểu “khép kín và có hệ thống”: từ các xưởng sản xuất không biển hiệu nằm sâu trong các làng nghề, nơi hàng trăm công nhân may gia công theo mẫu “copy” từ các hãng nổi tiếng đến đội ngũ trung gian vận chuyển, nhập hàng về các chợ đầu mối như Ninh Hiệp, rồi phân phối cho các tiểu thương, shop online, livestreamers, len lỏi về các tỉnh, thành nhỏ và phủ sóng khắp các nền tảng mạng xã hội.

Ngày 3/6, một đợt kiểm tra lớn được đồng loạt triển khai tại chợ Ninh Hiệp do lực lượng Quản lý thị trường, Công an, Thuế và các đơn vị liên ngành thực hiện. Sự bất ngờ của chiến dịch khiến nhiều tiểu thương không kịp trở tay. Chỉ trong vài giờ, cả khu chợ chuyển từ tấp nập sang trạng thái đóng băng. Những cửa hàng từng rộn ràng người mua kẻ bán, nay im lìm như thể chưa từng tồn tại. Bảng hiệu phủ vải, kiốt khóa chặt, hàng hóa bị dọn dẹp khẩn cấp. Không ít chủ hàng “bốc hơi” hoàn toàn: tắt điện thoại, rút sim, “offline toàn tập”.

Không chỉ Ninh Hiệp, tại chợ Thổ Tang (Vĩnh Phúc), đầu mối buôn hàng cho cả một vùng rộng lớn phía Bắc cũng ghi nhận hiện tượng tương tự. Ngày 5/6, Chi cục Quản lý thị trường tỉnh Vĩnh Phúc phối hợp với Công an tỉnh tiến hành kiểm tra đột xuất hàng loạt kiốt buôn mỹ phẩm, thời trang, giày dép. Kết quả khiến dư luận "sốc nhiệt": 1.415 túi xách, 300 sản phẩm mỹ phẩm, 304 bộ quần áo nhái thương hiệu nổi tiếng bị tịch thu. Chưa dừng lại ở đó, lực lượng chức năng còn phát hiện hơn 2 tấn thực phẩm không rõ nguồn gốc, hàng hóa không có nhãn mác hoặc hết hạn sử dụng, tất cả được đưa đi tiêu hủy.

Chợ “án binh bất động” vì sợ hàng giả lộ sáng

Trong cuộc trò chuyện với phóng viên, chị H., một tiểu thương lâu năm tại Ninh Hiệp, bức xúc: “Chúng tôi vẫn nộp thuế khoán đều hằng tháng. Nhưng, giờ Nhà nước siết hóa đơn điện tử, kiểm tra từng mặt hàng, yêu cầu hóa đơn đỏ, tem nhãn... thì ai chịu nổi. Xưởng có xuất đâu, toàn đưa hàng về, ghi sổ nội bộ. Giờ không có giấy là phạt, là tịch thu, là đóng cửa thôi”.

Một chiếc túi “hàng hiệu” tại chợ Ninh Hiệp có giá chỉ vài chục nghìn đồng.

Thực tế, trong hệ thống buôn bán này, việc minh bạch hóa đơn, chứng từ gần như là điều bất khả thi. Bởi, bản thân chuỗi cung ứng hàng giả, hàng lậu vốn đã “mặc định” là hoạt động không giấy tờ. Việc áp dụng hóa đơn điện tử hay truy vết giao dịch chẳng khác nào một cú đánh trúng huyệt, đánh thẳng vào phần lõi bất hợp pháp của cả hệ thống. Tổng Bí thư Tô Lâm đã thẳng thắn chỉ ra: “Không phải thuế làm chợ đóng cửa, mà là hàng giả, hàng không minh bạch”. Một câu nói súc tích nhưng bóc trần đúng bản chất của hiện tượng đang diễn ra ở nhiều chợ đầu mối hiện nay.

Trong cơn "bão kiểm tra", không ít tiểu thương bán hàng thật, tức là hàng có nguồn gốc rõ ràng, cũng buộc phải nghỉ ké để tránh liên đới. Có người chuyển tạm sang bán online, “gửi hàng - ship tận nơi” để né kiểm tra trực tiếp. Có người tạm rút lui để “án binh bất động”.

Không thể phủ nhận rằng một bộ phận tiểu thương đã trực tiếp tiếp tay cho hàng giả, hàng nhái, bất chấp những hệ lụy về pháp lý và đạo đức kinh doanh. Việc trưng biển “hàng hiệu”, chào mời logo "chuẩn hãng", hoặc thậm chí khoe mẽ công khai khả năng “làm giả như thật” là những hành vi không thể biện minh. Tuy nhiên, họ chỉ là khâu cuối của cả một dây chuyền: sản xuất, vận chuyển, phân phối, bán lẻ hàng giả.

Trên mạng xã hội, nhiều thông tin lan truyền cho rằng nguyên nhân các hộ kinh doanh nghỉ bán đến từ quy định mới của Nghị định 70/2022/NĐ-CP, buộc hộ kinh doanh có doanh thu trên 1 tỷ đồng/năm phải sử dụng hóa đơn điện tử từ máy tính tiền. Thế nhưng, theo số liệu từ Tổng cục Thuế, nhóm đối tượng chịu ảnh hưởng trực tiếp từ quy định này thực chất chỉ chiếm chưa đầy 1% tổng số hộ kinh doanh toàn quốc. Nghĩa là, 99% tiểu thương không bị bắt buộc chuyển sang hệ thống hóa đơn điện tử như tin đồn.

Tại Hà Nội, con số cụ thể chỉ là khoảng 4.900 hộ trong hàng trăm nghìn hộ kinh doanh buôn bán nhỏ lẻ phải áp dụng hóa đơn điện tử. Tại TP Hồ Chí Minh, số lượng tương ứng chỉ chiếm hơn 3% trong tổng số hộ ngừng hoạt động tháng 5. Con số này hoàn toàn không thể lý giải được làn sóng nghỉ bán đồng loạt của các tiểu thương tại Ninh Hiệp, Thổ Tang hay nhiều chợ đầu mối khác.

“100 hộ thì mới có 1 phải áp dụng hóa đơn điện tử. Còn lại vẫn nộp thuế khoán như bình thường. Không có chuyện cơ quan thuế đến kiểm kê hàng hóa từng hộ. Người dân đang bị làm hoang mang bởi hiểu lầm và tin đồn”, một cán bộ thuế khẳng định.

Câu chuyện về sự hoảng loạn của tiểu thương trước chính sách mới không phải là câu chuyện “trốn thuế”, mà là phản ứng tự vệ trước một hệ thống pháp lý chưa thực sự đồng hành với thực tiễn. Ngay tại chợ Đồng Xuân, một trong những chợ đầu mối lớn nhất Hà Nội trong khi một số cửa hàng có thể tạm nghỉ để kiểm đếm lại hàng hóa, thì đại đa số vẫn hoạt động bình thường. Theo ban quản lý chợ, hơn 1.300 hộ kinh doanh tại đây đang phối hợp tích cực với cơ quan thuế, triển khai thử nghiệm hóa đơn điện tử. Một số tiểu thương lớn tuổi thậm chí còn chia sẻ: “Chúng tôi già rồi nhưng được cán bộ thuế hướng dẫn thì cũng phải theo thôi”.

Bộ Tài chính cũng đã có những bước đi tích cực: chỉ đạo giảm chi phí phần mềm hóa đơn điện tử, triển khai tập huấn miễn phí, cử cán bộ xuống tận các địa phương hỗ trợ. Đó là những tín hiệu tích cực, nhưng vẫn chưa đủ. Vì gốc rễ của vấn đề không nằm ở kỹ thuật hóa đơn, mà ở sự tồn tại ngang nhiên của một hệ thống buôn lậu, làm giả, tiêu thụ.

Phía sau những cánh cửa đóng im lìm tại các chợ đầu mối không đơn thuần là sự phản kháng chính sách thuế. Đó là biểu hiện rõ ràng của một nỗi sợ lớn hơn, sợ bị cuốn vào guồng máy hàng giả, sợ bị quy trách nhiệm thay cho một hệ thống mà họ không thể kiểm soát.

Bảo Phương

Nguồn ANTG : https://antgct.cand.com.vn/nguoi-trong-cuoc/dang-sau-nhung-canh-cua-dong-im-lim-i772737/