Đằng sau trang sách giáo khoa: Những áp lực không phải ai cũng thấy

18 giờ trướcBài gốc

Sách giáo khoa là sản phẩm của quy trình biên soạn nghiêm ngặt

Những giờ dạy thực nghiệm đầy "thử thách"

Sách giáo khoa - công cụ học tập quen thuộc của hàng triệu học sinh Việt Nam - thực chất là sản phẩm của quy trình biên soạn nghiêm ngặt. Từ khâu lên đề cương, nhóm tác giả phải xây dựng bài mẫu, tổ chức dạy thực nghiệm tại các trường để kiểm định chất lượng. Sau mỗi tiết học thử nghiệm, hội đồng chuyên môn gồm biên tập viên, tác giả và nhà giáo dục sẽ cùng phân tích, hiệu chỉnh từ nội dung đến hình thức trình bày, đảm bảo phù hợp với nhận thức người học. Toàn bộ quá trình này được Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam (NXBGDVN) giám sát chặt chẽ trước khi xuất bản.

Sau mỗi giờ dạy, cả ê-kíp gồm tác giả, biên tập viên, họa sĩ ngồi lại cùng giáo viên để nhận xét, góp ý. "Chúng tôi phải cân nhắc từng chi tiết nhỏ nhất", họa sĩ Nguyễn Thế Phi – Họa sĩ minh họa Sách giáo khoa - NXBGDVN chia sẻ. "Một hình ảnh minh họa không chỉ cần đẹp mà phải chính xác về mặt khoa học, phù hợp văn hóa và không gây hiểu nhầm cho học sinh".

Hành trình tạo nên một cuốn Sách giáo khoa

Theo đó, quy trình làm SGK tại NXBGDVN cũng được những người làm biên tập đánh giá là một hành trình dài với nhiều công đoạn khắt khe. Từ khâu đầu tiên là nghiên cứu Chương trình GDPT, xây dựng đề cương đến khi hoàn thiện bản thảo gốc phải trải qua ít nhất 7 công đoạn quan trọng.

Đầu tiên, nhóm tác giả phải bắt tay vào nghiên cứu chương trình, từ đó xây dựng đề cương. Công đoạn này không hề đơn giản, từ việc nghiên cứu kỹ Chương trình giáo dục phổ thông mới, phân tích mô hình sách quốc tế, đến việc xây dựng cấu trúc chương, bài, mục phù hợp với tâm lý học sinh Việt Nam. Tiếp đến, nhóm tác giả sẽ tiến hành biên soạn, dạy thực nghiệm tại trường, phản hồi từ giáo viên để tiếp tục chỉnh sửa sách sao cho phù hợp với nhu cầu sử dụng của các em học sinh.

Tiếp đến, toàn bộ bản thảo chính thức sau khi sửa sẽ được biên soạn theo quy trình cuốn chiếu. Đây là giai đoạn quan trọng, khi nội dung, hình ảnh, thiết kế được gắn kết, kiểm tra và hoàn thiện đồng thời. NXBGDVN sẽ tiến hành tổ chức nhiều vòng đọc rà soát, biên tập, chỉnh sửa, để đảm bảo chất lượng trước khi được đưa vào các vòng thẩm định khắt khe. Đầu tiên là nội bộ tại NXBGDVN, sau đó trình lên Hội đồng thẩm định quốc gia do Bộ Giáo dục thành lập. Từng góp ý sẽ được tổng hợp, trao đổi để tìm ra phương án chỉnh sửa tốt nhất để trình Hội đồng thẩm định quốc gia thông qua. Sau khi được Hội đồng thẩm định quốc gia thông qua, bản mẫu sẽ được trình Bộ trưởng Bộ GD&ĐT kí ban hành sử dụng trong toàn quốc.

Bản mẫu SGK sẽ được chuyển đến các nhà in, mỗi bản in đều được giám sát kỹ về chất lượng giấy, mực, màu sắc và độ chính xác nội dung. Song song với đó, bộ phận phát hành lập kế hoạch điều phối sách đến hàng ngàn điểm bán lẻ, trường học, và kho sách toàn quốc để đảm bảo sách đến tay học sinh đúng tiến độ năm học mới.

Chia sẻ về các bước hoàn thiện sách giáo khoa, PGS.TS. Nguyễn Văn Tùng – Thành viên HĐTV, Phó Tổng Biên tập NXBGDVN cho biết: "Theo tôi, việc tuyển chọn tác giả là một trong những công đoạn cực kì quan trọng. Đó là các nhà giáo, nhà khoa học có uy tín, có kinh nghiệm viết SGK và đặc biệt là hiểu tâm lý lứa tuổi. Đội ngũ biên soạn phải có kiến thức từ sự kết hợp giữa chuyên gia đại học và giáo viên phổ thông để đảm bảo cả tính học thuật lẫn tính thực tiễn.”

"Áp lực lớn nhất là về thời gian", PGS.TS Nguyễn Văn Tùng cho biết: "Ví dụ khi biên soạn SGK lớp 5, chúng tôi đồng thời phải tập huấn giáo viên sử dụng SGK lớp 4. Khi ấy,một nhóm tác giả phải làm nhiều việc cùng lúc, tạo ra áp lực vô cùng lớn".

Những câu chuyện ít ai biết đằng sau trang sách

Có thể thấy, công việc biên soạn sách giáo khoa cũng gặp nhiều khó khăn mà chỉ những người trong cuộc mới hiểu hết. Đơn cử như môn Ngữ văn, việc lựa chọn tác phẩm đáp ứng yêu cầu chương trình đã khó, lại thêm thách thức về vấn đề bản quyền. "Có khi tìm được tác phẩm phù hợp nhưng lại khó kết nối với tác giả, chủ sở hữu tác phẩm hoặc người thừa kế", PGS.TS Tùng chia sẻ.

Bên cạnh đó, đối với môn Khoa học, mỗi hình ảnh minh họa đều phải chính xác đến từng chi tiết. Họa sĩ Nguyễn Thế Phi kể lại: "Khi vẽ về hệ mặt trời, chúng tôi phải đảm bảo tỷ lệ các hành tinh, khoảng cách tương đối, thậm chí cả màu sắc cũng phải chính xác theo nghiên cứu khoa học".

Những giá trị bền vững

Trong kỷ nguyên số, NXBGDVN đang nỗ lực chuyển đổi với các bộ SGK điện tử, học liệu số. Nhưng dù ở hình thức nào, giá trị cốt lõi vẫn là chất lượng nội dung - kết tinh từ trí tuệ và tâm huyết của đội ngũ biên soạn. TS Phạm Vĩnh Thái – Thành viên HĐTV, Tổng Biên tập NXBGDVN khẳng định: "Triết lý xuyên suốt của chúng tôi là 'Kiến tạo tri thức - Khơi nguồn sáng tạo'. Mỗi trang sách không chỉ truyền tải kiến thức mà còn khơi gợi niềm đam mê học hỏi cho học sinh".

Hành trình làm SGK là hành trình của trí tuệ tập thể, nơi kiến thức, kinh nghiệm và tâm huyết hội tụ. Đằng sau mỗi trang sách học trò cầm trên tay là biết bao giờ làm việc miệt mài, những đêm thức trắng chỉnh sửa và cả những giọt mồ hôi của đội ngũ biên soạn.

Như lời TS Phạm Vĩnh Thái - Tổng Biên tập NXBGDVN khẳng định: "Chúng tôi không chỉ viết sách, mà đang góp phần kiến tạo tương lai". Đó cũng chính là lý do vì sao, dù đầy áp lực, nghề viết SGK vẫn luôn nhận được sự trân trọng của xã hội. Bởi mỗi trang sách giáo khoa hôm nay chính là nền móng cho thế hệ công dân Việt Nam ưu tú trong tương lai.

KHẢI HƯNG - HOÀNG TÔN

Nguồn Văn hóa : http://baovanhoa.vn/xuat-ban/dang-sau-trang-sach-giao-khoa-nhung-ap-luc-khong-phai-ai-cung-thay-158221.html