Đại công trường
Lãnh đạo TPHCM xác định chủ đề năm 2026 là "Khai thông thể chế - Giải phóng nguồn lực - Đột phá hạ tầng - Nâng cao hiệu quả phục vụ - Tạo chuyển biến thực chất trong phát triển thành phố (sau sáp nhập)". TPHCM cũng đặt mục tiêu tăng trưởng GRDP 2 con số, thông qua khơi thông nguồn lực và đổi mới mô hình quản trị đô thị.
Tại kỳ họp HĐND TPHCM vừa qua, TPHCM đặc biệt lưu ý việc triển khai hiệu quả các nghị quyết đặc thù như Nghị quyết 98 sửa đổi (vừa được Quốc hội thông qua), Nghị quyết 222 về Trung tâm tài chính quốc tế, Nghị quyết 188 về phát triển đường sắt đô thị. Trong đó, Nghị quyết 98 sửa đổi được xem là cơ chế đột phá nhất.
Theo Chủ tịch UBND TP Nguyễn Văn Được, về hạ tầng giao thông, quy hoạch hiện nay tương đối đồng bộ, nhưng sau sáp nhập cần điều chỉnh, kéo dài, phủ rộng để kết nối đối nội, đối ngoại. Trọng tâm đầu tư là các hướng Bắc, Tây Bắc, Tây vốn còn "nghẽn nặng" như Quốc lộ 13, Quốc lộ 1, Quốc lộ 22... cùng với mạng lưới đường sắt đô thị.
Theo ông Được, nhiều tuyến đường sắt quan trọng đã có nhà đầu tư đăng ký. Với cách làm mới huy động nguồn lực tư nhân, Thành phố kỳ vọng 6/7 tuyến có thể hoàn tất năm 2030. Với khối lượng công việc lớn và đồng loạt, năm 2026, Thành phố sẽ là "một đại công trường" với hàng loạt công trình hạ tầng quan trọng được khởi công ngay từ đầu năm. Trong những công trình đó có dự án đường sắt cao tốc Bến Thành - Cần Giờ, dự kiến khởi công sớm nhất vào ngày 19/12/2025 và đưa vào hoạt động trong năm 2028.
Chỉ cần 13 phút, từ Bến Thành, hành khách đã có mặt ở Cần Giờ
Mở rộng không gian phát triển
TPHCM chấp thuận đầu tư dự án đường sắt cao tốc có vận tốc 350km/h nối Bến Thành với Cần Giờ, với tổng mức đầu tư khoảng 102.430 tỷ đồng (không bao gồm khoảng 12.784 tỷ đồng chi phí giải phóng mặt bằng do nguồn ngân sách nhà nước chi). Dự kiến khởi công vào ngày 19/12.
Với tốc độ tối đa 350km/h, rút ngắn thời gian di chuyển từ ga Bến Thành đến trung tâm Cần Giờ chỉ còn khoảng hơn 13 phút. Cùng với hàng loạt dự án giao thông trọng điểm khác kết nối Cần Giờ, trong đó có cầu vượt biển Cần Giờ - Vũng Tàu, Cần Giờ sẽ trở thành một "mắt xích" quan trọng trong chuỗi đô thị - du lịch biển liên hoàn của TPHCM mới.
Đây là dự án metro được xúc tiến và triển khai nhanh nhất trong lịch sử. Vinspeed dự kiến công trình chỉ mất khoảng 2 năm thi công. Nếu đúng kế hoạch, đây sẽ là kỳ tích mới về tiến độ xây dựng hạ tầng tại Việt Nam. Việc đầu tư lớn về hạ tầng cho Cần Giờ, TPHCM đang đánh thức vùng đất ngủ yên từ nhiều năm qua, trở thành một trong những khu vực giữ vai trò nổi bật trong chiến lược phát triển mở rộng không gian của TPHCM theo hướng ra biển.
Với quy mô lớn và công nghệ hiện đại, Metro Bến Thành - Cần Giờ được kỳ vọng sẽ trở thành tuyến giao thông huyết mạch, rút ngắn thời gian di chuyển, mở ra không gian phát triển mới cho khu vực phía Nam TPHCM, đặc biệt là Cần Giờ - có diện tích hơn 71.300ha, mà bấy lâu nay kết nối với trung tâm TPHCM chủ yếu qua phà Bình Khánh.
Cầu vượt biển nối Cần Giờ - Vũng Tàu (Ảnh minh họa)
Sở Xây dựng TPHCM cho biết, một dự án khác là xây dựng cầu Cần Giờ có tổng chiều dài 6,3km, tổng hơn 13.200 tỷ đồng theo hợp đồng BT, dự kiến khởi công năm 2027, thay thế phà Bình Khánh. Đây là dự án được chờ đợi nhất kết nối trung tâm TPHCM với Cần Giờ bằng đường bộ, được TPHCM đặt mục tiêu hoàn thành trước năm 2030.
Theo báo cáo nghiên cứu tiền khả thi dự án, điểm đầu cầu Cần Giờ tại đường 15B (huyện Nhà Bè), cách rạch Mương Ngang khoảng 500m về phía Bắc. Từ đó cầu cắt qua đường Nguyễn Bình rồi vượt sông Soài Rạp. Khi sang huyện Cần Giờ, cầu sẽ nối đến đường Rừng Sác tại vị trí cách phà Bình Khánh khoảng 2,1km về phía Nam.
Dự án cầu Cần Giờ có tổng chiều dài 7,3km (trong đó, cầu Cần Giờ dài gần 3km, phần đường dẫn dài hơn 4,3km), quy mô 6 làn xe (4 làn cơ giới, 2 làn thô sơ), vận tốc 60km/h. Cầu được xây dựng theo dạng dây văng với độ dài nhịp chính của cầu giữa lòng sông là 350m, có tĩnh không thông thuyền 55m (tương đương cầu Bình Khánh của dự án cao tốc Bến Lức - Long Thành) - cao nhất Việt Nam thời điểm hiện tại.
Tổng mức đầu tư sơ bộ của dự án hơn 13.200 tỷ đồng (đã bao gồm lãi vay). Cầu Cần Giờ sẽ được khởi công vào quý I/2027 và hoàn thành vào quý IV/2029. Các kết nối hạ tầng giao thông này nằm trong quy hoạch để tiến hành đầu tư đề án Cảng trung chuyển quốc tế Cần Giờ đã được Thủ tướng phê duyệt từ tháng 01/2025, phục vụ hoạt động khai thác và các ngành dịch vụ kinh tế sau cảng.
Phối cảnh dự án Cảng trung chuyển quốc tế Cần Giờ
Dự án táo bạo
Là "lá phổi xanh" được UNESCO công nhận, nay Cần Giờ còn được định vị là cực tăng trưởng quan trọng, có khả năng trở thành trung tâm kinh tế biển và dịch vụ logistics quốc tế nhưng phải bảo đảm "xanh".
Để đánh thức Cần Giờ, ngoài các tuyến đường bộ, đường sắt cao tốc, Tập đoàn Vingroup cũng đã lên phương án táo bạo xây cầu và đường vượt biển nối thẳng Cần Giờ - Vũng Tàu. Dự án này có tổng mức đầu tư dự kiến 104.410 tỷ đồng, sẽ hình thành trục kết nối duy nhất và trực tiếp giữa Cần Giờ và Vũng Tàu theo hướng ven biển. Dự án dự kiến khởi công trong năm 2026 và hoàn thành, đưa vào vận hành vào năm 2029.
Dự án cầu và đường vượt biển nối thẳng Cần Giờ - Vũng Tàu không chỉ giúp rút ngắn thời gian di chuyển từ Cần Giờ về Vũng Tàu xuống chỉ còn 10 phút, mà còn cùng với đường Vành đai 3 - cao tốc Bến Lức - Long Thành, tuyến Metro Bến Thành - Cần Giờ sẽ hình thành một mạng lưới giao thông liên hoàn, hoàn chỉnh, giúp kết nối giao thông toàn vùng, tạo động lực phát triển kinh tế - xã hội của TPHCM cũng như vùng Đông Nam Bộ.
Phối cảnh mới nhất của dự án xây dựng cầu Cần Giờ
Đặc biệt, dự án quan trọng là Cảng trung chuyển quốc tế Cần Giờ đã được Thủ tướng Chính phủ chấp thuận chủ trương đầu tư vào tháng 1/2025. "Siêu dự án" này có tổng vốn đầu tư dự kiến lên đến 113.531,7 tỷ đồng và tiến độ thực hiện kéo dài 22 năm, hoàn thành vào 2045.
Theo quy hoạch, dự án cảng Cần Giờ có quy mô diện tích sử dụng đất khoảng 571ha. Đơn vị nghiên cứu dự án cho biết, ước tính sản lượng hàng hóa năm đầu tiên qua cảng đạt khoảng 2,1 triệu TEU (1 TEU bằng 1 container 20 feet). Sau 7 giai đoạn đầu tư, lượng hàng qua Cảng trung chuyển quốc tế Cần Giờ có thể đạt 16,9 triệu TEU vào năm 2047 - bằng một nửa sản lượng Singapore hiện nay. Khu cảng dự kiến đóng góp vào ngân sách 34.000 - 40.000 tỷ đồng mỗi năm nếu khai thác hết công suất.
Cảng Cần Giờ được các chuyên gia kỳ vọng sẽ trở thành "mỏ vàng" chiến lược, mở ra cánh cửa đưa Cảng Sài Gòn tiến ra biển lớn. Dự án này không chỉ củng cố vị thế của TPHCM mà còn nâng tầm Thành phố, giúp giữ vững vai trò trung tâm logistics hàng đầu khu vực và Châu Á, có thể cạnh tranh với Hồng Kông (Trung Quốc) hay Singapore.
Cảng trung chuyển Cần Giờ được kỳ vọng sẽ giúp hàng hóa Việt Nam giảm sự phụ thuộc vào trung chuyển qua Singapore, mở ra cơ hội lớn cho Việt Nam trong việc tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng toàn cầu và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc tế.
TPHCM đang đi đúng hướng, hướng ra biển và mở rộng không gian phát triển để trở thành siêu đô thị biển quốc tế, dần dần hình thành chuỗi đô thị - công nghiệp - cảng biển liên hoàn (gần giống mô hình Thượng Hải), nhằm bứt phá kinh tế, tận dụng lợi thế cảng biển, logistics và du lịch, khẳng định vị thế trung tâm khu vực Đông Nam Á.
VĨNH HY