Hoạt động thương mại, xuất nhập khẩu (XNK) và xuất nhập cảnh (XNC) tại cửa khẩu quốc tế Bờ Y những năm gần đây rất sôi động, đóng góp tích cực vào sự phát triển kinh tế của hai nước.
Điểm giao thương chiến lược Việt Nam - Lào
Trong những ngày đầu tháng 6/2025, dù bắt đầu bước vào mùa mưa, song tại cửa khẩu quốc tế Bờ Y vẫn có nhiều chuyến xe hàng chở nông sản, hoa quả làm thủ tục thông quan. Hàng xuất chủ yếu là vật tư xi măng, sắt thép và phân bón; hàng nhập khẩu chủ yếu vẫn là nông sản được các doanh nghiệp (DN) kê khai từ trước nên việc thông quan hàng hóa rất đơn giản, thuận tiện.
Hoạt động xuất nhập khẩu tại cửa khẩu Bờ Y ngày càng sôi động.
Ông Nguyễn Ngọc Hiếu, chuyên viên thủ tục xuất nhập khẩu, Công ty cổ phần Nông nghiệp Trường Hải (THACO AGRI) cho biết, hiện không phải vào vụ chuối, nên trung bình mỗi ngày, nơi đây làm thủ tục quá cảnh cho 4-5 xe cotainer chuối từ Lào qua cửa khẩu quốc tế Bờ Y, rồi ra tới cảng Chu Lai xuất khẩu đi Trung Quốc, còn vào mùa vụ thì có ngày lên tới vài chục container. "Chúng tôi làm thủ tục nhập khẩu, quá cảnh cho mặt hàng chuối được cán bộ Hải quan hỗ trợ rất nhiều, thủ tục thông quan nhanh, rất thuận tiện, hàng hóa ra tới cảng được nhanh nhất. Ở chiều ngược lại, DN xuất khẩu các mặt hàng thiết bị vật tư, máy móc, phân bón phục vụ cho sản xuất nông nghiệp tại Lào cũng rất nhanh. DN luôn tuân thủ, chấp hành nghiêm các quy định của pháp luật", ông Hiếu nói và cho biết thêm, những thay đổi về chính sách luôn được các cán bộ hải quan hướng dẫn cụ thể.
Ông Võ Văn Đàn, Phó Đội trưởng Hải quan cửa khẩu quốc tế Bờ Y, Chi cục Hải quan khu vực XIV cho biết, triển khai hiệu quả Hiệp định thương mại biên giới giữa Việt Nam - Lào, Hiệp định thương mại hàng hóa ASEAN (ATIGA), những năm gần đây, Hải quan cửa khẩu quốc tế Bờ Y đã triển khai Hệ thống thông quan tự động, Cổng thông tin một cửa quốc gia và một cửa ASEAN (doanh nghiệp thực hiện thủ tục kiểm dịch, C/O, trên môi trường điện tử), đào tạo và bồi dưỡng nâng cao năng lực của công chức hải quan, giám sát hải quan bằng Seal điện tử, đã tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động XNK, XNC qua cửa khẩu quốc tế Bờ Y, qua đó góp phần ổn định cuộc sống cho người dân tại khu vực cửa khẩu biên giới, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội.
"Cửa khẩu quốc tế Bờ Y và cửa khẩu quốc tế Phoukeua (Attapeu, Lào) không chỉ là một điểm giao thương chiến lược mà còn là biểu tượng cho sự hợp tác hiệu quả giữa Việt Nam và Lào. Với mạng lưới giao thông ngày càng rộng mở và những chính sách minh bạch đã tạo điều kiện thuận lợi cho việc giao thương giữa hai bên. Nơi đây vẫn sẽ là cánh cửa thúc đẩy phát triển kinh tế và gắn kết tình hữu nghị giữa hai quốc gia láng giềng", Phó Đội trưởng Hải quan cửa khẩu quốc tế Bờ Y Võ Văn Đàn cho biết.
Từ năm 2024 đến nay, các hoạt động tại cửa khẩu quốc tế Bờ Y ghi nhận sự tăng trưởng đáng kể so với cùng kỳ năm trước. Theo ông Võ Văn Đàn, đến nay tổng số DN làm thủ tục hải quan tại đơn vị là 205 DN, tăng 12,6% so với cùng kỳ năm 2024 (182 DN). 5 tháng đầu năm 2025, tổng số tờ khai hàng hóa XNK là 1.808 tờ khai, tăng 7% so với cùng kỳ năm 2024. Tổng kim ngạch XNK đạt 120,65 triệu USD, tăng 4,87% so với cùng kỳ năm 2024. Tổng phương tiện XNC là 23.388 lượt, tăng 10,5 % so với cùng kỳ năm 2024 (21.159 lượt). Tổng hành khách XNC là 110.458 lượt, tăng 3,6 % so với cùng kỳ năm 2024 (106.633 lượt). Tổng số thu nộp ngân sách Nhà nước là 89,37 tỷ đồng, đạt 27,9 % so với chỉ tiêu thu NSNN năm 2025 là 320 tỷ đồng.
Khu kinh tế cửa khẩu quốc tế Bờ Y được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt điều chỉnh tại Quyết định 225/QĐ-TTg ngày 8/2/2007 với quy mô 70.438ha. Đây là khu kinh tế động lực, trung tâm trong tam giác phát triển ba nước Việt Nam - Lào - Campuchia. Đồng thời, đây là điểm nhấn trong chiến lược liên kết nhằm tạo cơ hội hợp tác, phát triển đồng đều giữa các nước ASEAN và tiểu vùng sông Mê Kông, là giao điểm quan trọng nối liền các tỉnh Tây Nguyên, Duyên hải Miền Trung, Đông Nam Bộ Việt Nam với các tỉnh Nam Lào, Đông Bắc Thái Lan, Campuchia và Myanmar. Đây là một trong tám khu kinh tế trọng điểm của cả nước, mang vị trí rất thuận lợi trong việc giao thương phát triển với các vùng kinh tế trọng điểm của cả nước và các nước trong khu vực Đông Nam Á. Tổng giá trị hàng hóa XNK qua cửa khẩu này hiện nay lên đến hàng trăm triệu USD mỗi năm và đang kỳ vọng hướng tới khoảng 1 tỷ USD trong những năm tới.
Hướng tới 3 quốc gia - 1 điểm đến
Đến với khu vực cửa khẩu quốc tế Bờ Y hôm nay, hạ tầng cơ bản đã được đầu tư, đường sá đi lại cũng rất thuận tiện, thông thương hàng hóa thuận lợi. Những chuyến hàng XNK nhộn nhịp đi qua cửa khẩu là minh chứng cho sự tăng trưởng kim ngạch XNK thời gian qua.
Ông Huỳnh Quốc Trung, Trưởng Ban quản lý Khu kinh tế tỉnh Kon Tum cho biết, Khu kinh tế (KKT) cửa khẩu quốc tế Bờ Y nằm trên địa bàn huyện Ngọc Hồi là KKT cửa khẩu đa ngành, đa lĩnh vực, có vị trí rất thuận lợi trong sự giao lưu phát triển với các vùng trọng điểm trong nước, các nước trong khu vực và quốc tế. KKT cửa khẩu quốc tế Bờ Y là KKT cửa khẩu duy nhất có ranh giới tiếp giáp với Lào và Campuchia, được xác định là trung tâm trong "tam giác phát triển" 3 nước Campuchia - Lào - Việt Nam.
Theo ông Huỳnh Quốc Trung, đến nay, KKT cửa khẩu quốc tế Bờ Y có tổng số 56 dự án/50 DN, với tổng vốn đầu tư đăng ký 985,748 tỷ đồng, vốn thực hiện 742,979 tỷ đồng, với tổng diện tích đất là 107,4ha. Trong đó, có 45 dự án của 41 DN đang hoạt động, 3 dự án của 3 DN hoàn thành nhưng chưa hoạt động, 2 dự án của 2 DN đang triển khai. "Thời gian qua, Ban quản lý đã đẩy mạnh đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng KCN, KKT; thực hiện tốt công tác cải cách hành chính, cải thiện môi trường đầu tư. Thường xuyên kiểm tra, giám sát, tháo gỡ khó khăn cho nhà đầu tư; giải quyết thủ tục hành chính cho nhà đầu tư nhanh chóng, đúng quy trình", ông Huỳnh Quốc Trung cho hay.
Song, bên cạnh những lợi thế, còn có khó khăn, vướng mắc như quy mô diện tích KKT cửa khẩu quốc tế Bờ Y lớn nên nhu cầu vốn để đầu tư cơ sở hạ tầng lớn, tuy nhiên, nguồn vốn đầu tư từ ngân sách Nhà nước còn hạn chế chưa đáp ứng được nhu cầu nên khó thu hút đầu tư. Cùng với đó, do hạn chế về nguồn vốn nên hạ tầng thương mại của tỉnh dù có cải thiện nhưng vẫn còn nhiều bất cập, chưa tương xứng với tiềm năng thương mại biên giới của tỉnh. Sở Công Thương tỉnh Kon Tum cũng tham mưu trình UBND tỉnh triển khai giải pháp đẩy mạnh đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng thương mại dịch vụ, đặc biệt chú trọng phát triển hệ thống kết cấu hạ tầng giao thông đến cửa khẩu, bến bãi kho tàng, chợ biên giới, chợ cửa khẩu, chợ trong KKT cửa khẩu, KKT cửa khẩu quốc tế Bờ Y.
Theo ông Nguyễn Hữu Tháp, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Kon Tum, một trong những ưu tiên hàng đầu của tỉnh là đầu tư kết nối hạ tầng kinh tế - xã hội vùng biên giới, tạo hành lang thuận lợi cho lưu thông hàng hóa, dịch vụ và du lịch giữa Kon Tum - Nam Lào - Đông Bắc Thái Lan. Tỉnh cũng đề xuất thúc đẩy các cơ chế hỗ trợ DN tiếp cận thị trường, mở rộng sản xuất và nâng cao năng lực cạnh tranh trong chuỗi giá trị khu vực. Về du lịch, Kon Tum tiếp tục phát huy lợi thế cửa ngõ Đông Dương, tăng cường liên kết tour, tuyến quốc tế thông qua các cặp cửa khẩu như Bờ Y - Phoukeua, hướng đến mô hình "Ba quốc gia - Một điểm đến".
Lưu Hiệp