Đạo diễn Wicked nói gì về 'vẻ đẹp của nghệ thuật' trong thời đại AI?

14 giờ trướcBài gốc

Trong kỷ nguyên mà trí tuệ nhân tạo (AI) có thể viết kịch bản, tạo hình ảnh và mô phỏng giọng nói chỉ trong vài giây, câu hỏi “điều gì làm nên vẻ đẹp của nghệ thuật” không còn là một suy tư mang tính triết học xa xỉ. Nó trở thành vấn đề sống còn đối với những người làm sáng tạo.

Đạo diễn Jon M. Chu trên phim trường - Ảnh: Vanity Fair

Với đạo diễn Jon M. Chu - người đứng sau thành công toàn cầu của Wicked: For Good - câu trả lời không nằm ở việc chống lại công nghệ, mà ở chỗ con người chọn trân trọng điều gì trong nghệ thuật giữa làn sóng AI đang tràn tới.

Từ "giấc mơ Mỹ" đến Wicked: Nghệ thuật bắt đầu từ trải nghiệm con người

Không phải ngẫu nhiên Jon M. Chu nói nhiều về “giấc mơ Mỹ” khi nhắc đến Wicked. Lớn lên tại Thung lũng Silicon, trong một gia đình người Hoa nhập cư mở nhà hàng nhỏ suốt hơn nửa thế kỷ, Chu sớm tiếp xúc với công nghệ, nhưng đồng thời cũng thấm thía giá trị của lao động, sự kiên trì và những câu chuyện đời rất thật.

Wicked, được chuyển thể từ vở nhạc kịch Broadway đình đám, với đạo diễn gốc Hoa không đơn thuần là một bom tấn điện ảnh. Đó là cách ông kể lại một câu chuyện cổ tích quen thuộc bằng một góc nhìn mới: đặt câu hỏi về cái thiện - cái ác, về sự khác biệt, và về những định kiến mà xã hội áp đặt lên cá nhân. Việc chia Wicked thành hai phần điện ảnh, bất chấp tranh cãi ban đầu, cũng xuất phát từ mong muốn giữ trọn vẹn chiều sâu cảm xúc và tinh thần nguyên bản của tác phẩm.

Trong một bài phỏng vấn ngày 17.12 trên WIRE, Chu chia sẻ: “Tôi sinh ra và trưởng thành tại Los Altos, nơi bố mẹ tôi mở một nhà hàng Hoa mang tên Chef Chu’s suốt 56 năm. Với tôi, đây chính là nhà. Và trở về nhà luôn mang lại cảm giác rất đặc biệt.

Tôi lớn lên nhờ sự hào phóng của cộng đồng nơi đây. Những vị khách quen của nhà hàng từng tặng bố mẹ tôi máy tính, card đồ họa - đó là vào giữa những năm 1990 - thậm chí cả phần mềm. Adobe từng hỗ trợ tôi phần mềm thông qua Russell Brown, tất cả dành cho một đứa trẻ đang chập chững bước vào thế giới điện ảnh. Chính vì vậy, mỗi lần bước ra khỏi nơi này, tôi luôn mang theo một cảm giác trách nhiệm rất lớn. Tôi từng rời đi, đến Los Angeles để “thoát khỏi” nơi đây, nhưng rồi cuối cùng, tất cả chúng tôi lại hội tụ cùng nhau.

Chu chia sẻ rằng, 5 năm thực hiện Wicked khiến ông kiệt sức và trong quãng thời gian làm phim, ông còn có thêm ba đứa con - Ảnh: WIRE

Hơn 5 năm trước, khi bắt tay thực hiện Wicked, tôi đã xem vở nhạc kịch này lần đầu tiên tại Curran Theatre, ngay tại đây, trước khi nó ra mắt trên sân khấu Broadway.

Với tôi, The Wizard of Oz đại diện cho giấc mơ vĩ đại của nước Mỹ - cũng chính là giấc mơ mà bố mẹ tôi mang theo khi di cư đến Vùng Vịnh. Họ khởi nghiệp từ con số 0, xây dựng sự nghiệp và tạo dựng một thế giới cho 5 anh chị em chúng tôi. Tôi tin vào giấc mơ ấy và đã theo đuổi nó. Vì vậy, khi làm Wicked, điều quan trọng nhất với tôi là được tiếp cận câu chuyện cổ tích kinh điển của nước Mỹ theo một cách mới: tháo rời nó, nhìn lại từng mảnh ghép và kể lại bằng một góc nhìn khác. Điều đó rất là... cá nhân, bởi nó phản chiếu chính con người tôi và cách tôi lớn lên".

Chu thừa nhận rằng, chính áp lực khổng lồ - từ người hâm mộ, giới phê bình đến nỗi lo “điện ảnh đã chết”, “nhạc kịch không còn ai xem” - đã khiến ê kíp Wicked trở nên gắn kết một cách hiếm có. Họ chỉ có thể dựa vào nhau để bước tiếp. Và từ sự gắn kết ấy, nghệ thuật bắt đầu nảy sinh.

AI là công cụ hay mối đe dọa?

Là người lớn lên cùng công nghệ, đạo diễn Chu không "sợ hãi" trí tuệ nhân tạo (AI). Trái lại, ông cho rằng tranh luận về AI thường bị đánh đồng và thiếu chính xác: AI chỉ có thể là thuật toán gợi ý, là công cụ sắp xếp dữ liệu, hay là trí tuệ nhân tạo tạo sinh (generative AI) - mỗi thứ mang bản chất và tác động rất khác nhau.

Wicked 2: For Good là một trong những phim nhạc kịch thành công nhất thế kỷ 21 - Ảnh: IMDb

Theo Chu, công nghệ luôn mở ra cơ hội tiếp cận mới cho nghệ thuật, giống như máy ảnh kỹ thuật số từng làm “mọi người đều trở thành nhiếp ảnh gia”. Nhưng rồi, sau giai đoạn bùng nổ ban đầu, con người bắt đầu nhận ra: điều làm nên một tác phẩm đáng nhớ không nằm ở kỹ thuật, mà ở thông điệp và cảm xúc phía sau.

Với generative AI, vị đạo diễn này thừa nhận tồn tại một “tội lỗi nguyên thủy”: việc dữ liệu sáng tạo của con người bị khai thác mà chưa có sự đồng thuận rõ ràng. Đây là rào cản tâm lý lớn đối với nghệ sĩ. Tuy nhiên, ông cũng nhìn nhận một thực tế rằng công nghệ vẫn đang tiến về phía trước, và vấn đề "không phải là chúng ta chối bỏ nó, mà là xác định ranh giới sử dụng".

Ở góc nhìn này, AI chỉ có thể là “cây bút chì” mới - một công cụ giúp ý tưởng từ trong đầu được hiện thực hóa nhanh hơn. Nhưng nó không thể thay thế khoảnh khắc sáng tạo mang tính bản năng của con người.

Chu kể về những cảnh quay mang tính biểu tượng trong Wicked: những chi tiết không có trong kịch bản, nảy sinh ngay tại hiện trường vì thời tiết, cảm xúc diễn viên hay quyết định tức thời của đạo diễn. Chính sự ngẫu nhiên, không thể lập trình ấy, tạo nên thứ mà ông gọi là “linh hồn của điện ảnh” và AI không thể thay thế được.

Vẻ đẹp của nghệ thuật trong kỷ nguyên AI: Thứ không thể sao chép

Theo Chu, vẻ đẹp của nghệ thuật không nằm ở sự hoàn hảo được tối ưu bằng thuật toán, mà ở những khoảnh khắc “không thể sao chép”. Đó là lúc hàng trăm con người cùng đứng trên một phim trường Wicked, đối diện với những rủi ro, sai sót và cảm xúc thật. Hoặc là khi một diễn viên đưa ra lựa chọn bản năng trong nhập vai và điều này khiến cả cảnh quay thay đổi...

Đạo diễn Jon M. Chu và vợ - Ảnh: Scmp

Trong bối cảnh AI có thể tạo ra vô số sản phẩm “đẹp” về mặt hình thức, Chu tin rằng khán giả sẽ ngày càng trân trọng những tác phẩm mang dấu ấn con người. Giống như cách điện ảnh từng chứng minh sức mạnh của mình với Crazy Rich Asians (Con nhà siêu giàu châu Á, ra mắt tháng 8.2018, chiếu ở Việt Nam vào tháng 9 cùng năm) - bộ phim không chỉ phá vỡ kỷ lục phòng vé với doanh thu khoảng 238 - 239 triệu USD (kinh phí sản xuất khoảng 30 triệu USD) mà còn khẳng định giá trị đại diện văn hóa bằng câu chuyện được kể từ bên trong.

Cuối cùng, bảo vệ nghệ thuật trong kỷ nguyên AI không phải là tranh luận trên mạng xã hội hay tuyên bố chống AI bằng lời nói đao to búa lớn. Cách hiệu quả nhất của vị đạo diễn gốc Hoa này là “hãy làm ra tác phẩm”. Khi một bộ phim thành công, chạm tới cảm xúc khán giả và tạo ra giá trị văn hóa, nó trở thành một sự thật không thể phủ nhận - vượt lên trên mọi thuật toán hay xu hướng công nghệ.

Doanh thu của Wicked và con đường đến giải Oscar

Wicked: For Good là phần tiếp theo được mong đợi của bom tấn nhạc kịch Wicked, do Jon M. Chu đạo diễn, với sự tham gia của của Ariana Grande và Cynthia Erivo. Bộ phim Wicked: For Good được phát hành rộng rãi tại các rạp bắt đầu từ ngày 21.11.2025.

Theo Box Office Mojo, tính đến giữa tháng 12.2025, Wicked: For Good đã thu hơn 470 triệu USD toàn cầu (gồm: 314 triệu USD tại Mỹ và Canada, hơn 156 triệu USD ở các thị trường quốc tế), trở thành một trong những tác phẩm chuyển thể nhạc kịch có doanh thu cao nhất thời điểm ra mắt.

Không chỉ thành công ở phòng vé, Wicked: For Good còn gây chú ý tại mùa giải thưởng khi dẫn đầu danh sách rút gọn đề cử Oscar 2026 cùng với Sinners, góp mặt ở nhiều hạng mục quan trọng như quay phim, âm nhạc gốc, tuyển chọn diễn viên, hóa trang và kỹ xảo hình ảnh.

Nhật Hạ

Nguồn Một Thế Giới : https://1thegioi.vn/dao-dien-wicked-noi-gi-ve-ve-dep-cua-nghe-thuat-trong-thoi-dai-ai-242509.html